Makina bat kontu


Karbono 14, antzinatasunaren erakusle

Saclay-ko CEAn masa-espektrometriako aparatu berezi bat instalatu berri dute, Artemis izenekoa. Honekin urtero 4500 lagin baino gehiago aztertzea itxaron da, karbono 14 deituriko sistemaren bidez.
Jakina denez, karbono 14an oinarritutako sistemak milaka urteko antzinatasuna duten fosilak datatzeko erabiltzen dira. Karbonoa oso ugaria da Lurrean, bai zoluan baita atmosferan ere; gehiena oso egonkorra den karbono 12 eran dago eta portzentaia txiki bat karbono 14 moduan. Izaki bat hiltzen denean izakiak eta inguruak izaten duten gas-trukaketa eten egiten da eta izakian metatuta dagoen karbono 14a ez da berritzen.
Williard Willard Franck Libby Libby-k 1940an karbono 14aren desintegrazio-abiadura neurtu zuen eta 5730 urtean kopuruaren %50 desintegratzen zela frogatu zuen. Beraz, fosiletan topatzen den karbono 14aren kantitatea neurtuta jakin daiteke zenbat desintegratu den eta, ondorioz, noizkoa den.
Guztia ongi badoa Artemisek eguneko 24 ordutan eta asteko zazpi egunetan lan egiterik izango du.


Sudur elektronikoak usaintzeko

...... .. .. ....
Demagun jatetxe batera joan nahi duzula eta Internetetik jatetxekoek prestatutako plater batzuen argazki bat bidaltzen dizutela. Eta argazkia ikusteaz gain, prestatutako jakia usaintzeko aukerarik balego...
Alberta-ko unibertsitateko bi ikerlari usaina elektronikoki aztertzen ari dira eta jada lortu berri dute lehen sudur elektronikoa. Sudur honek hamar usain desberdin ezagutu ditzake une honetan eta oso usain desberdinak gainera, hala nola frutak, kafea, gasak eta espezieak.
Sudur elektronikoa PC bati konektatzen zaio eta honek interpretatzen du sudurrak usaindutakoa. Orain arte hainbat usain-detektagailu erabili dira industrian, batez ere arrain ustela topatzeko edo pertsonentzat arriskutsuak izan daitezkeen gasak detektatzeko. Hala ere, detektagailu hauek oso garestiak izateaz gain ez daude ingurune multimedia batean erabiltzeko diseinatuta.
Mandal eta Castro ikerlariek sortutako sudurraren osagai elektronikoak merkeak dira eta elektronikako edozein dendatan topa daitezke. Dena den, honek ez du esan nahi sistema erraza denik; giza begiak kolorearentzako hiru hargailu dituen bitartean, giza sudurrak gutxienez mila hargailu desberdin ditu usainak detektatzeko, beraz, sudur elektroniko batek ere mila hargailu desberdin beharko lituzke usainak ongi detektatzeko.
Aipatu ikelariek hainbat eragozpenekin topo egin zuten beren ikerketan, batzuk gainera espero ez zitezkeenak. Adibidez, irudietan edota audio-seinaleetan ez da behar molekulak higitzea, baina usaintzeko bai eta gainera molekula horiek itsatsita gera daitezke sudur elektronikoan arazoak sortuz. Arazo honi aurre egiteko garbiketa-sistema berezi bat sortu behar izan zen. Une honetan ikerlariak analizatu eta kodifikatutako usaina birsortzeko sistema ari dira aztertzen. Hau da, sistemak ulertzen du usaina baina jatetxeak guri bidalitako e-maila zabaltzean sistemak usaina sortu egin behar du.
Oinarrizko ikerketak bizpairu urtetan amaitzea itxaron bada, produktu komertziala ez da bost urte baino lehenago ez da lortuko.


Azkenak
2024-12-31 | Julene Flamarique
24 urteko espetxe-zigorra bete ostean libre da Guillermo Merino durangarra

Merino 2001. urtean atxilotu zuten, eta dispertsioa jasan du, zigorraren zati handi bat Euskal Herritik kanpoko kartzelatan igaro baitzuen baldintza “zailetan”. Orain, askatasuna berreskuratu du.


2024-12-31 | Leire Ibar
Prezioek gora egingo dute urte berriarekin batera

Urte berriaren hasierarekin, hainbat zerbitzu eta produkturen prezioetan igoerak izango dira. Elikagaietan, energia fakturetan, udal-zergetan eta etxebizitza gastuetan garestitze nabariak atzemango dira.


2024-12-31 | ARGIA
Apirilaren 11n egingo da Aberri Egun bateratua, Euskal Herria Baterak deituta

Euskal Herria nazio dela aldarrikatzeko ekitaldia egingo dute Donostiako Kursaalean. Astebeteko ekitaldi sorta izango da.


2024-12-31 | ARGIA
Gontzal Fontaneda euskaltzale gasteiztarra hil da

Euskaltzale eta militante gasteiztarra abenduaren 30ean hil da. Gontzal Fontaneda Orille (1943-2024) 1960ko hamarkadan euskarak Gasteizen egin zuen bidearen lekuko eta bidelagun izan zen. 15 urterekin hasi zen euskara ikasten. Euskara ikasteko metodo bat asmatu zuen eta euskara... [+]


Eraikiz kolektiboa: “Gizonok matxismoaren aurrean ardurak hartzeko unea iritsi da”

Ander Magallon, Mikel Irure eta Xabier Jauregi Metropoli Forala saioan egon dira maskulinitate berrien inguruan mintzatzen.


2024-12-31 | ARGIA
Zarautzen terapia kontsulta duen gizon bat atxilotu dute, emakume bati sexu-erasoa egitea egotzita

Getariako etxebizitza batean egin dio eraso, Segurtasun Sailaren arabera. Emakumea astero joaten zen terapia naturaleko kontsultara, eta Ertzaintza ikertzen ari da ea antzeko ekintzen biktima gehiago dauden.


2024-12-31 | Leire Ibar
Kataluniako emakume kazetarien erdiak baino gehiagok jasaten du sexuagatiko diskriminazioa

Media.cat-ek egindako azken ikerketak agerian utzi du emakume kazetariek Katalunian jasaten duten sexu-diskriminazioa. Inkestatutako emakumeen %54,4k sexu-jazarpena jasan dutela eta %55,1ek sexu-generoaren araberako jazarpena izan dutela adierazi dute.


2024-12-31 | Julene Flamarique
Akusazioak hemezortzi urteko espetxe-zigorra eskatu du Mario Lopez Gernikako entrenatzaile ohiarentzat

Sexu erasoak 1998an hasi ziren, biktimak 13 urte zituenean. 2003an kluba utzi bazuen ere, emakumeak iaz salatu zituen sexu erasoak, Mario Lopezek taldeko entrenatzaile gisa jarraitzen zuela. Orain 18 urteko espetxe-zigorra eskatzen du akusazioak, fiskaltzak baino lau urte... [+]


Israelgo espetxerik ankerrenean atxiloturik dago Gazako azken ospitaleko zuzendaria

Hussam Abu Safiya medikua askatzeko eskatu du Osasunaren Mundu Erakundeak, eta bere aldeko kanpaina ere abiatu dute sareetan. Abu Safiya medikua ez da edonor; nazioartean erreferente bihurtu da, berak zuzentzen zuen ospitalearen aurka egindako erasoak kontatzen zituelako.


2024-12-31 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Obrak eta obrak, marra horia lausotzeko

Garai aproposa izaten da urteburua iraganeko lorpenak goraipatzeko eta, are gehiago, etorkizuneko asmo-usteak aldarrikatzeko. Eta halatsu da Txinan ere, alafede. Bide batez, ez da harrigarria abenduko azken orduetan, aurreikusitako planari aurrea hartuz, Xinjiangeko Urumqi-Yuli... [+]


Petardo eta bengalak, albo-kalteak dituen tradizioa

Urtezahar gauean petardo, bengala, traka, suziri eta bestelako gailu piroteknikoekin jolasean arituko dira asko eta asko aurten ere, horietako ez gutxi adin txikikoak. Eta errepikatuko dira istripuak, suhiltzaileen esku-hartzeak, eta burrunba gordin sufritzen duten ume, adineko... [+]


2024-12-31 | Usurbilgo Noaua
Beste sute bat izan zen erraustegian

Suhiltzaileek beste sute bat itzali behar izan zuten abenduaren 27an Zubietako erraustegian.


2024-12-31 | Josu Iraeta
Borroka luzearen ametsak, egiazko nahi ditut

Badira, garun distiratsua izanik, "zehaztasun gutxiko" definizioekin, gauza bera, beste era batera esanda, aldatzen eta itxuraldatzen adituak direnak. Berea zen, eta hainbat hamarkadatan errepikatu den proiektu in eternum bat izan da. Hasiera batean hori zen hegemoniko... [+]


Bizilagunekin plataforma munduko futbol kopa Donostian jokatzearen aurka: “Ez dugu gure aurkako golik ospatuko!”

Bizilagunekin plataformak gogor kritikatu du Donostia 2030eko munduko futbol txapelketaren egoitzetako bat izatea, Marokok, Portugalek eta Espainiak antolatuko duten edizioan. “Hiria munduko mapan kokatzea” eta “lehen mailako kirol ikuskizuna herritarrei... [+]


2024-12-31 | Sustatu
Max streaming plataforman ere euskarazko edukiak agertzen hasi dira

Nazioarteko ordainpeko streaming plataformetan, Amazon Prime Video eta Netflix izan ziren lehenak euskarazko edukiak eskaintzen, eta orain Max gehitu zaie (2024 arte HBO edo HBO Max izan dena). Pantailak Euskaraz-ek azpidatziak moldatu ditu, eta EITBk bikoizketak eskaini, eta... [+]


Eguneraketa berriak daude