Sormena ez dago sobran

Liburu gehiegi ateratzen da". Aurki beteko dira 18 urte nire lehen liburua atera nuenetik, eta aldian-aldian aditu izan dut delako esaldi hori. Hala ere, beti pentsatu izan dut irakurtzeko inongo zaletasunik ez zeukan jendea zela lelo hori errepikatzen zuena: Azokako legearekin konplitzeko urtean liburu bat ikusmiratzera ozta eta nekez iristen denarentzat beti izango dira soberakoak beste mila, ehun edo hamar aterata ere.

Azkenaldian, baina, balizko krisia hizpide hartuta, egiazko literaturazaleren bati entzun diot zorioneko lantua, eta berriki kantari bati ere bai antzeko kexua, bere arloaz ari zela: "Musikari gehiegi dago". Egia ote? Sortzaile gehiegi ote daukagu gure ekosistema xixtrinak denei jaten emateko? Ala sortzaile txarrak dauzkagula esan nahi ote zuten, hitz erdika?

Korapilo gehiegi ditu kontu honek denen gustura askatzeko, eta neure ikuspegia azalduko dut. Hasteko: norentzat dira gehiegi ateratako liburuak (edo diskoak)? Akaso gehiegi izan litezke Jaurlaritzako kontulariren batentzat, liburutegietarako ale batzuk erosten dituztenez gero, aurrekontuan dirutxo bat aurrezteko modua izango lukeelako bestela; gehiegi izan litezke liburu-dendako arduradunarentzat, salmahaia eta erakusleihoa etengabe aldatu behar dituelako; gehiegi izan litezke argitaletxe edo banatzaileentzat, deboluzio eta stock-ek buruhauste franko sortzen dietelako. Horien guztien arrazoiak dira zilegi eta ulergarri baina, konturatzen bazarete, ez dute zerikusirik kulturarekin eta bai beren lanbideko gorabeherekin.

Ez naiz kulturako kudeatzaileen lana gutxiesten ari »nola ba, ni ere horietakoa bainaiz lanbidez», baina gogorarazi beharra dago, aspaldi honetan ahaztuxe baitago, kultur azpiegiturek sorkuntzaren zerbitzura egon behar dutela, eta ez alderantziz. Artegintzan obra da funtsezko bakarra, artelanaren sortzailea eta hartzailea komunikazioan jartzen diren momentua. Gainerako guztia bitartekaritza edo ingurumaria da; batzuetan onuragarri eta beharrezkoa, besteetan bizkarroi hutsa, baina inoiz ez gune eta mamia.

Hasierako galderara itzuliz, liburu larregi ateratzen ote dira idazle eta irakurleen ustez? Ni sarri-sarri joaten naiz liburu-dendara, euskaraz zer berri atera den ikustera, eta, azaroko zaparrada kenduta, sekula ez zait iruditu nobedade gehiegi dagoenik; nire gustuen arabera batzuk hartu, besteak utzi, beste batzuei gainbegiratu bat egin... Egia esan, nahiago nuke obra gehiago aterako balitz, aukera zabalagoa izateko hartara, emozioa, jakituria, poza eta entretenimendua eskaintzen baitidate niri sorkuntza-lanek.

Sobera sortzen dela diote ordea sortzaile batzuek. Beraiena ez da izango, noski, sobrakoa, bestela isildu eta etxean geratuko ziren. Kalitatezko galbahe estuagoa erabili behar dela esan nahi ote dute, errazegi argitaratzen dela hemen? Baliteke, iritziak libre baitira, baina ez zait iruditzen: gero eta zorrotzago gabiltzala esango nuke, eta hainbat lan interesgarri bazterrean geratzen dela, argitaletxekoak ase ez edo haien lerro artistikoarekin bat ez datorrelako. Auzia beste bat izan liteke: hots, sortzaile berriak plazaratu ahala, toki falta sumatzen dela: ez dago idazle guztientzako adina zutabe eta telebista-saio, kantari guztientzako adina plaza, aktore guztientzako adina antzerki, pintore guztientzako adina erakusleku.

Hori egiazko kezka izango da bere sorkuntza ogibide egin (nahi) duenarentzat. Arazo ekonomikoa nahi baduzue (guztiz errespetagarria beraz), baina ez artistikoa. Aurrerantzean baliteke artisten arteko lehia biziagoa izatea, edo denei tokatzea tartaren zati txikixeagoa (tarta nola handiagoa egin, horra hor egiazko borroka). Nolanahi dela ere, niretzat garbi dago sormena ez dagoela inoiz sobran.


Azkenak
PAIren biktima guztiak

PAIk sortutako biktimak ez dira bakarrik PAIren Legeak eragindako egonkortze prozesuari esker funtzionarizatutako irakasleak, baizik askoz gehiago. Batzuei nolabaiteko ikusgarritasun mediatikoa eman zaie Steilasek jarritako errekurtsoaren ondorioz; gehienak, alabaina, ikusezinak... [+]


Erriberarako kalitatezko trenbide zerbitzu publikoaren alde

Azken asteotan Castejón-Soria trenbidea berreskuratzeko eta Tuterako tren-geltokia gaur egun dagoen tokian mantentzeko edo, Nafarroako Erriberako hiriburuan Abiadura Handiko Trenaren ustezko geralekuak aitzakiatzat hartuta, hirigunetik kanpo beste bat egiteko... [+]


Ez goaz gerrara. Gerrarik ez, ez gure izenean!

Gerra Urte, Gezur Urte!

Horrela dio esaldiak eta horrela berresten du errealitateak.

Munduan eta Europan dagoen gerra-egoera, horren gorakada etengabea eta horrek Euskal Herrian izan dituen eta izango dituen balizko ondorioak aurreikusita, joan den abenduan hainbat... [+]


Laga hondartza leheneratzea

Laga hondartzaren ezaugarri naturalen leheneratzea duela hiru hamarkada abiatu zen, eta aurrera darrai etenik gabe, erlojuz kontrako lehengoratze mailakatuan.

Laga (Bizkaia) gune aparta da, natura eta gizarte ikuspegitik oso esanguratsua. Kostaldeko legeak eta Urdaibaiko... [+]


135 preso politiko daude eta 66 ateratzen dira kalera baimenen batekin

Larunbat honetan egingo da Bilbon euskal preso politikoen aldeko urteroko manifestazioa. Gero eta preso gutxiago dago, baina 2011n ETAk bere jarduera armatua eten zuenean inork gutxik irudikatuko zuen handik hamabost urtera oraindik gatazka haren ondorioz espetxeratutako... [+]


Lortu da. Lortu duzue! Lortu dugu. Zorionak eta eskerrik asko

Hainbeste urte borrokan horren atzetik ibili ondoren, 34 urte, hain zuzen, oso pozik gaude orain egun batzuk, abenduaren 28an Inuzente egunean, Iruñean, Nazioarteko Euskal Pilota Federazioak antolatu zuen batzarrean hartu zen erabakiagatik. Zeren ondo bidean,... [+]


Estatu aparatuetatik Juan Mari Jauregi eta bera hil nahi izan zituztela esan du Maixabel Lasak

Donostiako La Cumbre Jauregian bizi ziren orduan Juan Mari Jauregi senarra eta bera, lehena Gipuzkoako Gobernadore Zibila zen garaian, 1990eko hamarkadaren erdialdean. Jauregi 2000. urtean hil zuen ETAk Tolosan.


Noizko berrikusi ANren prozesuak eta epaiak

Jar gaitezen 2025erako proposamen politiko gisa, Espainiako Auzitegi Kolonialaren (AN) epai guztiak berrikusten hasteko eta makila bakoitzak bere belari eusteko.

Unionismoarekin lerrokatutako alderdi, sindikatu eta gizarte-erakunde gehienek, eta ez bakarrik horrela... [+]


Espainiako monarkiak Nafarroako Vianako Printzearen sarietan parte hartzeari ezetz esan dio Parlamentuak

PSNk, EH Bilduk, Geroa Baik eta Zurekin Nafarroak bat egin dute  Borboiak Nafarroako kultura sari nagusitik at gera daitezen. Espainiako erregeak 2015etik, Uxue Barkos lehendakari zenetik, ez daude ekitaldi handi honetara gonbidaturik.


2025-01-10 | Gedar
Ate birakariak: Gasteizko klinika pribatu bateko zuzendari izango da Gotzone Sagardui

Vithas San José klinikak fitxatu du Jaurlaritzako Osasun sailburu ohia, kargu publikoa utzi eta urte eta erdira.


Hodeiak murrizten ari dira, klima-aldaketaren kalterako

Hodeiak murrizten ari dira eta horrek eragin nabarmena du klima-aldaketan, NASAko ikertzaile-talde batek ondorioztatu duenez. Terra satelitearen datuak aztertuta, ikusi dute azken 20 urteetan, pixkanaka, baina etengabe, murriztu dela hodeien estaldura. Amerikako Batasun... [+]


Arartekoaren ustez, Martuteneko Agustindarren eraikineko operazioa barruan zeudenak identifikatzeko egin zuten

Iazko martxoaren 14an, polizia operazio handi bat izan zen Martuteneko Agustindarren eraikin okupatuan, Udaltzaingoaren, Ertzaintzaren eta Espainiako Poliziaren eskutik: 56 lagun atera zituzten eraikinetik eta 29 Espainiako Poliziaren komisariara eraman zituzten,... [+]


2025-01-10 | Sustatu
Applek albiste-laburpenak asmatzen ditu inolako axolarik gabe

Adimen Artifizialarekin egindako disparateen biltegia handitzen ari da. Erabiltzaile arruntok sortutakoak txorakeriak izan daitezke neurri handi batean, baina Interneteko erraldoiak berak ari dira halakoak errepikatzen eta horrek larriagoa dirudi, eragin globala izan... [+]


Erizain indigenek herri zapalduentzat ekitatezko osasun zerbitzua aldarrikatu dute

Garbiñe Elizegi baztandarra erizaina da. Abenduan, Zeelanda Berrian egin duten Osasun Ekitaterako Erizaintza Indigenari buruzko Ikerketa izenburuko bilkuran hartu du parte. Bere tesia aurkeztu du: Euskal emakumeek eta genero ez-normatiboek Euskal Herrian osasungintzan... [+]


Eguneraketa berriak daude