Aeronautikan lider


2021eko uztailaren 20an
Ehiza-hegazkin bonbaketari berria Eurofighter programaren barruan dago, eta Italia, Alemania, Erresuma Batua eta Espainiak horietako 620 erosiko dituzte beraien ejertzitoetarako. Estatu horiek egingo dute ehiza-hegazkin berria, eta euskal konpainiak gauzatuko du programaren %14, motorraren hainbat osagai eraikiko ditu-eta. Jakina eta pentsatzeko modukoa da gauzatze hori burutzen denean euskal enpresaren fakturazioak nabarmen egingo duela gora, baina bertako arduradunek ez dute horren berririk eman.

Abian da Eurofighter programa

Erresuma Batuak, Alemaniak, Italiak eta Espainiak iaz onetsi zuten etorkizunean Europako ehiza-hegazkin bonbaketaria izango denaren behin betiko eredua. Horrekin, baieztatu egin dute Estatu horiek 620 Eurofighter Typpoon hegazkin eskuratuko dituztela, eta abian jarri da hegazkinaren serieko ekoizpena. Ondoren, aipatutako herrialdeei entregatuko zaizkie hegazkin horiek. ITP euskal enpresa da borroka-hegazkin hori garatu eta eraikitzeaz arduratuko den partzuergoko kideetako bat. Hain zuzen ere Espainiako Estatua ekimen aeroespazial horretan sartu zenean sortu eta eratu zen ITP. Azken hamahiru urteetan hegazkinaren motorraren (EJ-200) hainbat garapen fasetan parte hartu du. Zehatz-mehatz eta esklusiboki, tobera, karkasa eta gainontzeko kanpoko interkonexio sistemak eraikitzeaz arduratzen da ITP. Guztira, %16ko parte hartzea dauka Europako hegazkinaren proiektuan.

Munichen sinatutako akordioaren bidez, aipatutako lau gobernu europarrek 620 hegazkin eskuratuko dituzte. Erresuma Batua da ehiza-hegazkin gehien erosiko dituena: 232. Alemaniak 180 eskuratuko ditu, Italiak 121 eta Espainiak 87. Kontuan hartuta hegazkin bakoitzak bi motor dituela, ITPk ziurtatuta dauka gutxienez EJ-200 modeloko 1.240 propultsoreren eraikuntza. Fabrikazioaz gain, ITP euskal enpresa Espainiako Gobernuak eskuratzen dituen ehiza-hegazkinen motorren mantenuaz ere arduratuko da.

Euskal sektore aeroespaziala, goraldian

Euskal sektore aeroespaziala Araba, Bizkaia eta Gipuzkoara mugatzen da eta sektore horretan jarduteaz gain, ekoizpen zibilean ere jardun da. Azken hamarkadan zertxobait hazi da eta Europako Batasunean munduko liderra da sektore aeroespazialeko esparru askotan. Hala adierazten du SPRIk aeronautikako Hegan klusterraren laguntzarekin egin duen txostenak. Lehen aipatutako ITPren kasua indar horren adierazgarri da. Euskal sektorea 35 enpresek osatzen dute. Gamesa, ITP eta Sener dira nagusi, eta 2002. urtean, guztira, 4.343 pertsona zeuzkan lanean. Sektore aeroespazialean zuzenean edo zeharka jardun diren gainontzeko euskal enpresak ondorengoak dira: Aeromec, Aeroespace, Alfa, Aratz, Astorquia, Burdin Berri, Burulan, DMP, Doiki, Euroutil, Goi Alde, Imesaza, Iontech, Lazpiur, Matrimor, Mecanizados Kanter, Messina Bilbao, Metraltech, Novalti, Nuter, PCB, Precical, Siegel, Sisfle, SK-10, Spasa, Tecnasa, Tecnichapa, Tegraf, Tey, Tratamientos Térmicos TTT, eta Troqueles y Utillajes Ayala.

SPRIren txostenetik ondorioztatzen denez, euskal sektore aeroespazialak aireontzi zibilentzat lan egiten du, baina defentsa arloko hainbat programa eta helikoptero militarrentzat ere bai. Beste proiektu batzuen artean, sektore honetako euskal enpresek munduko hegazkin komertzialik handienarentzat, Airbus 380entzat, lan egiten dute eta, A340rentzat ere diseinu, egituraren kalkulu eta pisua gutxitzeko lanak egin zituzten; aktuatzaileak eta lurreratze trenetako piezak, adibidez. Eskualde mailako hegazkin zibilei dagokienez, aipagarria da Embraer enpresa brasildarraren eta Gamesa eta sektoreko beste konpainia batzuen arteko lankidetza.

Euskal sektoreak Kanadako Bombardier-entzat ere lan egiten du. EAEko euskal enpresak Iparraldeko Dassault Aviation-en Falcon F7X berrien egonkortze lanetan ere badihardute. Arlo militarrean, Europa mailako Eurofighter programaz gain, bestelako hainbat ekoizpen egiten dituzte euskal enpresek: erdi mailako garraioko EADS CASA C295 hegazkin europarraren 5.000 piezaren behin betiko muntaia (egonkorgailuak eta atzeko fuselajea barne), esaterako.

Eusko Jaurlaritza ITPko kide
Eusko Jaurlaritza ITPko kide da joan den otsailaz geroztik, Euskadiko Garatze Kapitalaren Baltzuaren (SOCADE) bidez. SEPI euskal talde aeronautiko horretatik atera eta handik bi hilabete eskasera, euskal gobernuak ITPko kapitalaren %5,3 bereganatzea erabaki zuen "arrazoi estrategikoak" aitzakiatzat hartuz. Horretarako, 13,2 milioi euro ordaindu behar izan zituen. Enpresan daukan parte hartzearekin, Eusko Jaurlaritzak guztira 61 enpresatan parte hartzen du. Jadanik 114,5 milioi eurotik gora inbertitu ditu horietan.
SOCADE da Eusko Jaurlaritzak proiektu garrantzitsuetan inbertitzeko daukan tresna nagusia. Gasteizko gobernuak kontrolatzen du baltzu horren %40. Gainontzeko %60 hiru foru aldundiena da. SOCADEk 47 milioi euro zeuzkan inbertitzeko 2002ko abenduan, eta ondorengoetan ere parte hartzen du: Acería Compacta de Bizkaian, Bizkaiko Labe Garaien oinordekoa den ACBn, Alfalan S.A.n, Cooperativa de Mungia Consonni-n eta Iparlat S.A.n.


Azkenak
2025-01-22 | Julene Flamarique
‘Independentziara egunak’ antolatu ditu Ernaik Hego Euskal Herriko 75 udalerritan

“Independentziara egin beharreko bideaz” hausnartzea da helburu nagusia. Apirilaren 20an, Aberri Egunarekin batera,  Berriozarren ospatuko duten Gazteon Eskutik jardunaldia izango dute azken geltoki.


Esa-ko urtegiaren handitzea
Apurketaren mamua beti hor

Valentziako tanta hotzaren ondoren hondamendiaren itzala beste leku batzuetara ere hedatu da: zer gertatuko litzateke horrelako denborale erraldoi batek Esako urtegi handitua kolpatuko balu? Eutsiko ote lioke presak? Urak gainezka egingo ote luke? Galderak hor daude eta... [+]


2025-01-22 | Leire Ibar
Brasilgo suteek 2024an suntsitutako eremua Italiaren azalera baino handiagoa izan da

Brasilen suteek 30,86 milioi hektarea baso eta eremu natural suntsitu zituzten iaz, Italia osoaren azalera baino gehiago. Suteek %79ko igoera izan zuten 2023arekin alderatuta, Fire Monitorren ikerketa batek agerian utzi duenez.


2025-01-22 | Julene Flamarique
Gorriz margotu dute Iruñeko Erorien Monumentua, ‘Caídos eraitsi’ eta ‘Faxismoaren aurka lehen lerrora’ aldarripean

Astearte gauean egin dituzte pintaketak, bizilagunek azaldu dutenez. Fatxada nagusia, bertako ateak eta alboetako paretak margotu dituzte. Gazte Koordinadora Sozialistak urtarrilaren 25rako deitutako mobilizazioarekin bat egiten du aldarriak.


Groenlandia erosi nahi dute

Groenlandia, X. mendearen amaiera. Lehen esploratzaile eta kolono eskandinaviarrak uhartera iritsi ziren. Baina XV. menderako kokaleku horiek abandonatuta zituzten eta jatorrizko inuitak geratu ziren. Baina 1721an, Hans Egede misiolariak espedizio bat antolatu zuen eta kolonoak... [+]


2025-01-22 | ARGIA
140.000 eurorekin zigortu du Jaurlaritzak Zarauzko ikastola, ezarritako matrikulazio muga gainditzeagatik

Salbatore Mitxelena ikastolak 140.000 euro ordaindu beharko ditu, Eusko Jaurlaritzak Haur Hezkuntzarako ezarri dion matrikulazio muga gainditzeagatik, baina zortzi ikasleak mantenduko ditu, negoziazioen ondorio. Hezkuntza Sailaren erabakiak eta jarrerak salatu ditu ikastolak.


2025-01-22 | Julene Flamarique
Martxan da Errobiko hezegunea “Natur Erreserba Nazional” gisa izendatzeko proiektua

Lapurdiko hezegunea funtsezkoa da biodibertsitatearen biziraupenerako. Proposamena eremuan zabaldu dute eta Errobi inguruko sistema hidrauliko osoa barnean izango luke; Baionako, Angeluko, Basusarriko, Milafrangako eta Uztaritzeko Aturri ibaiaren ibaiadarrak, esaterako. Bost... [+]


2025-01-22 | Inma Errea Cleix
Ez gara aire

Nafarroa Arenan Mitoaroa ikusten izandako lagun batek “telurikotzat” jo zuen entzun-ikusi-sentitutakoa. Niri ere hala iruditu zitzaidan telebista medio etxetik hauteman nuena.

Pentsa daiteke Mitoaroak piztutako grinak eta atxikimenduak proiektuaren ikusgarritasuna... [+]


2025-01-22
Armagintza moldatu gizartea eraldatzeko
Gerra hotsei aurre egin beharra

"Ez gaude prest lauzpabost urte barru datorkigunerako. Arriskua ziztu bizian dator guregana. Aurre egin behar diogu: Ukrainan gertatzen ari dena hemen ere gerta liteke” (...) “Errusia, Txina, baina baita Ipar Korea eta Iran ere, gogor ari dira lanean Ipar... [+]


2025-01-22 | Sukar Horia
Semaforoa vs. herritarrak

Zirkulazioan lehentasunek garrantzi handia dute. Gidatzeko ikasten dugun lehen gauzatakoak dira: biribilguneak eta STOPak menperatu ezean nekez lortuko dugu gidabaimena.

Hala ere, lehentasunak ez dira kontu neutroak, eta historiak eta interes kontrajarriek aldatu izan... [+]


Benito, gure emozioen alkimista hori

Oholtzak betiko utziko dituela jakinarazi zigun Benito Lertxundik badira jada hainbat aste, eta geroztik asko gara maila batean ala bestean umezurtz sentitzen garenak, halako galera edo abandonu sentsazioarekin, triste. Iruindarroi, behintzat, bere zuzenekoen zirrara azken aldi... [+]


2025-01-22 | Karmelo Landa
Korapilo-morapilo mordoilo

Hiru korapilotan mordoilotzen digute euskaldunon elkarbizitza, eta urte luzez, pazientzia handiz eta erabakitasun irmoz ekin arren, loturok askatu ezinean gabiltza. Hiru bederen badira uneko korapiloak: presoak, euskara, etorkinak.

Urte berriarekin elkartu ohi gara milaka... [+]


Eguneraketa berriak daude