Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
ostirala 2024ko azaroaren 22an
Xabier Silveira: «Abantaila handia da bizitzan zer norabide izan nahi duzun jakitea»
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Bertsoa herentzian jaso omen zenuen.
Bertsoa ezagutzen ez zenuen garaia ez duzu oroitzen, oroitzen duzu mutil koxkorra zinenekoa?
Euskal Herriko finalean kazetari batek finalistak aurkezterakoan zera idatzi zuen: "tontoena lizentziatua". Zu askoz ere tontoagoa zara hori baino.
Zergatik ez zenuen ikasten?
Barraren kanpoaldean kartetan ikasi zenuen; zer eman dizu barra barrualdeko lanak?
Azken txapelketako gaia: "Zure inguruan depresio asko ikusi dituzu". Bete-betean asmatu zenuen, horrelako asko ikusi al duzu?
Zuk bertsotan bilatu duzu zure lekua?
Eta norbere lekua bilatzeko zer egin behar da? Ibili, ikusi, pentsatu...
Askotan egon izan zara pentsatzen zure baitan? Non zauden, zertarako...
Eta bertsoak bilatu al du bere lekua?
Horregatik etorri da behera 90eko buelta hartako bertsolaritzaren booma?
Eta bertsokerak ez al du zer ikusirik? Jorratzen diren gaiek, erabiltzen diren esaerek...
Eta, hala ere, zu gero eta gehiago identifikatzen zara garai bateko bertsolarien bertsokerarekin.
Amurizak bide berriak zabaldu zituen, Egañak bide horiek aurrerago urratu, orain nork eta nondik berrituko du bertsolaritza?
Zuk ere ekarri duzu iraultza txiki bat oholtzan egoteko moduan: sentsazioak kaleratzea. Askok bestela usteko du, baina ez duzu inkontzienteki egiten, ezta?
Inoiz zalantza izan duzu sentsazio bat kaleratzerakoan, edo atzera egin zerbait egiten hasita?
Eta bertsolariak, salatzeaz gain, zer gehiago egin dezake Euskal Herriko egoera konpontzeko?
Amaitzeko, ez zara gogoratzen zure burua non zegoen hamar-hamabi urterekin, baina hemendik hamar-hamabi urtera non ikusten duzu?
Amaren osaba zahar-zahar bat hil zenean herentzian bertso zintak jaso genituen, txapelketa zaharretakoak eta. Eta nire anaia Jonek eta nik behin eta berriz entzuten genituen zinta horiek. Gustatzen zitzaigun. Bertsoa ezagutzen ez nuen garaia ez dut ezagutzen, edo oroitzen behintzat. Gainera, nik uste dut bertsolaritza, heavy-a bezala, odolean ekartzen dela.
Bertsoa ezagutzen ez zenuen garaia ez duzu oroitzen, oroitzen duzu mutil koxkorra zinenekoa?
Egia esan askotan saiatzen naiz oroitzen argiago edo irudi gehiagoz haurtzaroa, zeren eta deskubritzen hasi nahi dut non izorratu ninduten hainbeste. Baina apenas ikusten eta bereizten dudan txiki-txikitan zer gertatzen zen. Adibidez, ez naiz oroitzen askotan zer arraio egingo nuen ikastolatik ateratzerakoan. Zerbait gertatu da nire buruan, zeren hamalau-hamabost urtetik aurrera memoria oso argi daukat. Agian orain naizena hor hasten delako izango da. Txikitakoaz oroitzen naizena da, ametsetan, edo jaikita behintzat, amesten nuela norbaitek niri atentzioa deitzen zidala, "begira, begira", alegia ni nintzen inguru horretako protagonista. Hori dena bide bat da azken finean, ate bat zabaltzen hasi nuena, ez dakit noren begiradak baina nireganatzeko. Hortaz, orain bezalakoa izango nintzen baina handiagoa, nahiz eta kontrakoa gertatzen zaion jende gehienari.
Euskal Herriko finalean kazetari batek finalistak aurkezterakoan zera idatzi zuen: "tontoena lizentziatua". Zu askoz ere tontoagoa zara hori baino.
Ni beti konturatu izan naiz baboa ez naizela, txerria igual bai, baina tontoa ez. Hamabi urterekin eskolarteko txapela jantzi nuenean, nola bertsotan egiteko kapaz nintzen eta ikasteko ez, amari burua jaten hasi zitzaizkion, "ume hau da ikastolara inoiz etorri den inteligenteena" esateraino. Eta orduan bai nire etxean ez zutela ezer ulertzen: "Putaseme honek ez du ikasten, ez duelako nahi". Garai zaila izan zen. Ikastolan ez zuten onartu nahi izan nire bidea markatua zegoela, eta nire ustez umetatik ikusten zaio bakoitzari nondik nora jo dezakeen. Gaurko irakasle gehienen gabezia da hori, zenbakiak bezala tratatzen dituzte ikasleak, eta bide bakarrean sartu. Eta bide horretan sartzen ez bazara baboa zara. Baina hori bai, ni beti konturatu izan naiz baboa ez naizela.
Zergatik ez zenuen ikasten?
Azkar konturatu nintzen ikasteko ez gogo ez dohain ez neukala, gehienbat gaur egungo irakaskuntza memoria gaitasunarekin dagoelako oso lotua, eta memoria eta atentzioa ere oso lotuta daude. Atentzioa jartzen ez duenak detaile horietaz gogoratzea zaila da. Orduan ni txikitatik, edo behintzat ikastolan bai, txoroarena egitera dedikatu nintzen. Nahiko artista nintzen ozen irakurri behar izaten genuenean. Beti bazegoen hitz bat letra bat aldatzen bazenion beste hitz bat bihurtzen zena. Nik uste nire ikaskideek nirekin nahiko ondo pasatzen zutela. Baina gero ni nintzen marroi denak jan behar izaten zituena, eta hortik estuasun asko etorri zitzaidan. Ikastolatik dudan oroitzapena kontraste hori da, besteen irri artean nire trantzea. Lazkako-Txikik esaten zuena askotan: «Beti barrea eragin nahian nahiz eta barrutik negarrez bizi». Hala ere, aitortu behar dut institutuko urte eta erdian gauza batzuk ikasi nituela. Institutua Beran geneukan, eta ni egunero joaten nintzen. Bota ninduten eta joaten jarraitzen nuen, jendearekin egoten nintzen. Azken batean hamabost urterekin piper egilearen bizitza gaizkile bizitza da, ibili behar duzu hara eta hona, eta tabernetan karta jokoak perfekzionatzen bukatzen duzu, apustuak egiten, behintzat jolas orduan bokata pagatzeko.
Barraren kanpoaldean kartetan ikasi zenuen; zer eman dizu barra barrualdeko lanak?
Diru gutxi eta sufrimendu asko. Baina bertsotan aurrera egin dudana, behintzat bertsoaren edukian, tabernari izan naizen artean egin dut. Kaleko bizitzan edo tabernetan hogei urte daramatzaten berrogei urteko horiekin bizitzaz aurrez aurre hitz egitea, eta beraiek, arrazoia eman edo ez eman, beren denbora zurekin konpartitzeak ziurtasun bat ematen dizu gero edozeinekin hitz egiteko. Badakite bizitza zer den.
Azken txapelketako gaia: "Zure inguruan depresio asko ikusi dituzu". Bete-betean asmatu zenuen, horrelako asko ikusi al duzu?
Bai. Badauzkat lagunak psikiatrikotik pasatakoak. Gure bizimodua, gure taberna, erdi gaupasa, droga mundua... Drogak berez ez dira txarrak, baina ez dira onak. Drogak substantziak dira, gero pertsonak daude. Pertsonak buruarekin jolasten hasten garenean, denetik gerta daiteke. Eta nik ikusi dut errealitateari aurre egiteko gai ez den jendea , eta nahiko gaizki bukatu duena. Pertsona hori desfasatzen hasten den momentutik gaizki bukatzen duen arte urte batzuk joaten dira, eta bat baino gehiagoren prozesua ikusi dut. Hortik ateratzen zaizkizu batetik bertsoak, bestetik malkoak. Konturatzen zara jendea askotan konturatzen ez den gauzetaz. Barrutik ikusten dituzu, analizatzen duzu, eta zergatia ere aurkitzen duzu askotan. Eta gauza horiek gertatzeko arrazoi nagusia bizitzaren norabidea ez ezagutzea da. Hor galtzen da jendea gehienbat. Ez dut uste ez gabeziek ez gehiegikeriek, droga izan daitekeen bezala, hondatzen dutenik pertsona, baizik eta norberak bere burua ez kokatzeak eta bere lekua ez aurkitzeak. Hori da gehienbat izorratzen gaituena.
Zuk bertsotan bilatu duzu zure lekua?
Egia esan, orain hasi naiz sinesten honetarako jaio nintzela. Orain hilko banintz, behintzat funtzio bat izan dut, eta bide logiko bat nire bizitzan. Jende askok ez dauka hori. Eta abantaila nahiko handia da bizitza honetan jakitea zer norabide izan nahi duzun, edo zer norabide daramazun. Bestela, beti bueltaka zabiltza eta ez dakizu aurrera edo atzera zoazen.
Eta norbere lekua bilatzeko zer egin behar da? Ibili, ikusi, pentsatu...
Lehenengo gauza, pentsatu, eta zarena ezagutu. Gaur egun txikitatik eskolan sartzen gaituzte. Egon zintezke hogeita hamar urtez eskolan, edo hamalau urterekin eskola utziz gero, biharamunean lanean zaude. Bizitza lotuegia daukagu. Ni, uste dut, ezer-ezer egin gabe egon nintzen bi urtetan heldu egin nintzela. Hamasei-hamazazpi urte izango nituen, dirurik batere ez, ezin beti parrandan ibili, ezin hau edo hura egin, eta denbora askoan aspertua egon behar izan nuen, baina burua ez da pausean inoiz egoten. Norbera ezagutzeko kristoren bidea da hori, eta norbera ezagutzea da lehenengo gauza, besteak ezagutzen hasteko. Zeren eta leku batean beti zara zu gehi lekua eta lekua gehi zu, berdin du lekua aldatzeak zu aldatzen ez bazara, edo berdin du zu aldatzeak ere lekua aldatzen ez bada.
Askotan egon izan zara pentsatzen zure baitan? Non zauden, zertarako...
Nik uste baietz. Asko edo gutxi, ez dakit, baina pentsatu dut. Ez dut esango nik arrazoi absolutua dudanik, baina bai nire bizitzari egokien doakiona, nire arrazoia bilatu dut. Egiten ditudan gauzak motibo batekin egiten ditut eta horrek ekartzen dit damutzekotan egin ez ditudan gauzez damutzea, eta ez egin ditudanez.
Eta bertsoak bilatu al du bere lekua?
Ez erabat, ni bertsoa frontoietan eta zineetan ikusteaz nazkatua nago. Bertsoa gehiago ikusten dut bertso afari, bazkari eta formula horietan. Hor zuk erabakitzen duzu noiz nahi duzun jendea barrez jartzen saiatu eta noiz negarrez. Hor hasi naiz nire lekua ikusten. Eta, bidenabar, konturatzen beste bertsolari gehienak ere, ni bertsozale paperean jarriz gero, askoz hobeak iruditzen zaizkidala beraien buruez bakarrik dependitzen dutenean. Gai jartzaile bat etortzen denean bertsolariak baino gehiago ikasi duela edo dakiela erakustera, bertsolariek asko galtzen dute. Nire ustez gai jartzaileak inprobisatzailea behar luke, mahai-inguruetan egoten diren moderatzaileen moduan gutxi gorabehera. Gai jartzaile gehienek utzi egin beharko lukete. Baina zer gertatzen da? Hor dabilenak zera bilatzen du: zein da plazak egiteko B opzioa? Gai jartzaile izatea. Nire ustez gai jartzaileekin egin beharko liratekeen saioak beti beharko lukete txapelketa izan. Zeren eta ez badugu lehiatu behar, zertarako behar dugu seriotasun hori? Bertsoa izango da kirol bakarra, kirola bada, beti lagunarteko partidak jolasten ari garena.
Orduan bi aukera daude: jaialdiak bertso afari formulara moldatzen dira, edo asteburu oro txapelketa jokatzen da.
Kontua da oraingo txapelketaren itxura gehiago dela koparena: eliminatu jende pila bat zortzi finalista gelditu arte. Nik interesgarria ikusiko nuke, adibidez, liga bat egingo balitz, liga bat hogei bertsolarirekin edo hemezortzirekin. Hiru jaialdi, asteburu oro puntuatuko liratekeenak, eta sailkapen bat irailetik ekainera arte. Lehen maila, bigarren maila, igo, jaitsi... Nik uste askoz gehiago jarraituko lukeela jendeak, zeren eta gaur egun iruditzen zait bertsozale asko urruntzen dela lehiakortasun eza hori ikusita. Oso jende gutxi dago, Mendiluze bakarrik dela ez esatearren, jaialdietako bakarkako gaietan beti saiatzen dena kaña ematen. Nik zazpi puntuko edo bederatziko oso gutxi bota dut jaialdi normal batean. Hamarreko batean hasten zara, gainetik kendu, eta ez diozu zure buruari apenas erdia exijitzen. Eta nik ikusten dut zalea konturatu dela guk ez dugula eman dezakegun guztia ematen.
Orduan bi aukera daude: jaialdiak bertso afari formulara moldatzen dira, edo asteburu oro txapelketa jokatzen da.
Kontua da oraingo txapelketaren itxura gehiago dela koparena: eliminatu jende pila bat zortzi finalista gelditu arte. Nik interesgarria ikusiko nuke, adibidez, liga bat egingo balitz, liga bat hogei bertsolarirekin edo hemezortzirekin. Hiru jaialdi, asteburu oro puntuatuko liratekeenak, eta sailkapen bat irailetik ekainera arte. Lehen maila, bigarren maila, igo, jaitsi... Nik uste askoz gehiago jarraituko lukeela jendeak, zeren eta gaur egun iruditzen zait bertsozale asko urruntzen dela lehiakortasun eza hori ikusita. Oso jende gutxi dago, Mendiluze bakarrik dela ez esatearren, jaialdietako bakarkako gaietan beti saiatzen dena kaña ematen. Nik zazpi puntuko edo bederatziko oso gutxi bota dut jaialdi normal batean. Hamarreko batean hasten zara, gainetik kendu, eta ez diozu zure buruari apenas erdia exijitzen. Eta nik ikusten dut zalea konturatu dela guk ez dugula eman dezakegun guztia ematen.
Horregatik etorri da behera 90eko buelta hartako bertsolaritzaren booma?
Behera etorri da guk ez dugulako asmatu bertsoa gazteak dauden lekuetan txertatzen. Boom hura bertsolari belaunaldi batek lortu zuen, bere belaunaldiko jende dena erakarri zuelako. Hori da gure belaunaldia egiteko gai izan ez dena. Ez da urte haiek urte haiek zirelako, gehiago da gu gure gurasoei abestera joaten garelako. Eta gure gurasoek nahikoa egin dute gu hezten orain gu agoantatzen jarraitzeko.
Eta bertsokerak ez al du zer ikusirik? Jorratzen diren gaiek, erabiltzen diren esaerek...
Hori ere bada. Gure hiztegia aberatsa baino gehiago inpresionista dela esango nuke nik, inpresionatzeko erabiltzen duguna. Ez da hitz horiek duten erran nahia literarioki, baizik eta kanpotik begiratuta eman nahi den itxura. Jende gazte askok ez du hurbileko ikusten ez hizkera hori ezta jorratzen ditugun gaiak ere. Zeren gai jartzaile gehienen pasioa izanik jende oso burutsua dela argi uztea, entzule gehienak bere burua tontotzat dauka. Tontoago sentiaraziko zaituen norbait entzutera ez dut uste inor joango denik.
Eta, hala ere, zu gero eta gehiago identifikatzen zara garai bateko bertsolarien bertsokerarekin.
Niretzat, Txirrita, Pello Errota... Denboraren makina bat baneuka garai hori da bizi nahiko nukeena. Garai horretara arte ez zegoen txapelketarik, saio bakoitza erronka bat zen. Gero txapelketekin gaiak etortzen dira eta hor hasten da galtzen bertsoa. Gu orain "Zaharrak Berri Xou" sortuz horretan saiatu gara, erronka hori berreskuratzen. Ondo abestuz, errimatuz eta ziri joko horretan sartzea lortuz, jendeari gustagarri egiten zaio bertsoa. Irakeko gerraz hitz egin behar baduzu, gainera gurea ez den ikuspuntu batetik, jende gutxik bilatzen du hor interesgarritasuna.
Amurizak bide berriak zabaldu zituen, Egañak bide horiek aurrerago urratu, orain nork eta nondik berrituko du bertsolaritza?
Momentu honetan gehien ikusarazi didana Maialen Lujanbio izan da, gehienbat bakarkako lana lantzeko moduan. Gu, urte gehiegiz, Egaña imitatzera jokatzen egon gara, eta Egaña hiltzen den arte ez du inork berak baino hobeto egingo. Egaña herri gehienetan egon da eta hurrengo urtean joaten bagara gu berak egin duena hobeto egin nahian, denek ikusiko dute tranpa, ez dituzte bertso onak entzungo, eta horrela hamabost urte daramatzagu. Horregatik, azken boladan, Maialenekin flipatu dut gehien. Maialenek bakarkakoarekin egin duena da kontzeptu bat eta errima bat hartu, eta ikusi, bere buru barrutik ikusi eta kantatu. Bere bertsokera bat garatu du, bere estiloa, eta batez ere, bertso hori berez dena baino hobea izateko kantatzen ari den bitartean segundo oro saiatze hori. Orain gehien eskertzen dudana hori da, bertso osoa. Bost bukaerako hamarreko bat, baina ez bukaera orain arte egiten dugun bezala: bukaera jarri, eta tak-tak errimatu. Ez, baizik eta esaldiak, esanahia duten esaldiak.
Zuk ere ekarri duzu iraultza txiki bat oholtzan egoteko moduan: sentsazioak kaleratzea. Askok bestela usteko du, baina ez duzu inkontzienteki egiten, ezta?
Ez dut esango aurten planeatuta neukanik bakarkakoa bukatuta ostiko bat jotzea, baina kontziente nintzen, daramadan aurretiko jarrera hori da, bururatzen zaidana egin behar dut: gola sartzen badut hegazkinarena eta kanpora botatzen badut, zortzi aulki txikitzen ditut. Hori bi gauzagatik: bat, bestela bertsolaritza super estatikoa iruditzen zaidalako, eta bi, jendearentzat nahiko erakargarri izaten delako norbait pailazokeriatan ibiltzea. Gainera, nire oihartzun mediatikoa lortzeko, saioak egin ditzadan, hori behar dut nik. Zeren badakit, edo uste dudana da, agian final batean ez dudala ongi abestuko, baina bertso afari batean edo "Zaharrak Berri Xou" batean zerbait arraroa gertatu behar zait bertsotan ondo ez egiteko .
Inoiz zalantza izan duzu sentsazio bat kaleratzerakoan, edo atzera egin zerbait egiten hasita?
Aurtengo txapelketarako izan banuen zalantza zerbait egin edo ez egin, gero apenas zalantzarik neukana kartzelara eramango ninduela. Horregatik ez nuen egin, baina burutik ezin dut kendu munduan edo Europan zabaltzen bada Euskal Herrian preso politiko modernoak badaudela, abesteagatik kartzelan dagoen norbait, indarra izan dezakeela. Tira, uste dut urrutiegi joaten ari naizela. Dena den, bertsotan arazo politikoak salatzea, edo errepresioaren aurkariak goraipatzea, nire betebehar bat bezala ikusten dut. Lagun gehiegi daukat ihesean edo kartzelan, horiek ez baleude bezala jarduteko.
Eta bertsolariak, salatzeaz gain, zer gehiago egin dezake Euskal Herriko egoera konpontzeko?
Gauza asko. Bertsolaria beti izan da herriaren ispilua, horregatik daude ideologia desberdinetako bertsolariak. Gozategik esaten zuen: "Lortuko degu baina denok alkartuta", baina denok elkartzeko ikusi behar baditugu Arnaldo, Josu Jon eta Errazti mahai berean jai daukagu. Aldiz, aurrera egin daiteke jendeak ikusten badu hiru horiekin identifikatzen duen jendea bat eginda, eta horren eredu da bertso eguna, han biltzen garelako afaritan tendentzia guztietako euskaldun abertzaleak. Beraz, Bertsozale Elkarteak eta baita bertsolari guztiok ere ardura handia dugu, eta subjektu politiko inportante bat izango gara prozesu hori hasten denean.
Amaitzeko, ez zara gogoratzen zure burua non zegoen hamar-hamabi urterekin, baina hemendik hamar-hamabi urtera non ikusten duzu?
Azken hamar urteotan nire bizitza bertsoetara zentratuko zen egoera bat bilatu dut, eta egoera hau lortzen hasi naizenean gertatzen hasi zaidana da heriotzari izugarrizko beldurra hartu diodala. Orduan, entzun dizudanean hamabi urte barru, pentsatu dut: "Ba ez banago hila, oxala bertsotan jarraitzea". Baina ez pentsa, bertsoez gain, nik ere baditut nire ametsak, agian esan ezin direnak baina esango ditudanak: gangster edo horrelako zerbait izan nahiko nuke, nahiz eta Euskal Herrian oso zaila den. Euskal Herrian ez dugu ezta gangster izateko eskubiderik ere!
Curriculuma
- Jaio: Lesakan, 1976an.
- Bertsolaria
Ibilbidea
- Gazte mailako Euskal Herriko eskolarteko txapeldun 1994an.
- Xalto sarian txapeldun 1995an.
- Bertso paperetan sari batzuk irabaziak ditu.
- Nafarroako txapeldun 1997an eta 2004an.
- 2001eko Euskal Herriko Txapelketa Nagusian finalerdietara iritsi zen.
- Nafarroako txapeldun 1997an eta 2004an.
Lanak
- Tabernaria.
- Hainbat komunikabideetan iritzi gile.
- Gestionik taldeko kantari izan zen.
- Zaharrak Berri Xou bertso saio bereziarekin herriz herri dabil.
- Bertsolaria
Ibilbidea
- Gazte mailako Euskal Herriko eskolarteko txapeldun 1994an.
- Xalto sarian txapeldun 1995an.
- Bertso paperetan sari batzuk irabaziak ditu.
- Nafarroako txapeldun 1997an eta 2004an.
- 2001eko Euskal Herriko Txapelketa Nagusian finalerdietara iritsi zen.
- Nafarroako txapeldun 1997an eta 2004an.
Lanak
- Tabernaria.
- Hainbat komunikabideetan iritzi gile.
- Gestionik taldeko kantari izan zen.
- Zaharrak Berri Xou bertso saio bereziarekin herriz herri dabil.
Poesia
«Egunero bi edo hiru egunkari irakurtzen ditut eta gauza zentzuzko gutxi aurkitzen dudanez, orekatzeko, poesia irakurtzen dut. Poesiatik gehien betetzen nauena buruan dauzkazun mila zalantza edo mila teoria hor bi lerrotan plasmatuak ikustea da. Dena esan gabe, ikusteko moduan. Gaztelerazko poeta zaharrak irakurtzen ditut, telebista aroaren aurrekoak eta pentsatzen duen jendearekin hitz egitea bezalakoa da. Ez da askotan gertatzen».
Dena da posible
«Hamahiru urterekin kalean Xebastian Lizaso ikusi eta zera esan nion: "Zuk ez dakizu nor naizen, baina jakingo duzu". Eta badaki. Hori izan da dena posible dela eta gure ametsak betetzeko daudela erakutsi didana. Hori bai, ametsak ahalik eta urrutien kokatu behar dira. Zeren helmuga urrun baduzu, ez zara helmugara helduko, baina bide horretan nahiko urrutira bai».
BERTSOA
Doinua: Hil da Canovas
Helburu eta norabideak
markatu eta jarraitu,
horrek egiten duzun guztia
zentzuzko bihurtzen baitu.
Baina bidean aurreratzean
hiltzeak kezkatzen zaitu,
eta agian behar zenuke
bideko martxa lasaitu,
helmugaraino inguratu bai
baina ez dadin amaitu?
markatu eta jarraitu,
horrek egiten duzun guztia
zentzuzko bihurtzen baitu.
Baina bidean aurreratzean
hiltzeak kezkatzen zaitu,
eta agian behar zenuke
bideko martxa lasaitu,
helmugaraino inguratu bai
baina ez dadin amaitu?
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
#2
Larraitz Fagundez Osa
#4
Lander Arbelaitz Mitxelena
#5
Mikel Garcia Idiakez
#6
Onintza Irureta Azkune
Azkenak
2024-11-22
Estitxu Eizagirre
Amillubi proiektuak lehen urtea ospatuko du abenduaren 1ean
Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]
2024-11-22
Xabier Letona Biteri
Gazako %36 guztiz suntsitu dute, base militarrekin lurraldearen kontrola segurtatzeko
Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]
2024-11-22
Andoni Burguete
Etekin egarriak itotzen duenean
Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]
Planifikatzen ez duen Nafarroako Energia Planaren kontra alegatu dugu
Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.
Gobernuak aurkeztu... [+]
2024-11-22
ARGIA
Languneko zuzendari Lohitzune Txarola
“Hizkuntza gutxituen pisu ekonomiko eta estrategikoa aldarrikatu nahi du Langunek”
Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]
2024-11-22
Estitxu Eizagirre
Biriatuko Arbolaren Besta hemen da
Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]
2024-11-22
Onintza Irureta Azkune
Euskarazko testuak ahots bihurtzen dituen patrikako gailu inteligentea merkaturatu dute
Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]
2024-11-22
Antxeta Irratia
“Feministon aurkako oldarraldia” gelditzeko indarrak batu dituzte Lizuniagan
Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]
2024-11-22
Gedar
Espainiako Gobernuak ez ditu harremanak apurtu Elbit Systems armagintza-enpresa sionistarekin
Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]
2024-11-22
Joan Mari Beloki
Errusofobia lehen eta orain (II)
Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]
2024-11-22
Xabier Letona Biteri
Gemma Piérola
“Historiak ezin du ezikusiarena egin gu protagonista garen eguneroko arazo horien aurrean”
Duela 40 urte sortu zen Geronimo Uztariz Institutua, Nafarroako Historia beste era batera ikertzeko eta zabaltzeko helburuarekin. Jende anitza bildu du lau hamarkada hauetan, eta gai ugari ikertu ditu denbora horretan. Historialari gazteak ere batu zaizkie. Zahar eta berriaren... [+]
2024-11-22
Uxue Gutierrez Lorenzo
Añube
Elkar besarkatzeko musika
Aspaldi ezagutu genuen gaur gaurkoz Añube taldeko abeslari den Aitor Bedia Hans. Garai berean adiskidetu ginen egun Añube taldeko gitarra jotzaile ohia den Beñat Gonzalezekin. Unibertsitateko garaian izan zen, Debagoienako bi gazteak musika zainetan... [+]
2024-11-22
Sustatu
Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan
Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.
2024-11-22
Julene Flamarique
Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da
Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]
2024-11-22
Ahotsa.info
Saskien bidez Nafarroako euskalgintzari inoizko ekarpenik handiena egingo dio Errigorak: 230.000 euro
Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.
Eguneraketa berriak daude