Langile baten heriotzaren lekuko

  • Kazetari naizenez errealitatearen berri emateko nire betebeharrean ari nintzela, 80ko hamarkadan Euskalduna euskal ontziola historikoaren azken arnasaren lekuko pribilegiatu eta nolabaiteko protagonista ere izan nintzen, nik nahi izan gabe. Egun hauetan, martxoaren 27an, ehun urte beteko zituen Euskaldunak 1900ean sozietate gisa sortu zenetik. Alabaina, Euskaldunaren aurretik, egun itsas museoaren zati bat hartzen duten Olabeagako dike lehorrak izan ziren Bilboko itsasadarreko ontzigintzaren aitzindariak, XVI. eta XVII. mendeetan. Ona litzateke gertakari haiek ezagutu ez zituzten belaunaldiek honen berri izatea, eta horregatik iruditu zait interesgarria nire lekukotzaren berri ematea.

2021eko uztailaren 27an

1984ko Azaroaren 23an gertatu zen. Jadanik baziren hilabete batzuk Euskaldunako langileak beraien lanpostuei eusteko eta Euskalduna ontziola historikoaren etorkizuna bermatzeko borroka luze eta mingarrian zebiltzala. Inork ez zuen uste azkenean beraien eta beraien seme-alaben lanpostuak galduko zituztenik, eta are gutxiago ontziola itxiko zutenik. Baina halaxe gertatu zen. Egunez egun, sindikatuek Madrilekin negoziatzen zuten bitartean, ontziolako langileak »orduan 2.500 inguru ziren» kalera irteten ziren. Ontziolaren ondoan zeuden trenbidean suzko barrikadak jarri eta Bilbo eta Ezkerraldearen arteko trenbide trafikoa eteten zuten, edo Deustuko zubira joan eta bide hori ere suzko barrikadekin moztu. Langile batzuek, gutxienek, tiragoma xumeak eta eskuz egindako bestelako tramankuluak erabiltzen zituzten hortzetaraino armaz josia egoten zen eta pilotak nahiz gas negar-eragileaz gain gero ikusiko dugun bezala behin baino gehiagotan benetako sua ere erabili zuen polizia nazionalari "erantzuteko".

Egunero izaten ziren manifestazioak: Foru Aldundiaren aurrean, Legebiltzarrean, Europako Parlamentuan edo Madrilen. Beste sektoreek ere elkartasuna adierazten zieten langileei. Eta herritarrak ere beraiekin zeudela adierazten zuten, manifestazio jendetsuetara joanez. Zenbaitetan »baita Eguberrietan ere» gose grebak egin zituzten ontziolaren barruan. Egia da baita ere sektore patronal, politiko eta sozial batzuek zinikoki eta hipokritaki langileen metodoak kritikatu zituztela, Bizkaiko hiriburua egunero kolapsatuta egoten zelako langileen mobilizazioen erruz.

Testuinguru horretan, azaroaren 23 hura historikoa izan zen Euskaldunako langileentzat. Ontziolako arrapalan ontzi bat eraikitzen ari ziren, Bilboko erdigunean bertan kokatuta zegoen ontziola hartatik aterako zen azkenekoa, hain zuzen ere. Langileak, egunero bezala, kalean mobilizatzen ari ziren: suzko barrikadak jarri zituzten Deustuko zubian, eta Bilboko zirkulazioa kolapsaturik zegoen. Olabeagako trenbidean ere suzko barrikadak zeuden.

Polizia indarrez sartu ondoren hil zen Pablo González

Polizia nazionala indarrez sartu zen ontziolara, langileen aurka joateko benetako sua ere erabiliz. Erasoaren ondorioz, langile batzuk zaurituta gelditu ziren. Langile bat baino gehiago ikusi nuen lan jantzia sutan zuela. Langileak, beldurtuta, eraikitzen ari ziren itsasontzian babesten saiatu ziren.

Pablo González ere, 54 urte inguruko langilea bera, itsasontzi hartara iristen saiatu zen poliziaren gandik eta poliziak erabilitako benetako suatik babesteko. Baina ezin izan zuen itsasontzira iritsi. Ziplo erori zen lurrera ontzitik metro gutxira. Infartu bat izan zuen, poliziak benetako balekin egindako tiroek sortutako izu ikaragarriak eragindako infartua ezbairik gabe.

Ni ere, beste hainbat borroka egunetan bezala, hantxe nengoen, ontziolan, eta ahal nuena egin nuen poliziaren inbasio hartaz babesteko. Poliziak ez zuen nahi euren begiz ikusitakoa gero prentsan kontatuko zuen lekuko gogaikarririk. Material batzuen atzean ezkutatu nintzen. Eta handik ikusi nuen langile hura, Pablo, nola erortzen zen lurrera. Ziplo. Bere lankideak saiatu ziren suspertzen, baina ezin izan zuten ezer egin. Pablo González izan zen Euskal Herrian ontzigintzako birmoldaketak eragin zuen aurreneko hildakoa. Eta bere heriotzaren atzetik, euskal ontziolaren heriotza etorri zen gero, hiru urtez jarduerarik gabe hilzorian egon ondoren. Alferrikakoak izan ziren langileek eta jendeak etengabe egindako mobilizazioak eta Madrilera, Eusko Legebiltzarrera nahiz Europako Parlamentura joatea. Zuzeneko 2.300 lanpostutik gora suntsitu ziren eta enpresa lagungarri txikietako beste zenbait milaka pertsona ere kaltetuta geratu ziren.

Euskal Herrian gertatutako beste birmoldaketa batzuek zenbaitek bere buruaz beste egitea eragin zuten. Orain dela 24 urte, greba orokorra eginez lan eskubideak defenditzen ari ziren beste bost langile akabatu zituen Gasteizen Fraga Iribarne eta Martín Villak zuzentzen zuten poliziak: Pedro M. Martínez Ocio, Romualdo Barroso, Francisco Aznar, José Castillo eta Bienvenido Pereda. Orain, Sestaoko La Navali eragiten dion ontzigintzako birmoldaketaren fase berri honetan, beste biktimarik egongo ote da? Ez al da horrelakorik gertatuko! Alabaina, egoerak asko egin dezake txarrera eta dena da posible. Poliziaren -oraingo honetan Ertzaintzaren- erantzule politikoak, hau da, Lakuako Gobernuak, esku hartzeak saihestu egin beharko ditu, eta esku hartzerik egitekotan, arreta handiarekin egin.

Mezularia, akusatua eta epaitua

Egunez egun, Eginek »garai hartan han lan egiten nuen nik» tarte handia eskaintzen zion borrokari. Informazioa ematen genuen, gure orrialdeak eskaintzen genizkien langileei, gure iritzia ematen genuen eta salaketak egiten. Euskaldunako langileek lan hori ikusten zuten, eta eskerrak ere eman zizkiguten, egunez egun garai hartan, eta lekukotasun honen berri ematen ari denaren aurka egin zen bista judizialean ondoren. Hau idazten ari denak Daniel Udalaitz ezizenarekin egindako Cinismo psocialista iruzkinean poliziak hainbat lan gatazkatan izandako jarrera salatu zuen. Garai hartan boterean zegoen PSOEren jarrera kontrajarri nuen iruzkinean. Izan ere, Ertzaintzak Zornotzako zenbait langileren aurka izandako jarrera basatia salatu baitzuen PSOEk baina isildu egin baitzen Euskaldunako langile baten heriotza eragin zuen polizia nazional espainiarraren esku hartze basatiaren aurrean. Iruzkin horretan gogorarazi nuen hain juxtu ere "poliziaren jazarpenaren ondorioz" hil zen Pablo González Euskalduna euskal ontziolako langilearen heriotzaren bigarren urteurrena bete zela.

Euskaldunako langilearen heriotza aipatu nuelako, Estatuko segurtasun indarren eta horiek zuzentzen dituzten estamentuen aurkako kalumniak leporatu eta akusatu egin ninduten. Auzitaratu ninduten, eta hiru urteko espetxea eta 240.000 pezetako isuna eskatu zuten. Isuna ez ordaintzekotan, gainera, 125 eguneko ordezko atzipenaldia. Euskaldunako enpresa batzorde osoak nire aldeko testigantza egin zuen Bilboko Probintzia Auzitegian egin zen ahozko bistan, eta berretsi egin zuen poliziak ontziola indarrez hartzeko jazarpenak eragin zuela Pabloren heriotza. Publikoki aitortu eta eskertu zuten gure egunkariak egiten zuen eguneroko lana. Azkenean absolbitu egin ninduten.

Ontzigintzako birmoldaketa itzel haren eta Pabloren heriotzaren benetako erantzuleek izen zehatzak dituzte: PSOEren Gobernua, buruan Felipe González eta Ekonomiako ministro Solchaga zituela; Croissier, INIko (gaur egun SEPI dena) presidentea; Barrionuevo barne ministroa; Julen Elgorriaga, Espainiako Gobernuaren ordezkaria; Ignacio López Bizkaiko gobernadore zibila; eta birmoldaketa itzel hura onartu, Pabloren heriotza eragin eta ondoren euskal ontziola ixtea ekarri zuten Gasteizko Gobernuko konplize guztiak. Alabaina, horietako bat bera ere ez da inoiz eseri epailearen aurrean. Beti bezala, mezularia, errealitatearen notarioa, izan zen kriminalizatu, akusatu eta epaitu zutena. Berriz ere historia errepikatu da.


Azkenak
M3moria Auzolana ekimena sortu dute, Martxoak 3ko grebekin loturiko objektuak eta testigantzak biltzeko

Martxoaren 3ko Memoriala hornitzeko erabiliko dira bildutako objektuak. Ekimena ahalik eta jende gehienarengana iristeko asmoz, jardunaldiak antolatuko ditu Martxoak 3 elkarteak Gasteizko auzoetan.


12-18 urteko ikasleak zaintzaz gogoetatzen jarri ditu Euskadiko VII. Olinpiada Filosofikoak

Une delikatua igarotzen ari den zure lagun minak Taylor Swiften kontzertura joatea proposatu dizu, baina kide zaren elkarte ekologistak elkarretaratzea deitu du, abeslariak sortuko duen kutsadura salatzeko; nora joango zara? Dilema etiko horri erantzun diote gazteek, baita... [+]


Punto de Vista: mundua pantailan ikusteko beste modu bat

Otsailaren 24tik eta martxoaren 1era bitartean, astebetez 60 lan proiektatuko dituzte Punto de Vista zinema dokumentalaren jaialdian. Hamar film luze eta zazpi labur lehiatuko dira Sail Ofizialean; tartean mundu mailako lau estreinaldi eta Maddi Barber eta Marina Lameiro... [+]


PSNk AHTaren Gasteizko lotunearen alde egin du, Ezkiokoa ez dela “bideragarria” argudiatuta

"Gasteiztik egin ezean, ez da egingo", adierazi du PSNren bozeramaile Ramón Alzorrizek. Kontra azaldu dira Geroa Bai, UPN eta PP.


CAFek Jerusalemgo tranbiaren proiektua utz dezala eskatzeko manifestaziora deitu du BDZk

Larunbatean egindako prentsaurrekoan adierazi dute manifestazioa ekainak 14an Donostian egingo dutela. 130 kolektibo, alderdi politiko eta sindikatu batu zaizkie eta "atxikimendu kanpaina oraindik zabalik dagoela" gogorarazi dute.


Famili'on egonaldi ibiltaria aurkeztu dute lehendabizikoz Baionan

Plazara, AEK, Uda Leku, Dindaia eta Ebete antolakundeak Baionan elkartu dira Famili'on egonaldi ibiltariaren lehen edizioa aurkezteko. Hizkuntza mailaren arabera eskaintza bat edo beste egongo da eta haur zein gurasoentzat izango da udaberrian.


Hamahiru urte eta erdiko kartzela zigorra ezarri diote Mario López Gernikako saskibaloi entrenatzaileari

Neska adingabeari sexu abusuak era jarraituan egin zizkiola frogatutzat jo du Bizkaiko Lurralde Auzitegiak.


25 urtez 300 haur bortxatu zituela aitortu duen zirujauaren aurkako epaiketa hasi da Frantzian

1989tik 2014ra, Frantzia mendebaldeko hainbat ospitaletan egindako erasoengatik epaituko dute. 74 urte ditu Joel Le Scouarnec zirujau ohiak, eta espetxean dago beste lau sexu eraso kasurengatik.


2025-02-25 | Angula Berria
Iratxe Sorzabal preso politikoaren absoluzioa eskatu dute Irunen

Iratxeren Bidasoaldeko Lagunak ekimenak deituta, dozenaka lagun kalera atera ziren atzo Iratxe Sorzabal preso politiko irundarraren absoluzioa eskatzeko eta behingoz etxera ekartzeko, torturak salatzeaz gain.


Paxkal Indo
“Apaizek jipoitzeko beldurrez, isiltasunak sekulako lekua zuen Betharramen”

Azken asteetan François Bayrou Frantziako lehen ministroaren harira ezaguna egin bada ere, aspalditik dira albiste Betharram eskola katolikoko apaizen gehiegikeriak. Lau urtez barnetegian ikasle izan zen Paxkal Indo lapurtarrarak Euskal Irratiaki adierazi eta ARGIAk... [+]


Hasi da AEBetako Greenpeace desagerrarazi dezakeen epaiketa

Greenpeaceko kideak Dakota Acces oliobidearen aurka protesta egiteagatik auzipetu dituzte eta astelehenean aztertu du salaketa Dakotako auzitegiak. AEBko Greenpeacek gaiaren inguruan jasango duen bigarren epaiketa izango da, lehenengo kasua epaile federal batek bota zuen atzera... [+]


2025-02-25 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Txinako Alderdi Komunista eta enpresa pribatu erraldoiak: tolerantziatik lankidetza goxora?

Otsailaren 17an Txinako Alderdi Komunistaren arduradun gorenak bildu ziren bertako enpresa pribatu handienen zuzendari nagusiekin. Ez da ohikoa aldi eta areto berberean Huawei, BYD, New Hope, Tencent, SWSC, Yushu, Xiaomi edo DeepSeek bezalako konpainien nagusi gorenak bilduta... [+]


TikTok, X eta Instagrameko algoritmoek eskuin muturreko edukiak nabarmen hedatzen dituztela frogatu dute

Ikerketa bat egin dute Alemanian, hauteskundeen atarian: kontuak sortu dituzte TikToken, X-n eta Instagramen, eta aztertu egin dute algoritmoak zer nolako edukiak erakusten dituen. Guztietan, algoritmoak eskuinera eta eskuin muturrera jotzen du gehien, TikToken nabarmen.


2025-02-25 | Gedar
Steve Bannonek nazien agurra egin du AEBetako eskuin muturraren ekitaldi nagusian

 Ekitaldian, Mileik motozerra bat oparitu dio Muski, murrizketa sozialen sinbolo eta aldarri gisa.


2025-02-25 | Euskal Irratiak
Laborantzaren orientazio legea: garaipena eskuinarentzat, porrota ingurumenarentzat

Laborantzaren Orientazio Legea pasa den astean ofizialki onartu du Frantziako Parlamentuak. Ostegunean Senatutik pasa da azken aldikoz. Iazko laborarien mobilizazioen ondotik, aldarrikapenei erantzuteko xedea du lege horrek. Aldiz, ingurumenaren aldeko elkarteek azkarki salatzen... [+]


Eguneraketa berriak daude