Opariak egiten dira, hartzaileak oparigilea gehiago estima dezan. Niri behintzat, hartzaile naizenean, funtzionatzen dit: beti eskertzen dut inork nik gehiago maita dezadan nahi izatea eta, bai, gehiago maite dut orduan. Askoz gehiago, pixkatxo bat gehiago. Zer axola -gehiago asko da beti maitasunean-.

Badakit bestelako opariak ere badirela, ez direnak egiten maitasuna erakartzeko, bestelako zioengatik baizik. Baina nabaritu egiten da diferentzia. Ala ez?

Diferentziak nabaritzearen kontu horrek gogorarazten dit duela hilabete batzuk gertatua, liburu baten aurkezpenaren ondoren zerbait hartzen ari ginela. Taldean emakume bi ginen eta dozena erdi bat gizon... Halako batean, emakumeok gure artean ari ginela, biok ezagutu genuen gizon xarmagarri hil berri bat hartu genuen hizpide. Gutako batek goraipatu zuen gizon zahar eder haren bizitasuna, nola zuen koketo izatearen punttua, xahar-lizun izan gabe -"berde" izan zen hitza-. Esan bagenuen esan genuen. Gure inguruko gizonak berehala hasi ziren horri buruzko eztabaidan eta jakin nahian punttu hori non zegoen. Kuriosoa. Guk uste genuen beti nabaritzen zela, garbi zegoela.

Bai, beti nabaritzen da barrutik datorrena, intentzioa zein den, gogoa zerk sortzen duen: opariekin bezala, maitasun bila egiten direnen eta bestelakoen arteko diferentzia. Begiraden norabidea, ahotsaren nolakotasuna eta gorputzaren mugimendu orok salatzen du opariak, piropoak eta galderak nondik datozen. Hor dago punttua. Halaz ere, gizonezko batzuei zail gertatzen omen zaie bereiztea. Ez omen dakite emakumeok zergatik hitz berarekin batzuetan haserretu egiten garen eta beste batzuetan maitemintzen.

Ez dakit horrek guztiak gizonezkoek ironia horren gustuko izatearekin lotua dagoen. Beste liburu baten aurkezpenen batean, duela urte batzuk honezkero, gizonezko idazle batek aldamenean zeukan beste idazle gizonezkoaren liburuaren gorazarre esan zuen ironia handikoa zela lana eta, dena galdua dagoenean, ironia besterik ez zaigula geratzen. Amodioaz ari zirela uste dut. Aurkezpenaren ondoren galdatu nien, lagunartean, ea samurtasuna non zegoen orduan. Ezer ulertzen ez zutenaren aurpegiarekin begiratu zidaten biek, aurkezleak eta idazleak. Nik kaina bat nahi nuela esan nion irribarre samurraz begiratzen zidan idazlearen emazteari.

Vila Matas-ek dio ironia zintzotasunaren mailarik garaiena dela... Zer egingo dugu gizon inteligenteenak, batzuei gehien gustatzen zaizkigunak, ironikoenak badira eta horrek horren urruti jartzen badizkigu? Hori nahi ote dute, urruti egon? Gugandik urruti beraiek eta gu samurtasuna bilatuz. Ironikoa.

Ironia gogorragoak ere badira. Esaterako, zer iruditzen zenbait enpresa kutsatzaile eta ez-berrerabiltzailek "Naturgintza" deitzen den fundazioari diruz laguntzea euskal natura zaintzen… Gogoratzen naiz nola harritu ninduen Guatemalan egunkarian ikusi nuen iragarki batek: porlandegi handienak halako dei bat zabaltzen zien herritarrei, zuhaitzak landatzeko egitasmo batean parte har zezaten.

Merkeago aterako da, ziur, enpresen propagandaz seinalatuko dizkiguten zelai polit batzuk zaintzea, zoologiko modura baso pare bat monumentutzat hartzea, plastiko eta kartoiak berrerabiltzeko jaso eta garbitzea baino; edo kutsatzen duten emisioak gutxitzea baino; edo, zuhaitz gutxiago mozteko, telefonia konpainien arteko akordioak baino. Ironikoa.

Garapena beste era batera ulertzeko guztion ber-heziketa ere ezinezkoa bide da Naturgintzako intelektualentzako. Zer egin digute horrenbeste irauten duen esneari oraindik ere esne deitzeko gauza izan gaitezen? Horrenbeste errepide behar al ditugu? Eta horren berogailu indartsuak? Diseinuzko leku irekietan ere bai? Noiz arte jasan dezake naturak gure erosokeria eta sentiberatasunik eza? Samurtasuna baino ironia hobe ote horrelako galderak saihesteko?