Liburu gehiegi ateratzen da". Aurki beteko dira 18 urte nire lehen liburua atera nuenetik, eta aldian-aldian aditu izan dut delako esaldi hori. Hala ere, beti pentsatu izan dut irakurtzeko inongo zaletasunik ez zeukan jendea zela lelo hori errepikatzen zuena: Azokako legearekin konplitzeko urtean liburu bat ikusmiratzera ozta eta nekez iristen denarentzat beti izango dira soberakoak beste mila, ehun edo hamar aterata ere.

Azkenaldian, baina, balizko krisia hizpide hartuta, egiazko literaturazaleren bati entzun diot zorioneko lantua, eta berriki kantari bati ere bai antzeko kexua, bere arloaz ari zela: "Musikari gehiegi dago". Egia ote? Sortzaile gehiegi ote daukagu gure ekosistema xixtrinak denei jaten emateko? Ala sortzaile txarrak dauzkagula esan nahi ote zuten, hitz erdika?

Korapilo gehiegi ditu kontu honek denen gustura askatzeko, eta neure ikuspegia azalduko dut. Hasteko: norentzat dira gehiegi ateratako liburuak (edo diskoak)? Akaso gehiegi izan litezke Jaurlaritzako kontulariren batentzat, liburutegietarako ale batzuk erosten dituztenez gero, aurrekontuan dirutxo bat aurrezteko modua izango lukeelako bestela; gehiegi izan litezke liburu-dendako arduradunarentzat, salmahaia eta erakusleihoa etengabe aldatu behar dituelako; gehiegi izan litezke argitaletxe edo banatzaileentzat, deboluzio eta stock-ek buruhauste franko sortzen dietelako. Horien guztien arrazoiak dira zilegi eta ulergarri baina, konturatzen bazarete, ez dute zerikusirik kulturarekin eta bai beren lanbideko gorabeherekin.

Ez naiz kulturako kudeatzaileen lana gutxiesten ari »nola ba, ni ere horietakoa bainaiz lanbidez», baina gogorarazi beharra dago, aspaldi honetan ahaztuxe baitago, kultur azpiegiturek sorkuntzaren zerbitzura egon behar dutela, eta ez alderantziz. Artegintzan obra da funtsezko bakarra, artelanaren sortzailea eta hartzailea komunikazioan jartzen diren momentua. Gainerako guztia bitartekaritza edo ingurumaria da; batzuetan onuragarri eta beharrezkoa, besteetan bizkarroi hutsa, baina inoiz ez gune eta mamia.

Hasierako galderara itzuliz, liburu larregi ateratzen ote dira idazle eta irakurleen ustez? Ni sarri-sarri joaten naiz liburu-dendara, euskaraz zer berri atera den ikustera, eta, azaroko zaparrada kenduta, sekula ez zait iruditu nobedade gehiegi dagoenik; nire gustuen arabera batzuk hartu, besteak utzi, beste batzuei gainbegiratu bat egin... Egia esan, nahiago nuke obra gehiago aterako balitz, aukera zabalagoa izateko hartara, emozioa, jakituria, poza eta entretenimendua eskaintzen baitidate niri sorkuntza-lanek.

Sobera sortzen dela diote ordea sortzaile batzuek. Beraiena ez da izango, noski, sobrakoa, bestela isildu eta etxean geratuko ziren. Kalitatezko galbahe estuagoa erabili behar dela esan nahi ote dute, errazegi argitaratzen dela hemen? Baliteke, iritziak libre baitira, baina ez zait iruditzen: gero eta zorrotzago gabiltzala esango nuke, eta hainbat lan interesgarri bazterrean geratzen dela, argitaletxekoak ase ez edo haien lerro artistikoarekin bat ez datorrelako. Auzia beste bat izan liteke: hots, sortzaile berriak plazaratu ahala, toki falta sumatzen dela: ez dago idazle guztientzako adina zutabe eta telebista-saio, kantari guztientzako adina plaza, aktore guztientzako adina antzerki, pintore guztientzako adina erakusleku.

Hori egiazko kezka izango da bere sorkuntza ogibide egin (nahi) duenarentzat. Arazo ekonomikoa nahi baduzue (guztiz errespetagarria beraz), baina ez artistikoa. Aurrerantzean baliteke artisten arteko lehia biziagoa izatea, edo denei tokatzea tartaren zati txikixeagoa (tarta nola handiagoa egin, horra hor egiazko borroka). Nolanahi dela ere, niretzat garbi dago sormena ez dagoela inoiz sobran.