Etxera etorri naizela jakiteko ez daukat mapa bati begira jarri beharrik, badira hemendik kanpo hainbat gauza gurean bezala sentiarazten nautenak eta alderantziz, hemen zenbait egoera arrotz sentiarazteko modukoak... esate baterako, sagardotegiak. Astigarragan edan daiteke sagardoa, baina baita ere Asturiasko Bulnesen, Txileko Valdibian edo AEBetako Connecticcut-en.


Urtean bizpahiru sagardotegi egiten dituen horietakoa naiz, eta ARGIAko langile eta kolaboratzaileekin data jarria zegoen martxoaren 23rako. Patuak horrela nahi, eta aurreko astean Oreka TXekoekin egitekotan ginena atzeratu, eta 24an jarri genuen zita. Denboraldiko lehena egin gabe eta orain bi bata bestearen segidan.

Behin baietza emanez gero kale egin nahi ez eta sagardotegira. Aitortzen dut sagar bati kosk egitea baino gutxiago kostatzen zaidala sagardoari trago egitea, eta edalontzia betetzeko ez dago nahi eta nahi ez upeletara hurbildu beharrik. Gure ustez xanpain botilak zirenak aprobetxatzen zituzten sagardoz betetzeko. Juxtu xanpainari cava deitu behar zitzaiola enteratu ginenean, botila normalizatuak atera ziren, etiketa eta guzti. Hiru laurdeneko botilak 75 zentilitro zituela ikasteko balio izan zuen.

Sagardoak ez zuela mozkortzen ere entzun izan genion norbaiti... Jatorrizko edaria berdin sagardo naturala dioen papertxoan beste hau ere irakur daiteke: alkohola %6, arraioa! Tabako kutxatiletan idatzi dutena irakurrita eta horrela dela sinetsita, ez dago dudarik alkohol horrek ere mozkortzen duela. Neurri kontua izango da guztia!

Txikitan, han aritzen ginen izeba-osaben baserrian, botila barruan geratzen ziren kortxoak ateratzen. Ez pentsa erraza zenik, soka bati korapiloa egin, botila azpikoz gora jarri eta kortxoa sokarekin trabarazi. Orduan gogotik tira behar izaten zen. Atzamarrak minduta amaitzen genuen. Ordurako eskolan ikasiak izango ginen, "más vale maña que fuerza" eta zinez bietatik behar zela, ez dakidana da zein ordenetan... Urte asko pasa dira geroztik eta dena asmatua zegoela zirudienean "eskantziadore" sofistikatu bezain xinple horiek azaldu ziren; erdia kanpora bota gabe dena edalontzira, eta handik eztarriko zulora!

Txotx eta Mojon artean bakailaoa eta txuleta, kontua eta berriketa. Nik "mojon" entzuten dudanean zera etortzen zait burura: errepide bazterreko mugarria, kilometro zenbakiz margotutako harria. Baliteke "deformazio profesionala" edo ordu asko bolantean pasatzearen ondorio izatea. Sagardotegiko mojon eta errepideko mojon inkonpatibleak dira, autobusa gidatzeko %0,0 alkohol da muga, deskuidatuz gero, gaizki garbitutako baso batean edandako urak eman dezake hori!

Upel ilunak gero eta gutxiago dira, ontzi distiratsuak ugariago. Aldaketa bisuala da, altzairu herdoilgaitzezko tanketzarrak manometro eta termometroak bistan dituztela daude, osasun eta garbitasun neurriak direla medio, pixkanaka sagardotegi guztietara ari dira zabaltzen. Bada egurrezkotik inoxidablezkora diferentzia antzematen duela esaten duenik. Begiak itxi eta frogatu beharko litzateke. Inguruan egoten den usainean baliteke antzematea, baina dastatzeko orduan ez dut uste...


Sagardotegietako "fauna" ere aldatuz doa, gero eta urbanoagoa da giroa eta baliteke ondorioz erdaldunagoa ere izatea. Bertara hurbiltzen garenon artean bai ikus daitezkeela upelak. Batzuk denboraldi oro pare bat aldiz etortzen garela, baina beste batzuek, itxura guztien arabera, bizpahiru bixita astero egindakoak dirudite. Norbera sagardotegira egun berezia delakoan hurbiltzen da, ni behintzat horrela joaten naiz. Gero kontu hartzen dut berdin dela zein astegun izan, hemengoan nahiz hango sagardotegian gelditu, errepide bazterrekoan edo mendi puntakoan zita jarri. Denak daude jendez gainezka. Ordaintzen dena eztabaidatzen hasi gabe bapo bizi garen seinale.

Sagardotegian Txotx egitea ez da jolasean Txotx egitea. Zotz egitea zotz edo txotx txikiena nork atera erabakitzen duen jolasa da. Gerora "zozketa" hitza hortik zabaldu da edozein motatako "sorteoa" ezagutzera emateko. Berdin du, sagardotegian txotx egiteko ez da zozketarik behar, baina askotan kontua ordaindu eta gero sobran geratzen den dirua ONCE edo beste zozketaren batean erabiltzen da.
Txotxera maiz hurbilduz gero hasten da bakarren bat Txolintzen. Ordurako besteren bat Txotxolotuta dago, Txotxonduta egoteko beste pare bat biaje nahikoak dira... Gauerdirako Txotxongilo piura hartuta, ezertarako gauza ez den norbait izaten da inguruan.

Asteburua iritsi dela eta Tolosan nagoela ohartarazteko baditut bi gertaera jakin: Bata, etxetik 100 metrora, Zerkausian, larunbatero egiten den azoka. Bestea, alde zaharrean, Txistulari Bandak kalejira egiten du igandero goizeko 9:00etan. Ohetik entzuten dudanean, (urtean dozena erdi bat bider), ez zait inoiz ahazten nongoa naizen, joan-etorrian asko ibilia izan arren, non jaio nintzen.

Sagarrondo bat ihartu zela abixatu zidan aitak eta igande goizean igo nintzen Berastegira. Motozerra hartu eta arbol ipurdia moztu aurretik adarrak soildu genizkion. Azkenekoz motozerra izotza mozteko erabili genuen Laponian eta oraingoan betikoa mozteko: egurra. Sutarako aprobetxagarri egiteko neurrian moztu behar genuen. Gainontzekoa aizkoraz eta eskuz txikitzeko modukoa zen, zotzak ziren... Eta hara non, astean zehar bi sagardotegitan Txotx egin ondoren, igandean sagarrondoarekin Txotxak egiten topatu dudan neure burua. Txotxeatzeko modu asko dago eta gaurkoan ez ditugu denak esan!