Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
asteartea 2024ko uztailaren 02an
Jaime Otamendi: «Alderdi politiko denek presionatzen gaituzte»
- Jaime oso gaztetatik izan dela bizia eta azkarra diote orduan ezagutu zutenek. Legezko adinik ez zuenetik aritu da kazetari. Ahots ezagunena lehenengo, eta irudiak zuzentzera pasatu zen ondoren, albistegietako buru egitean. «Aulki elektrikoan» eseritzen den arren, saiatzen da burujabetasunari eusten. Ez omen du, gainera, beti aulkian eserita jarraitzeko asmorik. ARGIAko irakurleentzat propio, gorbatarik gabeko zuzendari bakarra izateari utzi dio, gaurkoz.
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Bizitza osoa izan zara kazetari. Nolako bizimodua ekarri dizu horrek?
Amerikako Estatu Batuetara joan zinenean hango kazetagintza ezagutzeko aukera izan zenuen. Hemengoarekin alderatuta, nolakoa da?
Irailaren 11ko eta martxoaren 11ko atentatuak, telebistarako diseinatuak zeuden. Albistegietako buru zaren ikuspegitik nola aztertzen dituzu?
Zer landu behar du kazetariak?
Kazetariak informazio bila dabiltza, edo gehiegi jaten dute prentsaurrekoen pentsutik?
Albistegietako buru zara. Lanpostu horri zergatik deitzen zaio «aulki elektrikoa»?
Zer funtzio bete behar dute albistegiek politikan?
Albistegietako buru zarenetik egoera politiko desberdinak ezagutu dituzu. Nola baldintzaten du horrek zuen lana?
Kazetariek egunero izendatzen dituzte «terrorista»k eta «biktima»k. Nola sortzen da hizkuntza hori?
Nazioarteko albisteak indartzeko apustua egin duzue azken urteetan. Zergatik?
Kanpora doan kazetariak zer informazio jasotzen du?
Estatuek kanpoan beren bertsioa zabaltzen dute. Euskal Herriko ikuspegia zabaltzen da kanpoan?
ETB1 eta ETB2ren arteko alde bakarra hizkuntza da?
Euskal Herriko gizartean, erdal komunitateak eta euskaldunak elkar ezagutzen dute?
Euskalgintzak pisu handia eman dio kulturari. Ez dago desorekarik, euskalgintzak ematen dion garrantziaren eta eguneroko bizitzan kulturak duenaren artean?
Herri komunikabideek zer eskaini behar dute?
Zer telebista saio kontsumitzen duzu eguneroko bizitzan?
Kazetaritzara itzultzeko asmorik bai?
Ordurik eza da kazetaritzak duen alderik nekagarriena. Ordu asko sartu behar dira, eta gainera inoiz ez dakizu zer datorren. Alde politena du, lehen eskutik gai eta pertsona interesgarri asko ezagutzeko aukera ematen duela. Horrek urrea balio du, eta beste hainbat ikasketetan baino gehiago ikasten da.
Egia da beste jende batekin desengainua hartzen dela. Pertsona bati izan diezaiokezu halako miresmen puntu bat, eta ezagutzean konturatzen zara profesional ona dela, baina pertsona gisa ez zaizula hainbeste interesatzen. Izan liteke harroa delako, edo zurekin ez duelako feelingik, denok ez baitugu denekin konektatzen.
Momenturen batean, niri gertatu izan zait, jende ospetsua ezagutzeak txoratu izana. Iruditzen zaizu besteak baino gehiago zarela, eta jende ospetsu hori laguntzat hartzen duzu, gainera. Niri horrek burua nahastu zidan, une jakin batean. Denborarekin, gauzak bere lekuan jartzen dituzu. Beti sortzen da kazetarien eta jende ezagunaren artean halako konplizitate bat, azkenean elkarren beharra dutelako. Hori harreman pertsonalekin nahastea ordea, gogorra izan daiteke.
Kazetaritza mota asko daude, eta bakoitzak bere modura bizi du kazetaritza. Niri iruditzen zait kazetariak jakin-mina eduki behar duela, eta egon behar duen tokian egon. Horrek eskatzen du zuretik asko jartzea. Galdera asko egitea zeure buruari, eta galdera asko egitea kanpoan. Oso lanbide gogorra da.
Emakume kazetariek bizitza pertsonaleko gauza batzuri uko egin behar izaten diote oraindik. Genero rolak aldatzen ari dira, baina kazetari den emakumeak momentu batean agian aukeratu beharra izan du bizitza pertsonalaren eta kazetaritzaren artean.
Egia da beste jende batekin desengainua hartzen dela. Pertsona bati izan diezaiokezu halako miresmen puntu bat, eta ezagutzean konturatzen zara profesional ona dela, baina pertsona gisa ez zaizula hainbeste interesatzen. Izan liteke harroa delako, edo zurekin ez duelako feelingik, denok ez baitugu denekin konektatzen.
Momenturen batean, niri gertatu izan zait, jende ospetsua ezagutzeak txoratu izana. Iruditzen zaizu besteak baino gehiago zarela, eta jende ospetsu hori laguntzat hartzen duzu, gainera. Niri horrek burua nahastu zidan, une jakin batean. Denborarekin, gauzak bere lekuan jartzen dituzu. Beti sortzen da kazetarien eta jende ezagunaren artean halako konplizitate bat, azkenean elkarren beharra dutelako. Hori harreman pertsonalekin nahastea ordea, gogorra izan daiteke.
Kazetaritza mota asko daude, eta bakoitzak bere modura bizi du kazetaritza. Niri iruditzen zait kazetariak jakin-mina eduki behar duela, eta egon behar duen tokian egon. Horrek eskatzen du zuretik asko jartzea. Galdera asko egitea zeure buruari, eta galdera asko egitea kanpoan. Oso lanbide gogorra da.
Emakume kazetariek bizitza pertsonaleko gauza batzuri uko egin behar izaten diote oraindik. Genero rolak aldatzen ari dira, baina kazetari den emakumeak momentu batean agian aukeratu beharra izan du bizitza pertsonalaren eta kazetaritzaren artean.
Amerikako Estatu Batuetara joan zinenean hango kazetagintza ezagutzeko aukera izan zenuen. Hemengoarekin alderatuta, nolakoa da?
Desberdintasunak asko dira, baina gu ere hangotartzen ari gara, hango kazetaritza eredua hona iristen ari da.
Han telebistak sekulako indarra du. Hemen ere bai, baina han irratiak ez du hemen duen indarrik eta sinesgarritasunik. Telebista inpaktuaren medioa da. Telebistan informatu baino gehiago, gaia hor dagoela ikusten da. Esaterako, lehengoan Israelek Hamaseko burua hil zuen, eta telebistak erakusten du irudia, eta burmuinean oso barneratuta geratzen zaigu. Baina ez dakigu irudi horren zergatia edo nor zen gizon hura; eta hori guztia ulertzeko irratiaren eta prentsa idatziaren laguntza behar da. Izan ere, telebistak hori dena azaltzeko denborarik ere ez dauka. AEBetan, telebistan bakarrik oinarritzen direnez, gauzen zergatia ulertzeko arazo dezente dituzte. Amerikarrei Europako albistegiak oso astunak iruditzen zaizkie. Ohituta daudelako albisteak ere iragarkiak bailiran egiten: dena da oso azkarra, bizia, inpaktantea... Hori dena hona iristen ari da, eta hemengo komunikabideetan ere azkartasuna gero eta handiagoa da.
Beste alde handi bat bada, irailaren 11ko atentatuen ondorena ulertzen laguntzen duena. AEBetan nazioarteko oso albiste gutxi ematen zen. Bat-batean bi dorreak erortzen ikusi zituzten, eta jendeak galdetzen zion bere buruari: «Baina zergatik digute hainbesteko gorrotoa?». Munduaren ikuspegi orokorrik ez zeukaten.
Han telebistak sekulako indarra du. Hemen ere bai, baina han irratiak ez du hemen duen indarrik eta sinesgarritasunik. Telebista inpaktuaren medioa da. Telebistan informatu baino gehiago, gaia hor dagoela ikusten da. Esaterako, lehengoan Israelek Hamaseko burua hil zuen, eta telebistak erakusten du irudia, eta burmuinean oso barneratuta geratzen zaigu. Baina ez dakigu irudi horren zergatia edo nor zen gizon hura; eta hori guztia ulertzeko irratiaren eta prentsa idatziaren laguntza behar da. Izan ere, telebistak hori dena azaltzeko denborarik ere ez dauka. AEBetan, telebistan bakarrik oinarritzen direnez, gauzen zergatia ulertzeko arazo dezente dituzte. Amerikarrei Europako albistegiak oso astunak iruditzen zaizkie. Ohituta daudelako albisteak ere iragarkiak bailiran egiten: dena da oso azkarra, bizia, inpaktantea... Hori dena hona iristen ari da, eta hemengo komunikabideetan ere azkartasuna gero eta handiagoa da.
Beste alde handi bat bada, irailaren 11ko atentatuen ondorena ulertzen laguntzen duena. AEBetan nazioarteko oso albiste gutxi ematen zen. Bat-batean bi dorreak erortzen ikusi zituzten, eta jendeak galdetzen zion bere buruari: «Baina zergatik digute hainbesteko gorrotoa?». Munduaren ikuspegi orokorrik ez zeukaten.
Irailaren 11ko eta martxoaren 11ko atentatuak, telebistarako diseinatuak zeuden. Albistegietako buru zaren ikuspegitik nola aztertzen dituzu?
Garbi dago bat-batekotasuna bilatzeko eginak daudela, eta telebistan pentsatuta. Gaur, inoiz baino gehiago, bat-batekotasuna bizi dugu. Zerbait gertatu orduko zabaltzen dira mundu osora zuzeneko irudiak. Horrek galera batzuk ekarri dizkio kazetaritzari, zeren azkar iritsi behar hori eta lehenengoak izateko lasterketa hori, oztopo bihurtu da gauzak pentsatzeko, zergatiak bilatzeko edo ikerketa kazetaritza egiteko.
Atentatuen ordua bera ere telebistarako pentsatua zegoen. Irailaren 11koa gure arratsaldeko 15:00tan izan zen, hau da, Europako albistegien orduan, eta AEBetan, berriz, goizeko 9:00etan, goizeko albistegietan. Asian iluntzen ari zuen, eta gaueko albistegien ordua zen. Madrilgoa gehiago egin zuten Europara begira.
Izua etapaz etapa edatzea lortzen dute. Denbora gutxian, baina bata bestearen osteko gertakizunekin. Lehenengo dorre bat, gero bestea, gero Pentagonoa... Madrilen ere lehenengo leherketa bat, gero bigarren bat, gero bestea...
Atentatuen ordua bera ere telebistarako pentsatua zegoen. Irailaren 11koa gure arratsaldeko 15:00tan izan zen, hau da, Europako albistegien orduan, eta AEBetan, berriz, goizeko 9:00etan, goizeko albistegietan. Asian iluntzen ari zuen, eta gaueko albistegien ordua zen. Madrilgoa gehiago egin zuten Europara begira.
Izua etapaz etapa edatzea lortzen dute. Denbora gutxian, baina bata bestearen osteko gertakizunekin. Lehenengo dorre bat, gero bestea, gero Pentagonoa... Madrilen ere lehenengo leherketa bat, gero bigarren bat, gero bestea...
Zer landu behar du kazetariak?
Batetik, hizkuntza. Komunikatzeko gaitasun handia behar du kazetariak, eta erabiltzen duen hizkuntza erabiltzen duela, ondo menderatu behar du. Alde horretatik hutsunea nabari dut, hizkuntza pobretzen ari da.
Gainera, asko irakurri behar du. Gai askoz informatu behar izaten dugu, eta ezagutza ezinbestekoa da. Lagun batek dioen bezala, zure etxeko gela deskribatzeko eskatuz gero, oso zehatz eta ondo deskribatu ahal izango duzu. Zure gelako esperientziak ere berdin, oso ondo ezagutzen dituzulako. Kazetari batek errealitatea etxeko gela adina ezagutzea oso zaila da, baina egiturak ezagutzea beharrezkoa da, hor gertatzen ari dena ondo kontatzeko. Ez badugu egitura ondo ezagutzen, gutxienez zintzo jokatu behar dugu gure hartzailearekin, eta aitortu. Lanbide honetan harrokeria gehiegi dago, eta kazetari askok eremua ondo ezagutu gabe egiten du lan.
Gainera, asko irakurri behar du. Gai askoz informatu behar izaten dugu, eta ezagutza ezinbestekoa da. Lagun batek dioen bezala, zure etxeko gela deskribatzeko eskatuz gero, oso zehatz eta ondo deskribatu ahal izango duzu. Zure gelako esperientziak ere berdin, oso ondo ezagutzen dituzulako. Kazetari batek errealitatea etxeko gela adina ezagutzea oso zaila da, baina egiturak ezagutzea beharrezkoa da, hor gertatzen ari dena ondo kontatzeko. Ez badugu egitura ondo ezagutzen, gutxienez zintzo jokatu behar dugu gure hartzailearekin, eta aitortu. Lanbide honetan harrokeria gehiegi dago, eta kazetari askok eremua ondo ezagutu gabe egiten du lan.
Kazetariak informazio bila dabiltza, edo gehiegi jaten dute prentsaurrekoen pentsutik?
Egia da gero eta gutxiago egiten dela ikerketa kazetaritza, edo gero eta gutxiago galdetzen direla gauzak. Besteek esandakoa kontatzen dugu. Batetik, presaka gabiltzalako eta ez dugulako denborarik. Bestetik, kazetaritza enpresak dirua irabazteko daudelako. Beraz, ahalik eta diru gutxienarekin ahalik eta etekin gehien ateratzea eskatzen saiatzen dira, eta zentzu horretan ikerketa kazetaritza oso garestia da. Baina ikerketa kazetaritza beharrezkoa da, gauzak kontatu diren bezala izan diren jakiteko.
Bada komunikabideen panoraman puntu beltz bat: komunikabideen kontzentrazioa. Komunikabide gehienak esku gutxi batzuetan daude. Hori ikerketa kazetaritzarentzat oso txarra da, medioen artean ez badago konpetentziarik, informazio desberdina ematea oso zaila baita. Batek nahi duena zabaltzen da medio guztietan.
Nik uste dut kazetarion etorkizuneko funtzioa informazioa ordenatzea izango dela. Hiritarrak gero eta informazio gehiago dauka, eta ez dago denborarik gauza horiek denak jarraitzeko. Etorkizunean gure lanik handiena izango da informazio hori guztia aztertu, eta pertsona bakoitzari interesatzen zaiona aukeratu eta ordenatzea. Era zintzo batean eta ezer ahaztu gabe informazioa galbahetik pasatzea.
Bada komunikabideen panoraman puntu beltz bat: komunikabideen kontzentrazioa. Komunikabide gehienak esku gutxi batzuetan daude. Hori ikerketa kazetaritzarentzat oso txarra da, medioen artean ez badago konpetentziarik, informazio desberdina ematea oso zaila baita. Batek nahi duena zabaltzen da medio guztietan.
Nik uste dut kazetarion etorkizuneko funtzioa informazioa ordenatzea izango dela. Hiritarrak gero eta informazio gehiago dauka, eta ez dago denborarik gauza horiek denak jarraitzeko. Etorkizunean gure lanik handiena izango da informazio hori guztia aztertu, eta pertsona bakoitzari interesatzen zaiona aukeratu eta ordenatzea. Era zintzo batean eta ezer ahaztu gabe informazioa galbahetik pasatzea.
Albistegietako buru zara. Lanpostu horri zergatik deitzen zaio «aulki elektrikoa»?
Mundu guztiaren kritikak jasotzen direlako, ez delako inoren gustua egiten. Alderdi politikoen kasuan batez ere, beraien ahuleziak edo une jakin bateko arazoak beti telebistari leporatzen zaizkio. Erru guztiak eta presio guztiak aulki honetara etortzen dira.
Azkenean ohitu egiten zara. Baina une gogorrak pasatzen dira, zalantzarik gabe. Ni saiatzen naiz lan-talde batekin jarduten. Lan- talde horretan kontrasteak bilatu, eta erabakiak taldean hartzen, azken ardura neurea den arren. Gainera kritika denak ondo aztertzen ditugu. Huts egitea normala da, eta geuk izan behar dugu geure lanarekin kritikoen.
Azkenean ohitu egiten zara. Baina une gogorrak pasatzen dira, zalantzarik gabe. Ni saiatzen naiz lan-talde batekin jarduten. Lan- talde horretan kontrasteak bilatu, eta erabakiak taldean hartzen, azken ardura neurea den arren. Gainera kritika denak ondo aztertzen ditugu. Huts egitea normala da, eta geuk izan behar dugu geure lanarekin kritikoen.
Zer funtzio bete behar dute albistegiek politikan?
Nik uste kazetaritzak politikaren eta boterearen kontrola eraman behar duela. Baina komunikabideen kultura hori falta zaigu. Pluralak izan behar dugu, eta iritzi desberdinak azaldu.
Albistegietako buru zarenetik egoera politiko desberdinak ezagutu dituzu. Nola baldintzaten du horrek zuen lana?
Lana beti berdin egin dugu. Saiatzen gara gizarteari termometroa jartzen, eta gizartea zerk mugitzen duen eta zerk ez duen mugitzen ondo neurtzen. Su-etenean egon edo ez, gauzak aldatu egiten dira guretzat, baina gizartearentzat are gehiago aldatzen dira.
Beti esaten da komunikabideek sekulako boterea dutela. Baina gizartea guk uste duguna baino azkarragoa da, eta komunikabideek arre edo so esan, gizartean pentsamendu jakin bat badago, hura gailentzen da. Komunikabideen eragina erlatiboa da.
Euskal Herrian trintxeretara ohituta gaude edo horretara eraman gaituzte askotan, eta hotz handia egiten du kanpoan, independenteki jokatuta. ETAren bideo bat aireratzeak ekarri dituen arazoak izugarriak izan dira, eta tentazioa egon liteke «ez dut honekin zer ikusirik izan nahi» esateko. Erabaki batzuk oso zailak dira. Beste momentu batzutan ETAren eskutitz oso gogorrak jaso ditugu, ez mehatxatuz, baina bai kritika oso zorrotzak eta pertsonalak eginez.
EITBk ikusle asko ditu, eta alderdi politiko denak, salbuespenik gabe, saiatzen dira gure lanean eragiten, eta presioa egiten, beraien egia konta dezazun. Telefono deiak, mehatxuak, era guztietako martingalak erabiltzen dituzte. Horrek eragiten du, askotan, gaurko kazetaritzak duen beste arazo bat: autozentsura. Kazetariak bere buruari mugak jartzen dizkio gauzak kontatzerakoan, badakielako horrek arazoak sortuko dituela edo Gobernuarekin, edo oposizioarekin edo ETArekin.
Beti esaten da komunikabideek sekulako boterea dutela. Baina gizartea guk uste duguna baino azkarragoa da, eta komunikabideek arre edo so esan, gizartean pentsamendu jakin bat badago, hura gailentzen da. Komunikabideen eragina erlatiboa da.
Euskal Herrian trintxeretara ohituta gaude edo horretara eraman gaituzte askotan, eta hotz handia egiten du kanpoan, independenteki jokatuta. ETAren bideo bat aireratzeak ekarri dituen arazoak izugarriak izan dira, eta tentazioa egon liteke «ez dut honekin zer ikusirik izan nahi» esateko. Erabaki batzuk oso zailak dira. Beste momentu batzutan ETAren eskutitz oso gogorrak jaso ditugu, ez mehatxatuz, baina bai kritika oso zorrotzak eta pertsonalak eginez.
EITBk ikusle asko ditu, eta alderdi politiko denak, salbuespenik gabe, saiatzen dira gure lanean eragiten, eta presioa egiten, beraien egia konta dezazun. Telefono deiak, mehatxuak, era guztietako martingalak erabiltzen dituzte. Horrek eragiten du, askotan, gaurko kazetaritzak duen beste arazo bat: autozentsura. Kazetariak bere buruari mugak jartzen dizkio gauzak kontatzerakoan, badakielako horrek arazoak sortuko dituela edo Gobernuarekin, edo oposizioarekin edo ETArekin.
Kazetariek egunero izendatzen dituzte «terrorista»k eta «biktima»k. Nola sortzen da hizkuntza hori?
Maldan behera doan bola baten antzera egiten da. Batzutan pentsatuta eta besteetan pentsatu gabe, bat hasten da eta besteek segi egiten diote. Elkarri asko begiratzen diogu, eta mimetizazio handia gertatzen da. Norbera nor izatea bizitza pertsonalean zaila bada, komunikazio munduan ere ez da erraza. Zure hizkuntza propioa izatea eta inorekin ezkontzen ez dena, nekagarria eta zaila da, kritikak alde denetatik etortzen baitzaizkigu.
Nazioarteko albisteak indartzeko apustua egin duzue azken urteetan. Zergatik?
Erabateko telebista izan nahi genuelako. Garbi genuen ETBk hemengo informazioa ematen onena izan behar zuela, baina hori ez zela nahikoa. Guk bertako albisteak ondo eman arren ikusleek beste telebista batera jo behar badute kanpoko berri izateko, ez dugu ondo jokatzen. Afganistango gerran erabaki genuen hara joan behar genuela, eta informazioa lehen eskutik eman.
Gure ikusleek merezi dute hemengo kazetari bat joan eta gertakizunak hemengo ikuspegitik kontatzea. Desberdina da kanpoko albistegiak euskaldunentzat kontatu, amerikarrentzat edo frantziarrentzat. Hemen kultura bat dago, gure arteko kode asko daude, eta horiek ondo ezagutu behar ditu kanpoko berri ematen duenak ere. Bertako kazetariak, kanpora doanean ere, askoz hobeto daki hemengo ikusleei zer interesatzen zaien. Kataluniari buruzko berri ematean, esaterako, guretzat hizkuntza kontuek aparteko garrantzia dute, eta frantsesentzat ez.
Gure ikusleek merezi dute hemengo kazetari bat joan eta gertakizunak hemengo ikuspegitik kontatzea. Desberdina da kanpoko albistegiak euskaldunentzat kontatu, amerikarrentzat edo frantziarrentzat. Hemen kultura bat dago, gure arteko kode asko daude, eta horiek ondo ezagutu behar ditu kanpoko berri ematen duenak ere. Bertako kazetariak, kanpora doanean ere, askoz hobeto daki hemengo ikusleei zer interesatzen zaien. Kataluniari buruzko berri ematean, esaterako, guretzat hizkuntza kontuek aparteko garrantzia dute, eta frantsesentzat ez.
Kanpora doan kazetariak zer informazio jasotzen du?
Oso gutxi. Batez ere katea txikia izanda, zaila da lehen eskuko informazioa lortzen, eta asko jaten da BBC eta CNNtik. Baina hala ere esperientzia batzuk bizitzen ditu, eta atentatua jasan duen jendearekin egoten da, eta sarraskiaren ondorioak ospitalean ezagutzen ditu. Informazio politikoa, beharbada, agentzietatik hobe lortzen da. Baina inpresioak, eta hangoek gertakizunak nola bizi dituzten, joanda jasotzen da.
Estatuek kanpoan beren bertsioa zabaltzen dute. Euskal Herriko ikuspegia zabaltzen da kanpoan?
Hori da hemen dugun gabezia. Euskal Herriko kontuak nazioartean zabaltzeari arreta gehiago jarri behar liokete erakundeek, eta bide hori hobeto landu.
Martxoaren 11ren inguruan kanpoko medio asko etorri dira, eta interes handia piztu dute ETAren kontuek, Euskal Herriko arazoek... Horretan lan handiagoa egin behar litzake. Ez da erraza, hala ere, nazioarteko sarean sartzea, estatuek duten indarra izugarria baita.
Martxoaren 11ren inguruan kanpoko medio asko etorri dira, eta interes handia piztu dute ETAren kontuek, Euskal Herriko arazoek... Horretan lan handiagoa egin behar litzake. Ez da erraza, hala ere, nazioarteko sarean sartzea, estatuek duten indarra izugarria baita.
ETB1 eta ETB2ren arteko alde bakarra hizkuntza da?
Ez. Gai batzuk kontatzeko modua ere desberdina da, batez ere kulturan. ETB1eko ikusleari ez dago bertsolari bat zer den azaldu beharrik, ETB2koari azalpen gehixeago eman behar zaizkio. Ez dut esaten gai batzuk kate batean sartu behar direnik eta bestean ez, baina hizkuntzak berak ematen ditu ezaguera kultural batzuk, eta horiek kontuan hartu behar dira gaiak lantzerakoan.
Euskal Herriko gizartean, erdal komunitateak eta euskaldunak elkar ezagutzen dute?
ETB2n saiakera berezia egiten ari gara, gaztelera bakarrik dakien pertsonak beste gauza batzuk ere ezagutu ditzan. Jakin dezan, zer zortea dugun euskaldunok Bernardo Atxagaren Soinujolearen semea liburua irakurtzeko aukera izan dugulako, eta berak oraindik ez.
Baina garbi dago, erdal komunitateak euskal kulturako hainbat gauza oraindik ez dituela ezagutzen. Euskal komunitateko kideok gehiago dugu erdal kulturaren berri.
Baina garbi dago, erdal komunitateak euskal kulturako hainbat gauza oraindik ez dituela ezagutzen. Euskal komunitateko kideok gehiago dugu erdal kulturaren berri.
Euskalgintzak pisu handia eman dio kulturari. Ez dago desorekarik, euskalgintzak ematen dion garrantziaren eta eguneroko bizitzan kulturak duenaren artean?
Hor sortzen zaidan zalantza da, euskarari eta kulturari eman zaion garrantzia noraino ez ote den kazetari eta kultura munduan itsatsita bizi garenon ustea. Euskal komunitateak garrantzi bera ematen ote dion, alegia, kultura munduari.
Kazetariek kulturari ematen dioten garrantzia ez da jendearengana iristen. Galdera litzake ea kulturara begira bakarrik egon ote garen. Eta batzuetan, gainera, euskaraz egindako kulturara bakarrik, geure zilborrari begira.
Nik uste kulturak garrantzi handia duela. Ez dakit behar bezala eman ditugun pausoak, jendearengana ondo iristeko, eta ez dakit ez ote den gizarte talde «kultureta»ren artean geratzen. Asmatu behar genuke geure zilborrari begira bakarrik ez egoten, eta kultura zabaltzen.
Kazetariek kulturari ematen dioten garrantzia ez da jendearengana iristen. Galdera litzake ea kulturara begira bakarrik egon ote garen. Eta batzuetan, gainera, euskaraz egindako kulturara bakarrik, geure zilborrari begira.
Nik uste kulturak garrantzi handia duela. Ez dakit behar bezala eman ditugun pausoak, jendearengana ondo iristeko, eta ez dakit ez ote den gizarte talde «kultureta»ren artean geratzen. Asmatu behar genuke geure zilborrari begira bakarrik ez egoten, eta kultura zabaltzen.
Herri komunikabideek zer eskaini behar dute?
Herri komunikabideen lana oso da garrantzitsua, gertueneko informazioa eman dezaketelako. Informazio horretara ez da iritsiko komunikabide handi bat. Eta hizkuntzan ere lan handia egin dezakete. Nazio mailako komunikabideek euskara batua erabiliko dute, baina herri komunikabideek bertako hizkuntzan egin dezakete.
Herri bakoitzak du bere kodigoa eta kultura, eta horiek menperatzea beharrezkoa da herri horretako komunikabidean aritzeko. Nik tolosaldea ezagutzen dut, eta badakit nola hitz egiten den eta zer gauza diren interesgarri bertakoentzat. Baina bihar Gasteiza eramango banindute, lan handiagoa izango nuke, ez ditudalako bertako kaleko pertsonaiak ere ezagutzen.
Herri bakoitzak du bere kodigoa eta kultura, eta horiek menperatzea beharrezkoa da herri horretako komunikabidean aritzeko. Nik tolosaldea ezagutzen dut, eta badakit nola hitz egiten den eta zer gauza diren interesgarri bertakoentzat. Baina bihar Gasteiza eramango banindute, lan handiagoa izango nuke, ez ditudalako bertako kaleko pertsonaiak ere ezagutzen.
Zer telebista saio kontsumitzen duzu eguneroko bizitzan?
Telebista laneko ikuspegitik kontsumitzen dut, eta beraz, gozatu gutxitan egiten dut. Beste kateek gauzak nola egiten dituzten begiratzen dut, eta ea geuk ez geneukan irudirik bota ote duten... Etxean ikusteko, telebistarekin pazientzia galdu dut. Adibidez, sekula ez dut film bat telebistaz ikusten, ezin naiz bi orduz begira egon.
Kazetaritzara itzultzeko asmorik bai?
Nire ibilbide profesionaleko garairik zailenetakoa hau da. Hemen gestioan ari naiz, kazetaritzan baino gehiago, eta niri kazetaritza gustatzen zait. Kazetaritza aktibora itzultzeko asmoa dut. Gauzak komunikatzeko beharra sentitzen dut.
Ez dut gogoko ibilbide profesionalean hemen dagoen tradizioa. Hemengo tradizioa da kazetaritzan hastea, ondoren bulegoetara iristea, eta behin iritsita bulegoetan jiraka eta bueltaka ibiltzea. Ez dut uste hori oso sanoa denik. Niri tradizio anglosaxoia gustatzen zait, hau da, kazetari izan, garai batean bulegoren batetik pasa, bulegoko lana zer den ezagutu eta ardurak hartu, baina gero, berriro kaleko kazetaritza aktibora itzultzea.
Orain kazetaritzara itzultzen banaiz, ikuspegi osoago bat izango dut. Eta agian, uneren batean nire nagusiren bat ulertu ere egingo dut.
Ez dut gogoko ibilbide profesionalean hemen dagoen tradizioa. Hemengo tradizioa da kazetaritzan hastea, ondoren bulegoetara iristea, eta behin iritsita bulegoetan jiraka eta bueltaka ibiltzea. Ez dut uste hori oso sanoa denik. Niri tradizio anglosaxoia gustatzen zait, hau da, kazetari izan, garai batean bulegoren batetik pasa, bulegoko lana zer den ezagutu eta ardurak hartu, baina gero, berriro kaleko kazetaritza aktibora itzultzea.
Orain kazetaritzara itzultzen banaiz, ikuspegi osoago bat izango dut. Eta agian, uneren batean nire nagusiren bat ulertu ere egingo dut.
Curriculuma
jaio: Elduaienen, 1966an.
bizi: Donostian.
ikasketak: Kazetaritzan lizentziatua.
Ibilbidea
17 urterekin Tolosako euskaltegian aritu zen euskara irakasle.
17 urterekin hasi zen, baita ere, Euskadi Irratian. Geroztik, programa hauek egin ditu:
- Patrikazulo
- Gazte gara gazte (1984-1990)
- Goizean Behin (1990-2000)
Euskal Telebistan ere hainbat lan egindakoa da:
- Don don Kikilikon saioan erredaktore (1985)
- Funtzioa saioan erredaktore
- Berehala Gatoz saioko aurkezle
Amerikako Estatu Batuetara joan zen 1998an.
Egun, ETBko albistegietako buru da, 1999tik.
17 urterekin hasi zen, baita ere, Euskadi Irratian. Geroztik, programa hauek egin ditu:
- Patrikazulo
- Gazte gara gazte (1984-1990)
- Goizean Behin (1990-2000)
Euskal Telebistan ere hainbat lan egindakoa da:
- Don don Kikilikon saioan erredaktore (1985)
- Funtzioa saioan erredaktore
- Berehala Gatoz saioko aurkezle
Amerikako Estatu Batuetara joan zen 1998an.
Egun, ETBko albistegietako buru da, 1999tik.
Moxkor- koxkorrak
«Plazan aurkezle lanetan aritzeak komunikaziorako asko balio izan dit. Jendaurrean nola hitz egin ikasten da, eta publikoa aspertzen ari den edo gustura dagoen sumatzen.
Antzokian hanka sartze asko egin izan ditut. Behin, umeen abesbatza lehiaketa bat horrela aurkeztu nuen: ‘Betoz neska-mutil moxkorrak’, ‘koxkorrak’ esatea tokatzen zen, noski. Antzoki dena barrez jarri zen, ni gorritu egin nintzen, baina aurrera jarraitu beharra zegoen. Hutsegiteetatik ondo ateratzeak zer garrantzi duen ikasi nuen"
Antzokian hanka sartze asko egin izan ditut. Behin, umeen abesbatza lehiaketa bat horrela aurkeztu nuen: ‘Betoz neska-mutil moxkorrak’, ‘koxkorrak’ esatea tokatzen zen, noski. Antzoki dena barrez jarri zen, ni gorritu egin nintzen, baina aurrera jarraitu beharra zegoen. Hutsegiteetatik ondo ateratzeak zer garrantzi duen ikasi nuen"
Herio
«Asko markatu nau heriotzak. Era ezberdinetan ezagutu dut, jendea hiltzen ikusi dut.
Oso gazte nintzenean mozkor batek bizikletan zihoan nire anaia hil zuen, kotxearekin jota. Geroago minbizi kasuak izan ditut oso gertu, eta Juan Maria Jauregi hil zutenean berarekin ari nintzen kafea hartzen.
Heriotza ikusi izanak arazoak erlatibizatzen lagundu dit. Eta bizitzari ahalik eta zuku gehien ateratzen eta gauza txikiei garrantzia ematen irakatsi dit.
Beldurra diot, edo amorrazioa, maite dudan jendearen heriotzari. Neureaz ez dut pentsatzen.»
Oso gazte nintzenean mozkor batek bizikletan zihoan nire anaia hil zuen, kotxearekin jota. Geroago minbizi kasuak izan ditut oso gertu, eta Juan Maria Jauregi hil zutenean berarekin ari nintzen kafea hartzen.
Heriotza ikusi izanak arazoak erlatibizatzen lagundu dit. Eta bizitzari ahalik eta zuku gehien ateratzen eta gauza txikiei garrantzia ematen irakatsi dit.
Beldurra diot, edo amorrazioa, maite dudan jendearen heriotzari. Neureaz ez dut pentsatzen.»
Ingelesa
ETBrako Jerry Adams elkarrizketatzera joan nintzen Belfastera. Elkarrizketa itzultzaile batekin egin behar izan nion, ni ez nintzelako gai ingelesez egiteko. Orduan konturatu nintzen, benetan kazetari izan nahi banuen ingelesa ikasi beharra neukala. Elkarrizketa horri esker erabaki nuen AEBetara joatea, ingelesa ikasi eta mundu anglosaxoia ezagutzera.
Ingelesa ikasita leiho eder bat zabaldu zait neure barruan, beste mundu ikuskera bat.
Ingelesa ikasita leiho eder bat zabaldu zait neure barruan, beste mundu ikuskera bat.
ETB1en plusak
«Hauteskunde gauetan eta egun berezietan ETB1 eta ETB2an aldi berean programa luzeak egiteak sekulako ahalegina eskatzen du. 200 pertsonak lan egiten dute hauteskunde gauean denera, alegia, bi kateak hartuta eta teknikoak ere barne.
Baina hausnartu behar dugu ETB1ek zer plus dituen. Zer balio erantsi eman behar diogun euskaraz egiten dugun telebistari. Hori da ETBren erronka handienetako bat. Gero eta gehiago ikusten dudalako euskal hiztuna lasai asko gaztelerazko medioak kontsumitzen, gaztelerazko medio horrek ere bertako kodeak errespetatzen dituelako.»
Baina hausnartu behar dugu ETB1ek zer plus dituen. Zer balio erantsi eman behar diogun euskaraz egiten dugun telebistari. Hori da ETBren erronka handienetako bat. Gero eta gehiago ikusten dudalako euskal hiztuna lasai asko gaztelerazko medioak kontsumitzen, gaztelerazko medio horrek ere bertako kodeak errespetatzen dituelako.»
Sexua
«Irratian Arantxa Iturbe eta biok Amaia Vazquezekin sexualitateaz hizketan hasi ginenean, asko kosta zitzaigun, ez geundelako batere ohituta horrelako gaietaz aritzen. Telefono dei asko jaso genituen oso kontra hitz eginez.»
Bertsoa
Doinua: Goiz eder batek
Herio gorroto duzu
gertu dabilen unean,
maite duzuna murgiltzen
baitu zulo ilunean.
Baina ekidin ezina denez
etortzen den egunean
hobe bizitzen ahalegintzea
aukera daukagunean.
Herio gorroto duzu
gertu dabilen unean,
maite duzuna murgiltzen
baitu zulo ilunean.
Baina ekidin ezina denez
etortzen den egunean
hobe bizitzen ahalegintzea
aukera daukagunean.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
#3
Dani Blanco
#4
#6
Gorka Bereziartua
Azkenak
2024-07-02
Julen Ugartemendia Carcedo
LABek soldatak duintzean eta zerbitzu publikoak indartzean zentratu ditu bere eskakizunak gobernu berriari
Aurreko gobernuak proposamen horiei “bizkar emanda” eta “entzungor” eginda jardun duela salatu du. Eusko Jaurlaritzak iragarritako bilera erroldatan “eskari zehatzak” mahaigaineratuko dituela adierazi du.
2024-07-02
Manex Usarralde Garmendia
Nagore Laffage oroitu dute Iruñean, hilketaren 16. urteurrenean
Nagore Laffage Casasolaren heriotza salatu dute Iruñean astelehenean. 2008ko Sanferminetan Jose Diego Yllanesek hil zuen, Laffagek 20 urte besterik ez zituela.
Katixa Agirre
“Hutsune handia dugu euskarazko ikus-entzunezko fikzioan”
Euskarazko ikus-entzunezkoen egoera kaskarrak kezkatuta dauka Katixa Agirre, hizkuntzaren normalizazioan ezinbesteko tresna direla uste baitu. Ahul ikusten du euskal literatura sistema ere, irakurlego txikia duela eta. Hizkuntza gutxituen arazoak denak.
2024-07-02
ARGIA
Lesbianismoaz eta ultraeskuinaz mintzo den ‘Lesvia’ dokumentalak irabazi du Zinegoakeko sari nagusia
Epaimahaiaren esanetan, dokumentala beharrezkoa da "bizikidetzari espazioa emateko", eta era berean, ez ahazteko urte luzez lesbianismoak ez duela ikusgarritasunik izan. Filminen dago ikusgai.
2024-07-02
Manex Usarralde Garmendia
Sexu abusuak egiteagatik zigortu dute epaileek Baionako apaiz bat, baina ez du kartzelara joan beharko
70 urteko apaizari urtebeteko espetxe zigorra jarri diote, baita bost urteko debekua adin txikikoekin lan egiteko ere. Bere ordenagailuan pedofiliazko edukia aurkitu zuten ikertzaileek. Itaiak elkarretaratzea egin du Baionan, epaiketa hasi aurretik.
2024-07-02
Julen Ugartemendia Carcedo
Arartekoaren justizia errestauratibo bidez konpondu dute arrazakeria gatazka bat, epaitegira jo gabe
2023ko irailean, jatorri senegaldarreko hiru pertsonari Gasteizko gaueko aisialdirako lokal batera sarrera ukatu zieten. Diskriminazioa jasan zutenak eta lokaleko jabea Arartekoaren egoitzan bildu dira, eta akordio batera iritsi dira.
2024-07-02
Mikel Aramendi
Zergatik bota dituzte Txinako Alderdi Komunistatik bi Defentsa ministro ohi?
Corellako karriketan ikur frankistak azaldu direla salatu du Zurekin Nafarroak
Migratzaile familia batek irekitako denda baten aurrean ikur frankistak jarri dituztela salatu du Zurekin Nafarroa ezker koalizioak. Fiskaltzari eraman dizkiote datuak, gorroto delitu bat egon daitekeelako pankarta horren atzean.
2024-07-02
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Amnistia Legeari entzungor eginda, Puigdemont atxilotzeko aginduari eutsi dio Espainiako Gorenak
2017ko erreferendumaren harira, U-1aren auzi judizialean diru publikoa bidegabe erabiltzeagatik zigortutakoei ez zaie Amnistia Legea aplikatu behar, Espainiako Auzitegi Gorenaren esanetan. Puigdemonti ez ezik, Junqerasi, Romevari, Bassari eta Turulli ere eragiten die ebazpenak.
Aurten ere zezenketak egingo dituzte Donostiako Aste Nagusian
Zezenak torturatu eta hilko dituzte aurten ere Donostiako Aste Nagusian, hiru egunez. Arte y Cultura BMF enpresak iragarri ditu Illunben aurten egingo dituzten zezenketak, eta Aste Nagusiko bigarren asteburuan izango dira, abuztuaren 15ean, 16an eta 17an (18:00etan).
2024-07-02
Mikel Garcia Idiakez
Jolastoki berdeagoak Ipar Euskal Herriko ikastetxeetan, klima aldaketari aurre egiteko
Ingurumena, bioaniztasuna, uraren gestioa eta haurren beharrak oinarri hartuta, ikastetxeetako patioak aldatzeko proiektu kolektiboa jarri dute martxan Pirinio Atlantikoetan; Euskal Herriko lau herrik hartuko dute parte. Iruñean ere, itzal eta landare gehiago izango... [+]
2024-07-02
Axier Lopez
Palestinaren eta islamaren aurkako margoketak egin dituzte Azpeitian
Azpeitian Palestinari elkartasuna adierazteko mural batean mezu islamofoboak margotu dituzte. "Palestina Akatu" eta Islama minbiziarekin parekatzen duten pintaketak dira. Elkar-ekin mugimenduak salatu du ekintza.
2024-07-02
Gedar
Bidasoko suhiltzaileak Palestinako bandera kentzera behartu ditu Gipuzkoako Aldundiak
Maiatzean jarri zieten debekua, berriki salatu dutenez. Larunbatean, Palestinarekin elkartasunez mobilizatu ziren Hego Euskal Herriko parke denetako suhiltzaileak.
Eguneraketa berriak daude