Kontsultatu ditugun aditu eta analista guztiek aho batez diote Europako Batasunaren hedatze berri honetatik, ekialdeko beste hamar herri hartzetik, multinazionalak aterako direla irabazle, argi eta garbi. Adibidez, Merkataritzako Bilboko Ganberak oraintsu egin du jardunaldi bat ekialdeko hamar herri horien sarreraren inpaktuaz, eta ekitaldi horretan ere tesi bera abalatu dute. EBeko hamar estatu horietan liberalizazioa eta irekiera ekonomikoa gertatu omen dira, eta "egitate horiek »zioten» atzerriko inbertsio zuzenen iturri garrantzizko bilakatu dira, eta herri horien hazkunde ekonomikoa bizkortu dute". Ildo horretan, merkataritzako Bizkaiko erakunde horrek berak garbi seinalatu zuen, 1986an, Espainiako estatua integratu zenean, pareko egoera ezagutu zela: "Multinazionalen etorrerak aktibatu egin zuen ekonomia, eta antzera gertatu da ekialdean, non negozio erraza egiten baitute multinazionalek eta abiada hartzen baitu ekonomiak".


Atal honetako titularrak laburbiltzen duen adibideak berez eta besterik gabe azaltzen du zertan oinarritzen den multinazionalen Europako (edo Asiako) ekialdean inbertitzeko interesa. Ibiza eta Poloa bezalako automobil txikiak fabrikatzea %20 merkeago da Eslovakian Euskal Herrian edo Espainiako estatuko gainerakoan baino. Alemaniako Siemens talde industrialak, puntako teknologien eta euskarri informatikoen garapenean jarduten duenak, iragarri du dagoeneko datozen urteetan goi-mailako teknologiako 10.000 enplegu aldatuko dituela Europako ekialdera. Lanpostu horiek galdu egingo dira Alemanian, Europako ekialdeko enpleguaren mesedetan. Soldaten kostu apala da horretarako arrazoi nagusia. Alemanian, 800 euro jasotzen dute eguneko Siemens taldeko era horretako adituek. Europako ekialdeko herrietan, ordea, lan hori bera 350 eta 500 euro bitarteko kostuan ateratzen da!

Bistan denez, diferentzia ekonomiko nabariak daude Hamabosten eta Hamarren artean, eta desajuste horrek aukera ugari sortuko du EBeko eremu "aberatseko" produkzio industriala eremu "pobreko" beste batera eramateko. Europako Batzordearen iritziz, saihestezineko jokabidea izango da. Dena dela, horrela gertatzea posible izango da, hain zuzen ere, ekialdeko eskulana oso kualifikatua delako, hango kostu laboralak eremu aberatsekoak baino askoz apalagoak direlako eta haien pizgarri fiskalak ere handiagoak direlako. Horretaz jabetzeko, aski da txosten honen lehen parteko datuak gogoratzea. Bestalde, horrela baieztatzen du, halaber, Frantziako Mercer Management Consulting kontsultoreak egin duen Erosketen desafioak 2005ari begira izeneko azterketak. Lan horretan, negozio-bolumenean 260.000 milioi eurotik gora dabiltzan Frantziako berrogeita hamar bat enpresatako erosketako buruen iritzia jaso dute. Atera den ondorioetako baten arabera, garabideko herrietarako deslokalizazioaren bidez »garabideko eremutzat Txinatik Europako ekialdera bitartekoa hartzen dute», enpresek hamarren batean gutxitzen dute eskulanaren kostua eta %30 bitartean merkatzen dute produktuen salmentako prezioa.

Aipatu dugun Mercer estudioa konpainien erosketako aurreikuspenetan zentratzen da, hain zuzen ere datozen bi urteetan beren hornidurak produkzio-kostu apaleko herrietan bikoiztuko dituzten konpainietan. "Hondoko itsaso kezkagarria da" »dio azterketak» "eta bortitza ere bai, bi urtetan gertatuko baita: konpainiek itxi egingo dituzte instalazioak, muntadurako plantak..., dela Frantzian, dela Europan, eta alde batera utziko dituzte oraingo hornitzaileak, ondorioen pairatzaile lehenak izango direnak. Ildo horretan, luzea izango da erasandako linea produktiboen zerrenda. Oro har, kontsumo masiboko produktuekin zerikusia duten linea produktiboek osatuko dute zerrenda hori: etxetresna elektrikoak, imajina eta soinua, makinak, ekipamendu elektrikoa, menajea, automobilen ekipamendua... Bestela esanda, muntadura, hots, eskulana, behar duen guztia.


Euskal Herrian, arretaz eta adi-adi ari dira segitzen ekialdeko herri horien bilakaera, eta neurri batean kezkatuta ere bai. Gaur egun, arras apala da erlazio komertziala. Euskal esportazioetan, totalaren %3,27 bakarrik bideratzen da herri horietara. Hegoaldeko enpresei dagokienez, iazko urtean 369 milioi eurotan geratu zen salmenta; inportazioetan, berriz, 227,5 milioikoa izan zen emaitza, totalaren %2,26 hain zuzen. Euskal enpresaburuek Txekiako Errepublikan eta Polonian jarri dute begia batez ere: Polonian, esaterako, 400 milioi eurotik gorako inbertsioak dituzte eginak.

Adituek diotenez, hazi egingo dira pixkanaka Euskal Herriaren eta EBeko hamar herri berri horien arteko harreman komertzialak. Nolanahi ere, inportazioetan esportazioetan baino goranzko handiagoa izango den iritzikoak dira. Hortaz, dekrementua izango genuke balantza komertzialean. Ildo horretan, gogoeta egin beharko genuke gure herriak merkatu komunitarioko hornitzaile gisa duen pisuaz. Izan ere, pisu-galera etor daiteke, baldin Europako kideak gure herriko produktuen ordez aipatu hamar herri horietan manufakturatuak erosten hasten badira.

Testuinguru horretan, Bizkaiko enpresetan egindako inkesta bat seinalatuko dugu, oro har euskal enpresen adierazgarri ere izan daitekeena. Erdiek baino gehiagok (%54,8k) uste dute erlazio komertzialak handitzeko beste parada bat izango dela EBaren hedatzea. Bestalde, enpresen %40,2k "konkurritzeko aski ongi prestatuak daudela" irizten diote.