Europa berria. Mehatxuak ala aukerak?


2021eko uztailaren 27an
Nahiz eta orain bere dituen estatu batzuk kanpoan utzi, Europako ekialdea eskubide osoz izango da Europako Batasunean datorren maiatzaren 1etik aitzina. Gaur gaurkoz, ia 75 milioi biztanle biltzen dituzten hamar herri lotu zaizkio EBari: Polonia, Hungaria, Txekiako Errepublika, Eslovakia, Lituania, Letonia, Eslovenia, Estonia, Zipre eta Malta. Europako ekialdeko beste bi estatuk, hain zuzen ere Bulgariak eta Errumaniak, itxaron egin beharko dute bide beretik abiatzeko.

Adierazi bezala, herri horiek EBean sartuko dira, baina ez hala Batasun Ekonomiko eta Monetarioan (BEM). Herri horiek ezin dute euroa berehalako batean hartu. BEMan sartzeko, maila egokia erakutsi behar dute konbergentzia nominalean, hau da, oraingo kideek bere garaian eskakizun izan zituzten lanak bete behar dituzte »Maastricht-eko irizpideak». Irizpide horien arabera, inflazioak ezin du 1,1 puntutan gainditu BEMaren barruko inflazio gutxieneko hiru herriek egiten duten batez bestekoa, epe luzeko interes-tipoek ezin dute portzentajezko 2 puntutik gora gainditu lehen zehaztu ditugun hiru herrietakoa, defizit publikoak BPGaren %3az azpikoa izan behar du eta zor publikoak, betiere beheranzko joera eta kanbio-tipoaren bi urteko estabilitatea bermatzen dituela, BPGaren %60az behetik ibili behar du. Beraz, irizpide horiek betetzen dituzten herriak izango dira BEMko kide. Gaur gaurkoz, ezin dira horretara heldu, eta 2006 arte itxaron beharko dute gutxienez.

Hamabosten buruhauste diren ekonomiak

Denak ez datoz bat, ezta gutxiago ere, ekialdeko hamar herri horien EBeko kidetza ebaluatzean. Zenbaiten iritziz, gertaera horrek bete-betean erasango die hamabosten Europako enpresei eta lanpostuei, eta berebiziko pagotxa izango da multinazionalentzat. Beste batzuen aburuz, merkatuko beste perspektiba batzuk jaioko dira herri horietan, eta, oroz gainetik, akuilu ezin hobea dira hamabosten Europako enpresen konkurrentziarako. Gertaeren nondik norakoak erakutsiko du tesi bataren eta bestearen bidezkotasuna.

EBak barruan hartuko dituen hamar herri horiek ia 75 milioi biztanle dituzte guztira. Polonia da herri biztanletsuena eta Malta auzo gutxien duena: 39 milioi eta 400.000 biztanle dituzte ondoz ondo. Oraingo EBean, 15 kidekoan, 100 da, batez beste, banakoen Barne Produktu Gordina edo BPG per capita izenekoa. Ekialdeko hamar herri horietakoa, aldiz, erdia (50). Soldatak eta kostu laboralak kontrastatzeko, EBeko batez bestekoa adieraziko dugu segidan. Orobat, Alemanian eta Espainiako estatuan 2004rako aurreikusitakoak ere azalduko ditugu. EBean, 2.808 eurokoa da batez besteko soldata eta 22,70 eurokoa ordu bakoitzaren kostu laborala. Alemanian, 2.335 eurokoa da batez besteko soldata eta 26,54 eurokoa ordu bakoitzaren kostu laborala. Espainiako estatuan, 1.522 eurokoa da batez besteko soldata, 526 eurokoa soldata minimoa eta 15 eurokoa ordu bakoitzaren kostu laborala.

Ekonomiaren eta industriaren arloan, Europako Batasuneko hamar kide berri horien erradiografiak erakusten duenak dar-dar jarri ditu dagoeneko hamabosten Europa zaharreko ekonomia eta industria batzuk, zeren ondorio nabariak izan baititzakete beren konkurritzeko gaitasunean. Bai, halaxe da. Erradiografiak, izan ere, gure enpresen eta produktuen konkurrentziarako oso garrantzitsuak diren hiru alderdi erakusten ditu: kostu laboral apalagoak, eskulan arras kualifikatua eta atzerriko inbertsioentzako zerga salbuespenak, Europako beste inon baino handiagoak diren neurrian, hainbat eta erakargarriagoak.

Herri bakoitzaren erradiografia

Poloniak, 38.600.000 biztanleko herrialdeak, 41eko BPG per capita dauka. Langabeziaren tasa, %17,6an geratu zen iaz. 580 eurokoa da batez besteko soldata, 169koa soldata minimoa eta 4,48koa lanordu bakoitzaren kostua. Ekonomiako sektoreetan, manufakturako industria dabil indartsuen. Esportazioetan, makinek, material elektrikoak, siderurgiak eta ehungintzak hartzen dute gaina. Hungariak, 10.200.000 biztanleko herrialdeak, 53ko BPG per capita dauka. Langabeziaren tasan, % 6aren inguruan dabil. 520 eurokoa da batez besteko soldata, 166koa soldata minimoa eta 3,83koa lanordu bakoitzaren kostua. Ekonomiako sektoreetan, automobilgintza, kontsumoko elektronika eta komunikazioko sistemak ageri zaizkio aurreratuen. Txekiako Errepublikak, 10.300.000 biztanleko herrialdeak, 62ko BPG per capita dauka. Langabeziaren tasan, % 9,9an dabil. 497 eurokoa da batez besteko soldata, 192koa soldata minimoa eta 3,9koa lanordu bakoitzaren kostua. Oso konkurrentzia ona dauka makinen sektorean, ehungintzan, kautxu-plastikoetan, garraioko materialetan eta armagintzan. Egungo egunean, industria eraberritzeko plan bat dauka indarrean.

Eslovakiak 5.400.000 bizilagun dauzka, eta 47koa da bakoitzaren BPG. Langabeziaren tasan, %15,4 inguruan dabil herrialde hori. 332 eurokoa da batez besteko soldata, 131koa soldata minimoa eta 3,06koa lanordu bakoitzaren kostua. Garraioko materialen produkzioan ageri da gailen, eta orobat elikagaien, zuraren, paperaren, ehunaren, kimikaren, farmaziaren eta metalurgiaren sektoreetan. Lituaniak 3.500.000 biztanle dauzka, eta 39koa da bakoitzaren BPG. Langabeziaren tasan, %12,8 inguruan dabil. 338 eurokoa da batez besteko soldata, 124koa soldata minimoa eta 2,71koa lanordu bakoitzaren kostua. Antzinako Sobietarren Batasunetik libratu zenetik, larriago dabil lehengaiez hornitzeko, eta jaitsi egin zaio, halaber, bere produktuen eskaria. Letoniak 2.400.000 biztanle dauzka, eta 35ekoa da bakoitzaren BPG. Langabeziaren tasan, %11,8 inguruan dabil. 272 eurokoa da batez besteko soldata, 109koa soldata minimoa eta 2,42koa lanordu bakoitzaren kostua. Antzinako Sobietarren Batasunetik libratu ostean, herri nordikoen auzo izateak eta ongi prestatutako eskulana eskaini ahal izateak ekarri dio onura handiena.

Eslovenia 2.000.000 biztanleko herria da, eta 69koa da bakoitzaren BPG. Langabeziaren tasan, %6,4 inguruan dabil. 1.070 eurokoa da batez besteko soldata, 400ekoa soldata minimoa eta 8,98koa lanordu bakoitzaren kostua. Bere industrian, sektore elektriko elektronikoa da ardurakoena, eta, haren ondotik, metalen transformatzaileena eta automobilen osagaiena. Estonia 1.400.000 biztanleko herria da, eta 40koa da bakoitzaren BPG. 415 eurokoa da batez besteko soldata, 118koa soldata minimoa eta 3,03koa lanordu bakoitzaren kostua. Azken urte hauetan, industria arinaren produkzioaren garapenak eta ehungintzaren, altzarigintzaren eta telekomunikazioen arloek ezaugarritu dute. Zipre 800.000 biztanleko herria da, eta 76koa da bakoitzaren BPG. Ez dakigu zer langabezia-tasa duen, ezta soldata batez bestekoa eta minimoa zenbatekoak diren eta lanorduak zer kostu duen ere. Laborantzako ekonomia da nagusi herri horretan, nahiz eta azken urte hauetan industria eta zerbitzuak ere indartu dituen. Maltak, hamarretan txikienak, 400.000 biztanle dauzka, eta 69koa da bakoitzaren BPG. Zipreren kasuan bezala, ez dakigu zer langabezia-tasa duen, ezta soldata batez bestekoa eta minimoa zenbatekoak diren eta lanorduak zer kostu duen ere. Industrien arloan, turismoa, elektronika, itsasontzien sektorea »eraikuntza eta konponketa», ehungintza, oinetakoak, edariak eta tabakoa ageri zaizkio indartsuen.

Europako Batasunaren historia

PARISKO ITUNA (1951)
Urtebete lehenago, Robert Shuman Frantziako atzerri-arazoetako ministroak Frantziak eta Alemaniak ikatza eta altzairua elkarrekin produzitzeko beharra aitortu zuen, bi herrien arteko mendeetako lehia geldiarazteko. Parisko Itunak Ikatzaren eta Altzairuaren Europako Batasuna sortu zuen, Europaren eraikuntzaren ernamuina.

ERROMAKO ITUNA (1957)
Oraingo Europako Batasunaren iturburua da. Orduan jaio ziren Batasun Ekonomikoa eta EURATOM, Energia Atomikoaren Europako Batasuna, eta batzarrez, batzordeez, ministroen kontseiluez eta justiziako auzitegiez hornitu zituzten. Italiak, Frantziak, Alemaniak, Belgikak, Holandak eta Luxemburgek izenpetu zuten ituna.

LEHENBIZIKO HEDALDIA (1973)
Danimarka, Britainia Handia eta Irlanda sartu ziren.

EUROPAKO SISTEMA MONETARIOA (1979)
"Europako sugea" esan izan zaio. Inflazioa kontrolatzeko, %2,25era mugatu zuten moneten fluktuatzeko marjina. Euroaren urrutiko iturburua da.

BIGARREN HEDALDIA (1981)
Grezia sartu zen Europako Batasunean.

HIRUGARREN HEDALDIA (1986)
Espainia eta Portugal sartu ziren.

EUROPAKO AKTA BAKARRA (1986)
Europako Batasunaren izaera demokratikoa indartu zuen, zeren botere berriak eman baitzizkion Europako Parlamentuari eta handitu egin baitzituen Batasunaren jardun-eremuak »ingurumena, ikerketa eta garapena». Barruko merkatua sortzeko asmoa ikustarazten du.

DELORS PLANA (1988)
Jacques Delors Europako Batzordeko lehendakaria buru zela, adituen batzorde batek plan bat zehaztu zuen barruko merkatua erdiesteko, kapitalen zirkulazio librerako eta ekonomiaren konbergentziarako.

EUROPAKO BATASUNA (1992)
Maastricht-eko Itunak bultzatu zuen Europako instituzioen erreforma handiena. Europako Batasunak ordeztu zuen ordura arteko Europako Ekonomia Batasuna, eta batasun monetario erabatekoa eta moneta bakarra ezarrarazi zituen pixkanaka. Indartu egin ziren kohesio ekonomikoa eta soziala, orobat Europako hiritartasunaren kontzeptua, eta ugaldu egin ziren Batasunaren jardun-eremuak.

SISTEMA MONETARIOAREN KRISIA (1993)
Mugimendu-multzo espekulatibo batzuk tarteko, zeharo airean gelditu zen Europako moneten estabilitatea. Haiei aurre egiteko, duda-muda gehiegitxorekin ibili ziren Europako gobernuak, eta, azkenean, banku zentralen interbentzio drastikoek eta debaluazio jeneralizatuek irauli zuten egoera.
t LAUGARREN HEDALDIA (1995)
Austria, Finlandia eta Suedia egin ziren kide.

AMSTERDAMEKO ITUNA (1997)
Maastricht-ekoa baino apalagoa da. Europako Batasuna herritarrengana hurbiltzea du lehentasun nagusi. Segurtasunean, enpleguan, atzerriko politikan, defentsan eta Europako instituzioen legitimitatean lortu ziren akordioak. Ekialdeko herrien integrazioa prestatzen ahalegindu ziren, baina ez zuten lortu.

BATASUN MONETARIOAREN AITZINDARI (1998)
Bruselako Europako Kontseiluan erabaki zuten zein herri izango ziren batasun monetarioko kide: Alemania, Austria, Belgika, Espainia, Finlandia, Frantzia, Holanda, Irlanda, Italia, Luxemburg eta Portugal. Hastapenean, kanpoan geratu ziren Danimarka, Erresuma Batua, Suedia eta Grezia (Grezia 2001ean inkorporatu zen).

BOTERE-BANAKETA BERRIA (2001)
Nizako Itunak ezarri zuen Europako erdialdeko eta sartaldeko herriak kide egindakoan EBk izango duen boterea banatzeko sistema.

EUROA ZIRKULAZIOAN (2002)
Euroa 2002ko urtarrilaren 1ean hasi zen zirkulatzen Europako monetaren eremu osoko moneta legal bakar gisa.

BESTE HEDALDI BAT (2004KO MAIATZAREN 1A)
2004ko maiatzaren 1etik aurrera Polonia, Hungaria, Txekiako Errepublika, Eslovakia, Eslovenia, Estonia, Letonia, Lituania, Zipre eta Malta sartuko dira EBean.


Azkenak
Sarako Idazleen Biltzarraren 42. edizioak euskal idazle eta irakurle andana bildu ditu

Ekintza sorta ugariko bi eguneko egitaraua eduki dute bertaratu diren irakurleek: besteak beste, liburu azoka, ikuskizunak, tailerrak eta mahai-inguruak izan dituzte. Maider Elcano koordinatzailearen ustez, Biltzarraren indarra idazleei eta sortzaileei lekua ematen dien... [+]


Pertsonon datu-pribatutasuna ezbaian, delinkuentziaren aitzakian

Kondenatutako atzerritarren nazionalitateari buruzko datuak argitaratuko dituela adierazi du Erresuma Batuko Barne ministroak. Bide beretik, pasa den astean ezagutarazi zen Aste Nagusian atxilotutako 79 pertsonaren argazkiak filtratu zituela Ertzaintzak.


2025-04-23 | Jon Torner Zabala
Madrilgo mugimendu ekologistan infiltratutako beste polizia bat atzeman dute

2002az geroztik Espainiako Estatuko hainbat kolektibotan infiltratutako hamabi poliziaren berri eman dute La Directa eta El Salto agerkariek. Nieves López izen faltsua baliatzen zuen Espainiako poliziaren kasua da publiko egin duten azkena. El Salto-k argitaratu duenez,... [+]


2025-04-23 | El Salto-Hordago
Arun Kundnani: “Arrazakeriak gizarteko baliabideen banaketarekin du zerikusia”

Militante eta ikerlari antiarrazistak abiapuntu argia adierazten du: arrazakeriaren aurka borrokatzea ez da zeregin psikologiko edo diskurtsibo bat, baizik eta egiturak desegiteko premia.


Militarizazioan beste urrats bat eman du Espainiako Gobernuak: 10.471 milioi euro gehiago bideratuko ditu Defentsara

Espainiako Gobernuak urte amaierarako Defentsara bideratuko duen gastua Barne Produktu Gordinaren %2 izango da: 33.123 milioi euro. Sánchezek adierazi du erabaki horrek "Espainiaren segurtasuna bermatzea" eta armadaren baliabideak "modernizatzea" dutela xede.


Ukrainarako “irtenbidearen” bila, edo ez?

"Bakearen" bidean, Errusiak proposatu du kontrolpean ez dituen lurraldeei uko egitea. Trukean AEBk hainbat onura emango dizkio, Financial Timesen arabera. Hala ere, Kremlineko bozeramaile Dmitry Peskov-ek abisu egin du: "Ez fidatu hedabideez, ezta errespetagarriak... [+]


2025-04-23 | Jon Torner Zabala
Gipuzkoako klub batean jokatzeko ez da derrigorrezkoa izango eskola kirolean parte hartzea

EAEko Auzitegi Nagusiak agindu ostean eskola kirolaren aurkako epaia berehala betetzeko, Gipuzkoako Diputazioak jakinarazi du erabakia "onartu eta errespetatu" egingo duela, helegiterik ez duela aurkeztuko, eta aurrez Espainiako Auzitegi Gorenean jarritako kasazio... [+]


Herritarren kexuaren gainetik pasaz, aitzina doa Gatika-Cubnezais itsas azpiko kable elektrikoaren eraikuntza

Obrak "abiadura handian" doazela deitoratzen dute makroproiektuaren kontrako kolektiboek. Landetako THT Ez taldeak hitzaldia antolatu du apirilaren 27rako, ozeanoei buruzko nazioarteko hainbat aditurekin, tartean, Paul Watson baleen aldeko ekintzaile... [+]


2025-04-23 | Behe Banda
barra warroak
Unpopular opinion

Ez da lehenengo aldia, aditua izan ei naiz kontraesanetan. Oreka, baietzaren eta ezetzaren arteko muga non marraz daitekeen bilatzen. Analisi topografikoa, neurriz neurri morala triangelatzen. Tatuaje erraldoia bekokian: Bai, baina… Erabaki batera iristeko, inoiz nire... [+]


Almidoitik eratorritako mikroplastikoak kaltegarriak izan litezke osasunerako

Almidoiarekin egindako plastiko biodegradagarrietatik sortutako mikroplastikoek saguen osasuna kaltetzen dutela ikusi dute esperimentu batean. Ikertzaileek ohartarazi dute ezinbestekoa dela bioplastikoen segurtasuna hobeto ikertzea, haien erabilera handitzen jarraitu aurretik,... [+]


Emakumeek lan munduan izandako garrantzia islatu dute Arabako Arte Ederren Museoan

Arabako artisten 35 lan paratu dituzte Emakumea. Familia eta lana erakusketan, Gasteizen. Aukeraketa egiteko, kanpoan utzi dituzte historian zehar emakumeak sarritan margotu izan diren beste egoera eta estereotipo batzuk, eta lanari lotutakoei eman diete garrantzia. Urriaren... [+]


Argalarioko parke eolikoaren aurka agertu da Bizkaiko Foru Aldundia, ingurumenean eragingo lituzkeen kalte “kritikoengatik”

Natura Ondarearen Zerbitzuak txosten bat aurkeztu du Barakaldoko mendi horretan bost haize errota jarri nahi dituen Iparaixe II proiektuaren aurka. Barakaldoko Udalak duela urte eta erdi eman zion ezezkoa egitasmoari, Mendietan Eolikorik Ez–Barakaldo plataformaren... [+]


Azokaroa: sei ekintza kultural Ziburuko 6. azokaren atarian

Apirilaren 30etik aurrera Azokaroa-ren lehen printzak sumatuko dira Ipar Euskal Herriko zenbait txokotan. Uxue Alberdi egongo da Hetero liburua aurkezten, Maialen Lujanbiok errezetaldia eskainiko du eta Maddi Sarasuak bere liburuaren aurkezpen musikatua egingo du senide eta... [+]


Ernaik “nazio bulkada berri bati” ekiteko asmoa adierazi du Berriozarren egindako Gazte Topagunean

Ostegunetik igandera bitarte egindako topagunean 3.000 lagunetik gora bildu dituela esan du Ernaik. Larunbat iluntzean egin dute jardunaldietako ekitaldi politiko nagusia, gazte antolakundeko bozeramaile Amaiur Egurrolak hitza hartuta. Aberri Egunaren harira EH Bilduk... [+]


Laborantza lurrak babesteko barazki landaketa herrikoia antolatu dute Marienean

Kanboko (Lapurdi) lurrak babesteko deia zabaldu dute ELB, Lurzaindia eta Ostiak. Maiatzaren 17an ibilaldia, ekitaldia eta landaketa herrikoia antolatu dituzte. "Lurraldearen oraina, eta geroa ere, gure inplikazioaren araberakoa da", adierazi dute.


Eguneraketa berriak daude