Kongon herritarrek 500 urte daramate globalizatuta


2021eko uztailaren 27an
Kabissa.org gunea Ameriketatik kudeatzen dute eta Afrikan gauzak alda daitezen lehiatzen da. Hor plazaratu dute «Congo: Globalized for Centuries» titulua daraman artikulua. Eta bertan erakusten dute globalizazioaren interpretazioa hirugarren munduko pertsona baten ikuspegitik begiratuta: mendebaldekook enteratu ez bagara ere, bost mende daramatzate haiek guk eragindako globalizazioa jasaten. Kongo herrialde aberatsa da gauzak ulertzeko adibide ona.

«Diego Cao bidaiari portugaldarra Kongo ibaiko bokalera 1482an iritsi zen, eta geroztik horko herrialdeetan bizi izan diren jendeak gero eta gehiago egon ziren urrutitik gidatutako prozesuen mende, gero eta gutxiago eduki zuten beren eskuetan beren bizimoduaren kontrola» dio Kabissako erredaktoreak. Ondorioa latza izan zen: laborantza tropikala lantzen zekiten afrikarrak bortxaz eramaten hasi ziren urruneko herrialdeetara, esklabo hartuta.

Esklaboen harrapaketa, salerosketa eta Ameriketarako bidaia, horra Afrikako jendeak ekonomia globalean integratzeko modu berria, duela bost mende. «Sufritzea eta modernizatzea, biak izan dira afrikarrontzako txanpon beraren bi aurpegiak».
Afrikarren ikuspegitik, esklabo trafikoa izan zen Europako zentrotik antolatutako globalizazioaren lehen fasea. Ondoren etorriko ziren beste bi faseak. Bigarrenean, Afrika kolonizazio bidetik globalizatu zuten. Eta hirugarrena Kabissako erredaktoreak 1980ko hamarkadan hasitakoan kokatzen du.

«Gaur kongoar izenez ezagutzen ditugun herritarrak globalizazioaren aurreko bi faseak bizirik mirariz gainditu dituztenak dira». Esklabismoaren garaian herrialde honetako biztanleria izugarri jaitsi zen: gizon eta emakume askok nahiago zuten beren buruak hiltzea harrapatzen uztea baino, haurren jaiotza asko jaitsi zen esklabo eramango zituzten beldurrez, antzinako tribuen sisteman oinarritutako erresistentziak izan ziren...

Kolonialismoa: sorterrian esklabo

Hurrengo fasean ere »kolonialistek honetan herritarrak urrun eramateko ordez beren lurrean erabiltzen zituzten esklabo gisa» biztanleriak izugarri sufritu zuen. Kabissak espresuki aipatzen du artikulu honetan Kongoren jabe izan zen Belgikako Leopold erregeak hemen eragindako sarraskia. Holokausto ahantzi hau aipatzen da Adam Hochschild-en King Leopold’s Ghost liburuan. Leopold erregearen denboran, 30 urtetan, gaur Kongo osatzen duten herrialdeetako biztanle kopurua 20 milioitik 8 milioira jaitsi zen.

Mendebaldeko jendeok datu horiek kontuan eduki beharko genituzke afrikarren izaera ulertzerakoan, «trauma horiek gogor eragiten baitute gure herrialdeko kulturen forma, estilo eta baita edukietan ere. Horrela bakarrik uler dezakegu gure herri kontzientziaren izaera burumakur eta apala, eta Kongoren historia odoltsuan gertatzen diren gertakizun bortitzak ere bai».

Pixkanaka hasiko zen eskema kolonialista hau auzitan jartzen metropolian ere, baina hasiera batean batez ere Kongo Belgikari garestiegi ateratzen zitzaiolako. Inork gutxik planteatzen zuen zein garesti ateratzen zitzaien Belgika kongoarrei. Kabissa.org-eko erredaktorearen lan hau irakurriz, burura datozkigu George W. Bush Irakeko gerra garestiegi ateratzen ari delako eroriko ote den ametsetan ari diren intelektual eta kazetari txintxoak.

Kongon pixkanaka ugaritzen joan ziren globalizazio mota honi aurre egin eta erantzun nahi zioten jendeak. Profezia itxurazko erradikalitatea zekarten batzuek (Simon Kimbangu), aktibismo politikoa beste batzuek (Patrice Lumumba famatu eta gaur ia ahantzia), bide militarra zenbaitek (Mulele eta besteak)... Horietako bakoitzari, modurik barbaroenez erantzun zieten kolonialistek. Kimbangu heriotzera kondenatu zuten estreina eta bizitza osorako espetxera gero. Presondegian hil zen. Lumumba eta bere kideak azidotan suntsitu zituzten. Muleleren gorputza puska txikitan zatitu eta Kongo ibaira bota zituzten. «Eta hemen ezagunak aipatu ditugu, izeberraren pikoa direnak; ez dugu jakinen nola akabatu zituzten zoko urrutietako errebelde ezezagunak».

Orain, auzo globala... hesiekin

Beraz, Kabissa.org-ek «bir-globalizazioa» deitzen duen gaurko hirugarren hau baino askoz lehenago, Afrikako herritarrek beren larruan dastatu zituzten globalizazioaren kalteak: eritasunak, hilketak, ekologiaren hondamendia, ekonomia kriminala (diru garbiketa, drogak, sexu esklabotasuna), lehengaien lapurreta...

Ondorioz, gaurkoa eta berria iruditzen zaigun mugimendu altermundialistarekin lotu ditu erredaktoreak afrikarrek bidegabekeria horiei guztiei egindako erresistentziak: esklaboen erreboltak (tartean 1804an Haiti fundatzera eraman zuena), Brasilen belztasunaz egindako aldarrikapena («negritude»), AEBetako beltzen aldarrikapen eta borrokak. Eta jakina, Afrika osoan XX. mendearen bigarren erdian bi aldetara (lokala-globala) gertatu ziren mugimenduak: herrialdeen askapen mugimenduak batetik, eta Afrikaren batasuna bultzatu nahi zuen mugimendu pan-afrikanista bestetik.

XX. mendeko beste lider afrikar kasik ahantzi baten hitzak, Ginea Bissau kolonia portugesaren independentziaren alde borrokatu zuen Amilcar Cabral-enak, hauek ziren: «Nazio baten askatasunaren oinarria bere historia ezagutzeko duen eskubidean datza». Nork bere historia ezagutzea aldarrikatzen du Kabissa.org-ek nahasketa arriskutsuetan ez erortzeko: mundua herrixka globala izatearen aitzakiaz, biktimak eta zanpatzaileak nahasi daitezkeelako . «Herrixka bat bihurtu omen da mundua, baina ez da esaten herrixka horretako alde batzuetatik besteetara joateko mugimenduak oso murriztuta daudela».

XX. mendetik masa suntsipeneko armak ere globalizazioaren ezaugarriak dira, eta Kongo bezalako herrialde bat horretan ere presente egon da: Hiroshima eta Nagasakiko bonba atomikoak egiteko erabili zen uranioa Belgikaren mende zegoen Kongotik atera zen. Mendebaldeak ustiatzearen poderioz suntsitu diren oihan tropikal asko ere Kongokoak dira. Eta munduan zehar azken hamarkadetan hedatu diren birus hilgarrietako batzuk ere (Hiesa, Ebola...) hemendik barreiatu direla esan da.

Kanpotik laguntza gutxi espero dute globalizazioak Kongon egindako kalteak goxatzeko. Eta aldiz, badakite «Berlinen 1884-85ean Kongo sortu zenetik, garrantzizko ezer ez dela hemen gertatu mendebaldeko indarrak tartean egon gabe».

Bostehun urtez globalizazioaren kalteak jasan dituzten afrikarrek badute guri zer erakutsia... bir-globalizazioak orain guri ekar diezagukenaz.

http://www.argia.eus/nethurbil helbidean, gai honi buruzko informazio gehiago eta Interneteko loturak.


Azkenak
Osakidetzan euskaldunak identifikatuta: arta euskaraz bermatzeko bidean pauso bat?

Ospitalizatuta dauden pazienteek eskumuturrekoan eramango dute “e” ikurra. Hala, osasun langileek badakite herritar horiek eskatu dutela euskaraz artatua izatea. Osakidetzak dio euskarazko komunikazioa errazteko beste tresna bat gehiago dela. Proiektu zabalago bateko... [+]


“Udalak onartu duen HAPOaren ondorioz, Kabia egoera ezegonkorrean dago”

Kabia gune okupatuaren 19. urteurrena ospatzeko jarduerak egingo dituzte gaurtik domekara bitartean, apirilaren 24tik 26ra. Bi hamarkada betetzear dagoen gune autogestionatu honek hainbat gorabehera izan ditu bere ibilbidean, eta, Udala bultzatzen ari den Hiria Antolatzeko Plan... [+]


Anestesia, Delirium Tremens, Zea Mays, Talco, Zetak eta Naxker Hatortxu Rockeko iragarpen berrien artean

24 talde berri iragarri ditu Hatortxu Rock elkartasun jaialdiak. 63 talde iragarri dituzte dagoeneko eta guztira, 100 talde izango dira jaialdiko bost eszenatokietan.


Izaki Gardenak
Kantuak euria atertu zuenekoa

Izaki Gardenak
Noiz: apirilaren 20an.
Non: Iruñeko Gazteluko Plazan.

-----------------------------------------------

Ordu erdia baino ez da falta Iruñeko Gazteluko Plazan kontzertua hasteko; baina erdi hutsik da oraindik, euria ari baitu. Porlanezkoa nahiz ez den,... [+]


Trumpek gelditzeko eskatu dio Putini, eta Errusiak dio bake akordiorako ia prest dagoela

Zelenskiri Ukrainako gerra amaitu behar duen bake akordioa "arriskuan" jartzea leporatu ostean, Putini egin dio errieta Trumpek bere sare sozial Truth Socialen. Sergei Lavrov Atzerri Ministroak adierazi du bake akordioa adosteko prest dagoela Errusia. Kievek jakinarazi... [+]


Eguneko zentro publiko baten beharra aldarrikatu dute Uribe Kostako herritarrek

Bizkaian eguneko zentro publikorik ez duen eskualde bakarra da. Elkarretaratzea eginen dute apirilaren 27an, 12:00etan, Sopelako (Bizkaia) Udaletxeko plazan.


2025-04-25 | Enbata
Herriek (ere) asko egin dezakete euskararen alde

2026ko hauteskundeei begira, zutabe bat ireki du Enbata-k. Plantan emanak izanen diren zerrenda abertzaleen hautagaiei ideia kutxa bat eskaini nahi die, beren programak Herriko Etxeen eskumeneko sail ezberdinetan eraikitzeko. Hilabete honetan, Herriko Etxeek euskararen alde egin... [+]


2025-04-25 | Aiaraldea
Baso Erresilentea proiektua martxan, mendietako jasangarritasunaren mesedetan

Urduñako 2022-2042 Onura Publikoko Mendia Antolatzeko Planaren parte da ekintza, eta Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailaren babesa eta Bizkaiko Foru Aldundiko Mendi Zerbitzuaren laguntza jaso du.


Frantziako lehen ministroaren alabak ere salatu du “bortizki jipoitu” zutela Betharramgo ikastetxean

Alain Esquerrek idatziriko Le silence de Bétharram (Betharramgo isiltasuna) liburuan eman du lekukotza Helene Perlantek, François Bayrouren alabak. 1980ko hamarkadan egon zen ikastetxe katolikoan ikasle eta berrogei urte luzeetan isilik atxiki ditu bertan jasandako... [+]


Analisia
Denok gaude katean

Urtarrilaren 29an, gaur egungo mundu berekoi honetan ohituta ez gauden zerbait gertatu zen Laudioko Guardian lantegiaren atarian. Zuzendaritzak hango labea itzaltzeko asmoa erakutsi zuen, eta horri aurre egiteko, langileek atea blokeatu zuten pankarten bidez. Baina ez zeuden... [+]


Espainiako Gobernuak atzera egin du Israelgo balen erosketan

Israelgo IMI Systems enpresarekin Espainiako Barne Ministerioak egindako bala erosketa bertan behera uztea agindu du Pedro Sanchez Espainiako Gobernuko lehendakariak. PSOEren eta Sumar-en arteko gobernu koalizioan zegoen apurketa arriskua baretu du erabakiak.


‘Elgarrekin’ lelopean ospatuko dute aurtengo Herri Urrats maiatzaren 11n

Ipar Euskal Herriko ikastolen aldeko bestaren 42. edizioa iraganen da maiatzaren 11n Senperen.


Aurrekontu militarren handitzea salatzeko bizikleta martxa egingo dute Bilbon

Bilbotik abiatu eta Barakaldoko ITP Aero eta Getxoko Sener enpresen paretik pasako da bizikleta martxa, bi enpresa horiek "ekoizpen militarraz arduratzen direlako", antolatzaileen aburuz. Azken aldian ematen ari den armamentu gastuen hazkundea salatzeko protesta izango... [+]


Artzain Egun jendetsua, Ordizian

Aurten 1.500 ardi inguruk zeharkatu dute Kale Nagusia, bost artaldetan banatuta. Idiazabal Gaztaren denboraldi berriaren aurkezpen ofiziala egin da, udaletxean. Garena Jatetxeko Julen Bazek eta Peli Perez de Anuzitak moztu dute gazta.


MADDI OIHENART
“Kantuen ikastez hasi nintzen euskara ikasten”

1997an plazaratu zuen Maddi Oihenartek (Barkoxe, 1956) lehen diska, Lurralde zilarra, Mixel Arotze eta Mixel Etxekoparrekin batera. Txiki-txikia zenetik barrenean dituen paisaiak, isiltasunak eta soinuak partekatzen dizkigu kantuan ari denean. Kantatzean aurreko ahotsen... [+]


Eguneraketa berriak daude