Aeronautikan lider


2021eko uztailaren 20an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Ehiza-hegazkin bonbaketari berria Eurofighter programaren barruan dago, eta Italia, Alemania, Erresuma Batua eta Espainiak horietako 620 erosiko dituzte beraien ejertzitoetarako. Estatu horiek egingo dute ehiza-hegazkin berria, eta euskal konpainiak gauzatuko du programaren %14, motorraren hainbat osagai eraikiko ditu-eta. Jakina eta pentsatzeko modukoa da gauzatze hori burutzen denean euskal enpresaren fakturazioak nabarmen egingo duela gora, baina bertako arduradunek ez dute horren berririk eman.

Abian da Eurofighter programa

Erresuma Batuak, Alemaniak, Italiak eta Espainiak iaz onetsi zuten etorkizunean Europako ehiza-hegazkin bonbaketaria izango denaren behin betiko eredua. Horrekin, baieztatu egin dute Estatu horiek 620 Eurofighter Typpoon hegazkin eskuratuko dituztela, eta abian jarri da hegazkinaren serieko ekoizpena. Ondoren, aipatutako herrialdeei entregatuko zaizkie hegazkin horiek. ITP euskal enpresa da borroka-hegazkin hori garatu eta eraikitzeaz arduratuko den partzuergoko kideetako bat. Hain zuzen ere Espainiako Estatua ekimen aeroespazial horretan sartu zenean sortu eta eratu zen ITP. Azken hamahiru urteetan hegazkinaren motorraren (EJ-200) hainbat garapen fasetan parte hartu du. Zehatz-mehatz eta esklusiboki, tobera, karkasa eta gainontzeko kanpoko interkonexio sistemak eraikitzeaz arduratzen da ITP. Guztira, %16ko parte hartzea dauka Europako hegazkinaren proiektuan.

Munichen sinatutako akordioaren bidez, aipatutako lau gobernu europarrek 620 hegazkin eskuratuko dituzte. Erresuma Batua da ehiza-hegazkin gehien erosiko dituena: 232. Alemaniak 180 eskuratuko ditu, Italiak 121 eta Espainiak 87. Kontuan hartuta hegazkin bakoitzak bi motor dituela, ITPk ziurtatuta dauka gutxienez EJ-200 modeloko 1.240 propultsoreren eraikuntza. Fabrikazioaz gain, ITP euskal enpresa Espainiako Gobernuak eskuratzen dituen ehiza-hegazkinen motorren mantenuaz ere arduratuko da.

Euskal sektore aeroespaziala, goraldian

Euskal sektore aeroespaziala Araba, Bizkaia eta Gipuzkoara mugatzen da eta sektore horretan jarduteaz gain, ekoizpen zibilean ere jardun da. Azken hamarkadan zertxobait hazi da eta Europako Batasunean munduko liderra da sektore aeroespazialeko esparru askotan. Hala adierazten du SPRIk aeronautikako Hegan klusterraren laguntzarekin egin duen txostenak. Lehen aipatutako ITPren kasua indar horren adierazgarri da. Euskal sektorea 35 enpresek osatzen dute. Gamesa, ITP eta Sener dira nagusi, eta 2002. urtean, guztira, 4.343 pertsona zeuzkan lanean. Sektore aeroespazialean zuzenean edo zeharka jardun diren gainontzeko euskal enpresak ondorengoak dira: Aeromec, Aeroespace, Alfa, Aratz, Astorquia, Burdin Berri, Burulan, DMP, Doiki, Euroutil, Goi Alde, Imesaza, Iontech, Lazpiur, Matrimor, Mecanizados Kanter, Messina Bilbao, Metraltech, Novalti, Nuter, PCB, Precical, Siegel, Sisfle, SK-10, Spasa, Tecnasa, Tecnichapa, Tegraf, Tey, Tratamientos Térmicos TTT, eta Troqueles y Utillajes Ayala.

SPRIren txostenetik ondorioztatzen denez, euskal sektore aeroespazialak aireontzi zibilentzat lan egiten du, baina defentsa arloko hainbat programa eta helikoptero militarrentzat ere bai. Beste proiektu batzuen artean, sektore honetako euskal enpresek munduko hegazkin komertzialik handienarentzat, Airbus 380entzat, lan egiten dute eta, A340rentzat ere diseinu, egituraren kalkulu eta pisua gutxitzeko lanak egin zituzten; aktuatzaileak eta lurreratze trenetako piezak, adibidez. Eskualde mailako hegazkin zibilei dagokienez, aipagarria da Embraer enpresa brasildarraren eta Gamesa eta sektoreko beste konpainia batzuen arteko lankidetza.

Euskal sektoreak Kanadako Bombardier-entzat ere lan egiten du. EAEko euskal enpresak Iparraldeko Dassault Aviation-en Falcon F7X berrien egonkortze lanetan ere badihardute. Arlo militarrean, Europa mailako Eurofighter programaz gain, bestelako hainbat ekoizpen egiten dituzte euskal enpresek: erdi mailako garraioko EADS CASA C295 hegazkin europarraren 5.000 piezaren behin betiko muntaia (egonkorgailuak eta atzeko fuselajea barne), esaterako.

Eusko Jaurlaritza ITPko kide
Eusko Jaurlaritza ITPko kide da joan den otsailaz geroztik, Euskadiko Garatze Kapitalaren Baltzuaren (SOCADE) bidez. SEPI euskal talde aeronautiko horretatik atera eta handik bi hilabete eskasera, euskal gobernuak ITPko kapitalaren %5,3 bereganatzea erabaki zuen "arrazoi estrategikoak" aitzakiatzat hartuz. Horretarako, 13,2 milioi euro ordaindu behar izan zituen. Enpresan daukan parte hartzearekin, Eusko Jaurlaritzak guztira 61 enpresatan parte hartzen du. Jadanik 114,5 milioi eurotik gora inbertitu ditu horietan.
SOCADE da Eusko Jaurlaritzak proiektu garrantzitsuetan inbertitzeko daukan tresna nagusia. Gasteizko gobernuak kontrolatzen du baltzu horren %40. Gainontzeko %60 hiru foru aldundiena da. SOCADEk 47 milioi euro zeuzkan inbertitzeko 2002ko abenduan, eta ondorengoetan ere parte hartzen du: Acería Compacta de Bizkaian, Bizkaiko Labe Garaien oinordekoa den ACBn, Alfalan S.A.n, Cooperativa de Mungia Consonni-n eta Iparlat S.A.n.


Azkenak
Gazteak teknologiaren ikuspuntu kritiko eta arduratsuan hezteko proiektuaren alde bozkatzeko azken eguna

Gazteen artean teknologia libreen ezagutza zabaltzeko “Digitalizazio arduratsua” proiektua prestatzen ari dira Baionako Etxepare Lizeoa eta Iametza. Gipuzkoako Foru Aldundiaren “Ideiak2024” aurrekontu parte-hartzaileetara aurkeztu dute egitasmoa. Gaur da [+]


Sanferminetako bederatzi sexu eraso ikertzen ari da Foruzaingoa, horietako hiru “intentsitate altukoak”

Sanferminetako lehen bi egunetan gutxienez bederatzi eraso sexista salatu dituzte, horietako hiru intentsitate handiko sexu erasoak, Mugimendu Feministak gaitzetsi duenez. Foruzaingoak erasoei lotutako gizonak atxilotu ditu, eta gertakariak ikertzen ari da. Erasoei erantzuteko... [+]


69 milioi bidaia ordaindu ziren iaz Gipuzkoako Mugi txartelaren bitartez

2022an baino 12 milioi ordainketa gehiago egin ziren, eta inoizko datu hoberenak lortu ditu 2023an. Gipuzkoan bizi diren emakumeak izan ziren Mugi sistema gehien erabili zutenak, eta gehienbat hiri-autobusen erabilera gailendu zen. Pasaiako txalupako eta Loiuko aireporturako... [+]


BBK Liven atarian protesta deitu dute lan-baldintzak salatzeko

Ostegunetik aitzina egingo da festibala Bilbon, Kobetamendin. Behin baino gehiagotan salatu da bertako langileek baldintza negargarrietan egiten dutela lan, eta ostegunerako protesta deitu du Laneko Autodefentsa Sareak, 19:00etan, EiTBren egoitzaren aurrean. Langileentzako gida... [+]


2024-07-09 | Mikel Aramendi
Hungariako lehen ministro Viktor Orbanek badarabil plan zehatzen bat buruan

Europar Batasunaren txandakako presidentetza beretu eta astebeteren buruan Viktor Orban hungariar lehen ministroak egin duen ezusteko blitz-ak azalpen serioa eskatzen du. Gaiaren neurrikoa.


‘The Lancet’ aldizkariak Gazan Israelek hildakoak zenbat izan daitezkeen kalkulatu du: ia 200.000 pertsona

"Zaila da, baina beharrezkoa". Hala azaldu du The Lancet zientzia aldizkariak Gazako hildakoak kontatzeko hartu duen lanaren berri. Hildakoen kopurua, gaixotasunak eta bestelako zeharkako faktoreak kontuan hartuta, gutxienez 186.000 pertsona hil dituztela kalkulatu... [+]


Su-eten negoziaketak martxan dira berriz, Netanyahuk oztopo berriak jarrita

Netanyahuk baldintza bezala jarri du Israelek ofentsiba berrabiarazi ahal izatea “gerraren helburuak bete arte”. Iturri batzuen arabera, Hamasek onartu du su-eten iraunkorra negoziaketen lehen fasean adostea, aurrebaldintza izan beharrean.


Tsunami auzia artxibatu du Espainiako Auzitegi Gorenak ere

Espainiako Auzitegi Nazionaleko apelazio aretoak astelehen arratsean esan du baliogabetu egin behar direla Tsunami auzi judizialaren ikerketako azken hiru urteak, "ilegalki" luzatu zelako. Erabaki hori behin betiko bihurtzean Carles Puigdemont eta Marta Rovira kasutik... [+]


2024-07-09 | Gedar
Uztailaren 20an mobilizatzera deitu dute Iturmendin, sare sozialetako mezuengatik auzipetutako bizilagunarekin elkartasunez

Otsailean atxilotu zuten Iturmendiko pertsona bat, eta bi urte eta erdiko espetxe-zigorra eskatzen dute bere kontra, sare sozialetako zenbait mezu direla-eta. Uztailaren 16an epaituko du Espainiako Auzitegi Nazionalak.


2024-07-09 | Euskal Irratiak
Peio Dufau, Fronte Herritar Berria
“Orain badakigu gutaz anitz espero dela, badugu lan anitz egiteko”

Frente Herritarrak irabazi ditu hauteskunde legegileak Pirinio Atlantikoetako seigarren hautesbarrutian, Peio Dufau izanen delarik diputatu heldu diren urteetan. Bozen %36,28 bildurik, 27 117 bozekin, historiako lehen diputatu ezkertiar abertzalea izanen da. Haren gibeletik,... [+]


2024-07-09 | UEU
Katixa Dolhare Zaldunbide
“Literatura hezkuntzaren zimendua da”

Euskara eta euskal literatura, programaketatik ikasgelara jardunaldia antolatu dute elkarlanean Seaskak eta UEUk Baionan, Udako Ikastaroen barruan, eta bertan parte hartuko du Katixa Dolhare Zaldunbidek. Ezpeletan sortu zen 1982an, Lapurdin, eta familiarekin Nafarroa Beherean... [+]


2024-07-09 | Sustatu
PDF eta ePubak euskaraz entzun mugikorrean audioliburuen gisa

Alex Gabilondo software librearen zaletuaren gida batetik probatu dugu, eta ibili dabil: PDF eta ePubak euskaraz entzun mugikorrean (edo Android gailuetan zehatzago) audioliburuen gisa. Software libreko doako tresnekin, gainera.


Jaioberriaren guraso ez direnek ere berau zaintzeko baimen ordaindua lortu dezakete Suedian

Seme-alaba jaioberria zaintzeko baimen ordainduaren zati bat aiton-amonei edota gertuko beste norbaiti eman diezaiekete gurasoek Suedian, uztail honetatik aurrera.


Krabelin gorriz jantzi dute German Rodriguezen hilarria

German Rodriguez eta Joseba Barandiaran omendu, eta langile mugimenduaren alde egindako lana txalotu dute Iruñean. Palestinari ere elkartasuna adierazi diote, sanferminetan urteroko zitan Iruñean.


Eguneraketa berriak daude