Duela egun gutxi, judutarrek Palestinan ezarritako estatu ministro bati, bere kideek palestinarrekiko agertzen zuten hainbat jarrerek, naziek judutarren kontra egindakoak ekarri zizkioten burura. Gogoan zituen, umetan ikusi eta jasandakoak, Alemaniako soldaduek ume eta emakumeenganako erakusten zuten bidegabekeria, eta azken egun hauetan Gaza, Ramalah eta inguruetan Israelek egin eta eragindako astakeriek hirurogei urte atzeragokoak berriz ere minez ekarri zizkioten burura eta ezin omen zuen sinetsi halakorik lehen antzekoak sufritutako inork egin zezakeenik, eta sinistu beharrean, ezin zuen onartu. Burura etorri zitzaiona ahotsera ekarri zuenean, ozenki azalduz, hots hori isiltzen saiatu ziren bere herrikide eta agintariak, halako "konparazioak" iraintzat hartuz.

Arrasaten »jaio nintzen herrian» bada eraikin bat »beste batzuen artean, noski» berezia bihurtu zaidana. Honen aurretik makina bat bider, eta lasai asko igarotzen ginen sasoi batzuetan, ezin zitzaigun burutik pasa ere han barruan, zementuzko pareta haien artean, isolamendu krudelean, gizon bat zegoenik, itxaropen alerik gabe, heriotzaren zain. Joan zen astean, lagun batzuekin handik pasatzerakoan, benetan zirraragarri egin zitzaizkidan irudiez mintzatzen hasi nintzaien »Ortega Larak eraikuntza horretatik ateratzean zuen itxura eta Auschwitz-etik irteten erakutsi zitzaizkigun pertsonen itxura oso pareko ikusi nituen nik eta» eta orduan eragindako harridura handiagoa »ahal balitz» egin zait, istorio haren aurrean agertu zaizkidan jarreren azalpenak entzunda. Behin eta berriz, herri honetako batek baino gehiagok espetxetako funtzionario batek halakorik merezi duela esan dit, hotz hotzean, eurek ere presoak nola tratatzen dituzten ikusita. Nire erantzuna beti berdina da »orain arte alferrik»: "Edozein presorekin ezin litzatekeela halako jarrerarik izan, baina hemen berarekin berdina egin zela. Hemengoenganako arbuiatzen dena, pertsona ere den horrentzat goraipatzea ez dela gizalegezkoa". "Ez don ba, konparauko!" »behin eta berriz jasotako erantzuna». Hala, hainbatentzat pertsona baino lehen, etsai ala lagun aukeratu. Gero, gerokoak.

Egun hauetan, hainbat paretetan, "ez gaituzte isilduko" idatzirik, hamaika paskin ikusi ditut. Ez egin dudarik ahotsa eta ordezkaritza izateko eskubidea ezin dela hala ukatu, baina horrekin batera, eta paskin horiek ezartzean, motibo berarekin beste batzuk lehentxeago jarritako afixak lurrera botatzen ere ikusi ditut, ahotsa errebindikatzen duten horiek berak, nahiz eta paskin txiki horiek ezartzeko lekua sobera izan, ondoan, harantzago, bertago. Gure ahotsa beste guztien gainetik jarri beharrean edo gurea altxatzeko besteena isiltzea baino beste biderik ez ote?

Iraken gerla dela eta ateratako argazkiek harrotu duten hautsari buruz, zer esan? Salbuespena balitz! Gerra guztietako eguneroko ogia ez balitz! Guantanamo ez balego edo «Itziarren semea» egon zeneko eraikuntzak atzo arte zutik ez balu iraun eta kilometro batzuetara Zarauzko kuartelak ematen zuen aukera berbera emateko moduko lege, egoera, baldintza eta abar luze bat egunero landuko ez balitz! Beste alde batera begiratzen dugun bitartean, gureek halakorik ez baitute egiten.

Baina guztiok ukatu eta gorde ezinak direnean, orduan salbuespena dela agertzeko ahaleginetan galtzen gara. Azken batean, salbuespena beti salbuespen, ohikoa, berriz, beti bere lekuan. Guretarikoek ezin dute halakorik egin. Ez dute egiten eta inork halakorik esaten badu, gure etsaia delako da; eta begi bistan geratzen denean, salbuespena. Eta salbuespena ohiko agertzen denean, hartarako arrazoiak azaltzen enplegatzen dugu indarra, ahalmena, burua...

Israelgo ordezkari horrek urte luzeak behar izan ditu Palestinako ama ahalmen gabeak eta errugabeak, eraileak ez direla konturatu arte; Munich edo Berlinen orain hirurogei urte bekokian izarra eramatera behartuak zirenak modu modukoak direla onartu arte. Bera, palestinar umeen negarrek, eta amen garrasi eta etsipenak eraman omen dute parekotasun horretaz jabetzera eta bidegabekeriez ohartzera. Handik kanpoko askorentzat aspaldiko urteetan nabarmena izan arren.