Gaitz digitalak

  • Erreportaia hau irakurtzen amaitzen duzunerako birus berriak zabalduko dira Interneten. Microsoften gainbehera xede, hackerrek etengabe dihardute lanean birusak sortzen. Erabiltzaileak gara, ordea, kaltetuenak. Gaitz digitalak kutsatzeko beldur bazara e-posta ezezagunak ez zabaltzea eta biruskontrakoa eguneratzea duzu onena.

2007ko otsailaren 21ean
Eustat Euskal Estatistika Erakundeak eskainitako datuen arabera, 2002tik 2003ra bitartean ordenagailu pertsonalen hazkundea %10ekoa izan da. Interneteko konexioena, berriz, %17koa. 15 urtez gorako hiru pertsonetatik ia batek osatzen du erabiltzaileen taldea. Euskal Autonomia Erkidegoan Gipuzkoak du Internet erabiltzaile tasarik altuena (%34,3), ondoren dator Araba (%32,4) eta Bizkaia da azkena (%30,9).

Geroz eta gehiago dira, beraz, amaraunean barna murgiltzen diren euskal zibernautak. Internetek baliabide ugari eskaintzen ditu denbora epe laburrean, baina mundu zabal horretan ere denak ez dira abantailak. AIMC Komunikabideen Ikerketarako Elkartearen inkesta bete duten 40.865 Internet erabiltzaileetatik 13.891k, alegia %34ak, noizbait birusen batek bere ordenagailua infektatu duela erantzun du. %85,1ak biruskontrakoa instalatuta zuela adierazi badu ere, ezinezko izan zitzaien hackerren inbasioa saihestea.

Zizareak dira hedatuenak

E-posta bidez kutsatu ohi dira ordenagailu gehienak. Erabiltzaileak mezua zabaltzen duenean birusa sisteman instalatzen zaio. Zizareak deitzen diete birus horiei. Zabalduenak badira ere, badira beste mota asko, troiatarrak, esaterako. Horiek, konturatu gabe ordenagailuan sartu eta erabiltzaileak sisteman egiten dituen mugimenduak zelatatzen dituzte. Aipatutakoak malware (software kaltegarria) kategorian sartzen dira. Horrez gain, spyware, keylogger eta dialer kategoriak daude. Spyware delakoek erabiltzaileek Interneten egiten dituzten mugimenduak kontrolatzen dituzte. Keylogger-ek berriz, pasahitzak lortzea dute xede. Horretarako, erabiltzaileak teklatuarekin egiten dituen pultsazioak grabatzen dituzte. Dialer-ek telefono konexioa aldatzen dute. Erabiltzailea nabigatzen ari den bitartean automatikoki sisteman programa bat instalatzen zaio eta 803, 806 eta 807 aurrezenbakidun telefono zenbaki pribatuetara aldatzen dio konexioa.

Behin birusak ordenagailuetara sartuta, ondorioak ezberdinak dira. Kasurik onenean sistemaren funtzionamendu txarra izango du ondorio. Erabiltzailea ohartu ez arren, ezkutuan eginkizunen bat garatzen da. Ondorioak larriagoak ere izan daitezke, ordea. Besteak beste, artxiboak ezabatzea, sistemaren konfigurazioa aldatzea eta fitxategi konfidentzialak beste pertsona batzuei igortzea. Eta, azkenik, ekipo informatikoan dugun informazio guztia ezereztatzea. Hori da hain zuzen enpresek izan ohi duten beldurrik handiena.

Mydoom da azkarren hedatu dena

Oso zaila da azkeneko birus arriskutsuena zein den esatea. Izan ere, egunero 15-20 birus inguru detektatzen dituzte biruskontrako enpresek. Zorionez, ordea, guztiak ez dira Mydoom, Netsky edo Bagle bezain arriskutsuak. Hiru horiek erabiltzaile ugariri eragin die kaltea eta mundu mailako epidemia sortzera iritsi dira. Mydoom delakoak, esaterako, milioika ordenagailu kutsatu ditu. Berau izan da orain arteko birus okerrenetakoa, baita azkarren hedatu dena ere. Une honetan Netsky.D zizarea da gehien hedatzen ari den birusa. E-posta bidez zabaltzen da eta sare korporatiboak kolapsatzen ditu. Mezuek ingelesez idatzitako gaia izaten dute eta eduki ezberdina izan ohi dute.

Fernando de la Cuadra, Panda Software-eko nazioarteko editore teknikoa: «Infekzioen %80 baino gehiago e-posta bidez heltzen diren birusek eragiten dituzte»
Zer egin ordenagailua kutsatzen zaigunean? Edota zein prebentzio neurri hartu geure sistema informatikoak ez kutsatzeko? Aholku bila jo dugu Fernando de la Cuadra Panda Software biruskontrako enpresako nazioarteko editore teknikoarengana.

Zein da gehien hedatu den birusa eta kalte gehien eragin dituena?
Hedatze handiena izan duen birusa Klez I. da, zalantzarik gabe. Bi urte baino gehiago ditu eta geroztik birus kutsakorrenen zerrendan dago. Kalteen inguruko ganorazko balorazioa egitea zaila da. Enpresek sekula ezin dezakete jakin zenbateko galera izan duten. Hau da, zenbat diru galdu duten edota zenbat irabazi zezaketen kutsatuak izan ez balira. Hurbilketak egiten dituztenean ez dituzte jakinarazten, horrek enpresaren irudia txartzeko arriskua baitu. Kalteei buruzko edozein zenbateko kontu handiz hartu behar da.

Nola lortzen du Panda Softwarek birusen aurkako konponbidea? Nola sortzen da birus alarma bat?
Konponbidea oso xumea da: Bilbon lan egiten duen lan talde paregabea dugu. Edozein motatakoak direla ere, eta edozein ordutan agertzen direla ere, ez die birus bakar batek ere ihes egiten. Edozein alarmaren aurrean, lehenik eta behin birusa gure eskuetan izan behar dugu. PandaLabs lanean hasten da birusari "tripak ateratzen", nola infektatzen duen ikusiz, eragiten dituen ondorioak atzemanez... nola jokatzen duen ikusi arte eta geldiarazteko modua jakin arte. Orduan, Interneteko Pandaren zerbitzarietan jartzen dugu "txertoa" bezeroak eta bezeroak ez direnak babes daitezen.
Aldi berean, Pandako beste hainbat sail martxan jartzen dira: Komunikazio sailak hedabideei jakinarazten die, merkataritza sailak bezeroei babestuta jarraitzen dutela azaltzen die...

Spam-ak edo publizitate erauntsiak zenbatean eragin du birusen hedatzea?
Spam-a birusei zeharo lotua dago. Hackerrek hasiera batean birusak hedatzeko erabiltzen dituzten e-posta berberak erabiltzen dituzte spamerako. Hala, ordenagailu askotara hedatzen dira denbora gutxian. Gainera, birus batzuek infektatutako ordenagailua erabiltzen dute beste ordenagailu batzuei spama bidaltzeko. Infekzioen %80 baino gehiago e-posta bidez heltzen diren zizareek eragiten dute.

Zeintzuk dira ez kutsatzeko babes neurriak?
Oinarrizko prebentzio neurria oso sinplea da: biruskontrako bat instalatzea. Edozein momentutan geure ordenagailua erasoko duten 70.000 kode maleziatsu daude. Biruskontrakorik ez baduzu, galduta zaude. Ezin izango duzu e-posta lasai jaso, ezta Interneten seguru nabigatu ere.

Lotura interesgarriak
Ondorengo helbideetan biruskontrakoak jaitsi, eguneraketak egin eta azterketak egin ahal izango dituzu zure ordenagailuak birusik duen ala ez jakiteko. Birusen inguruko informazio zehatza ere bertan aurkituko duzu.

Panda Software
http://www.pandasoftware.es
Symantec
http://www.symantec.es
Mcafee
http://www.mcafee.com
Alerta Antivirus
http://www.alerta-antivirus.es


Azkenak
LAB: “Klase elkartasunaren oinarrizko printzipioa da langile migranteei harrera egitea”

Botere sindikalaren inguruko bigarren azterlana argitaratu du Ipar Hegoa fundazioak. 2016an argitaratu zuen lehena eta, beraz, orain 2016 eta 2023 arteko eboluzioa ikus daiteke. Ondorio nagusien berri emateko prentsa agerraldia egin dute ostiral honetan LABeko koordinatzaile... [+]


2025-01-03 | Leire Ibar
Etxegabetzeko arriskuan daude bi familia Burlatan

Burlatan, Nafarroan, bi familia euren etxeetatik kaleratuak izateko arriskuan daude. Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak azaldu duenez, familia bat putre-funts batek bota nahi du, alokairu kontratua berritzea ukatu diolako; beste familia, berriz, etxejabeak bota... [+]


WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms plugina euskaratu du Iametzak

WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms pluginaren euskaratzea utzita zegoela ikusita, Iametzak bere gain hartu du itzulpena eguneratzeko lana.


Analisia
2025ean etxebizitza zer?

Urte berria hasi dugu, baina etxebizitza arazo oso potoloa bihurtu zaigula aspaldi honetan, hori ez da berria. Hala ere, azkenaldian zabaldu diren datuak ikusita, 2025a mugarri bat markatzekotan dela esan daiteke, eta iragar ezinak diren ondorio sozial eta politikoak antzeman... [+]


Boli Kosta: Frantziako armada kanporatzen duen zazpigarren estatu afrikarra

Joan den asteartean, hilaren 31n, Boli Kostako presidente Alassane Ouattarak iragarri zuen bertan behera utziko zituela Frantziarekiko harreman militarrak. Horren ondorioz, datozen asteetan 1.000 bat soldadu frantses atera beharko dira herrialdetik.


2025-01-03 | Leire Ibar
2025etik aurrera, Hego Euskal Herrian alokairuak gehienez %2,2 igoko dira berritzean

Espainiako Estatistika Institutuak erreferentziazko indize berria argitaratu du urtarrilaren 2an. Horren arabera, alokairuen prezioak gehienez %2,2 garestitu ahalko dira urtean. Indize hau 2023ko maiatzaren 25ean indarrean sartu zen Etxebizitza Legearen ondorio da, eta data... [+]


2025-01-03 | Gedar
Pertsona afroamerikar bat kolpeka erail dute kartzelariek AEBetako espetxe batean

Hiru funtzionariok jipoitu zuten Robert Brooks, eskuak bizkarrera lotuta zituela. Hurrengo egunean hil zen, eta autopsiak dio asfixia izan zela heriotzaren kausa.


2025-01-03 | ARGIA
Surf irakasle batentzat 85 urteko kartzela zigor-eskaera, adin txikikoei sexu gehiegikeriak egiteagatik

Gipuzkoako Fiskaltzaren ustez, 40 urteko irakasle hondarribiarrak 9 eta 17 urte arteko hamaika adin txikikori sexu gehiegikeriak egin zizkien 2011 eta 2021 urte artean. 2021ean kartzelatu zuten, bere sei ikaslek salaketa jarri eta gero.


2025-01-03 | Jon Torner Zabala
Espainiako Pilota Federazioa
“Eskura dauzkagun lege-erreminta guztiak baliatuko ditugu Espainiaren eskubideak babesteko”

Askok espero zuen moduan, Nazioarteko Pilota Federazioak Euskadikoa onartu ostean eskubide osoko kide gisa, Espainiako kirol-erakunde, alderdi politiko edota hedabideek erabakiaren aurkako oldarraldia hasi dute, nork beretik presioa eginez. Ostegunean, Espainiako Pilota... [+]


Euskararen kontrako oldarraldia salatzeko pintaketak egin dituzte epaitegietan eta CCOO eta UGTren egoitzetan

Baionako eta Donostiako epaitegiak margotu ostean, ostegun gauean Eibarko epaitegian pintaketa egin dute zenbait ekintzailek. "Oldarraldia gelditu" idatzi dute eta pintura berdea jaurti diote eraikinari. Abenduan, CCOO sindikatuaren egoitza ugari margotu dituzte, baita... [+]


Segi dezala akelarre antifaxistak

FERMIN MUGURUZA  40. URTEURRENA
Noiz: abenduaren 21ean.
Non: Bilbo Arenan.

-------------------------------------------

Urtero janzten da festa giroz Bilbo abenduaren 21ean. Sagardoa eta taloa protagonista, San Tomas eguneko azoka eguna da. Aurten, gainera,... [+]


Zunda bat Eguzkitik inoizko gertuen igaro da, arrakastaz

NASAren Parker zunda 6,1 milioi kilometroko distantziara arte gerturatu da Eguzkiaren azalera, bere misioaren lehen gerturatzean. Hala, Eguzkitik inoizko gertuen egon den objeku artifiziala bilakatu da. 692.000 kilometro orduko abiaduran igaro da, eta jasotako datuak funtsezkoak... [+]


Kultur transmisioa feminismotik zikloa izanen dute asteburuan Beran

Goldatz talde feministak antolatua, ortziralean, urtarrilaren 3an, Jantzari dokumentala proiektatuko dute Beralandetan (17:30ean) eta biharamunean, urtarrilaren 4an, Berako bestetako tradizioak aztergai izanen dituzte Maggie Bullen antropologoarekin leku berean (10:30).


Eguneraketa berriak daude