Errimel merkedun barraskiloak


2021eko uztailaren 20an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
«Barraskilo hermafrodistiko» lez definitzen dute euren burua Maurice eta Marlenek. Bartzelonako Paraleloko kabaretetan bizi dira biak ere, 1940 inguruko gizartearen bazterrean. Euren generoarekin ez daude konforme, eta hortaz, inposatu zaien zoriaren aurka borrokan ari dira etengabe. Borroka hori, ordea, nekeza da oso. Hain gogorra, zulo beltzera eraman dituela bi protagonistak. Elkar ezagutu dira, ordea, eta batak bestearengan babesa topatuko du.

Itziar Lazkano eta Paco Sagarzazu aktoreak dira Txalo ekoizpen etxeak iragan irailean agertokietara eraman zuen Cabaret Latino ikuskizuneko protagonistak. Biak ere elkarrekin lan egiteko gogoa zutela-eta sortu zen Felipe Lozak idatzi eta zuzendu duen istorio gazi-gozo hau agertokietara eramateko ideia. Enkarguz idatzitako testua da, hortaz. "Ez genuen gure neurriko testurik topatzen eta, beraz, Felipe Lozari eskatu genion zerbait idatz ziezagun. Ondo ezagutzen gara eta berak bazekien Paco emakumeen paperekin ondo moldatzen dela. Nik uste horrek iradoki ziola gaia", dio Itziar Lazkano aktoreak. Lazkanok berak ere aspalditik izan du kabaret generoarekin harremana, desagertutako Karraka taldearekin zenbait musikaletan lan egin baitzuen. Karrakaren Bilbao, Bilbao lanean gainera, oraingo honetan bezala, gizonezko rola jokatzea egokitu zitzaion: "Nahiko pertsonaia anbiguoa zen ordukoa ere. Dezente urrun dago pertsonaia mota hori niregandik baina ez dakit zergatik nahiko ondo moldatzen naiz horiek antzezten. Nire barruan dagoen alderdi maskulinoa ateratzen dut".

Kabaret generoa oso erakargarria iruditu zitzaion Felipe Lozari ere, finean unibertsalak diren gaiak jorratzeko tresna paregabea delako: zoritxarra, maitasuna eta sexua, esaterako. "Historikoki begiratuta ikus daiteke oso gutxitan elkartu izan direla kabaretean bezala adierazpen herritarrak eta jasoak. Hor dago kabaret alemanaren kasua. Bertolt Brecht eta Kürt Weill bezalako jende garrantzitsua ere horrekin konturatu zen. Kabareta herritik jaiotako genero bat da, alde marjinaletik. Komunikazio sozial eta ideologikorako oso garrantzitsua izan da". Generoak historian zehar izandako garrantziaz gain, gaur egun ikusleen artean arrakastatsua izateak ere animatu zuen idazle eta zuzendaria: "Arlo komertzialean ere pentsatu nuen, noski. Antzokiak betetzeko gogoa nuen. Gero gerta daiteke edo ez, baina horixe da helburu nagusia".

Errealitatea gainera

Cabaret Latino antzezlanean Maurice eta Marlenen bizitzako 20 urte kontatzen dira. Mauricek Marlen Bartzelonako kaian ezagutu zuen, bizitzaren tratu txarrekin nazkatuta bere buruaz beste egiteko asmotan zela. Elkarrekin kabaret ikuskizun bat egiteko proposamena luzatu zion Mauricek eta halaxe, lan harreman berezia sortuko da bien artean. Historiako gertakari gogorrek, baina, euren bizimoduan eragingo dute ezinbestean. Nazionalak Bartzelonan sartzearekin Parisa jo behar izango dute. Baina han ere zorigaiztoaren atzaparretatik ezin ihes egin, naziak sartu eta kontzentrazio esparruetara eramango baitituzte. Kubara ihes egitearekin amestea besterik ez zaie geldituko. Urteak pasata, Kubara ez, baina Bartzelonara itzultzea lortuko dute azkenean. Joan-etorri horretan sentimendu berriak sortuko dira bien artean: "Bizitzak elkartu dituen bi disidente dira. Hasieran interesengatik elkartu arren, azkenerako menpekotasun emozional batean jausiko dira", dio Lozak.

Bidaia guzti horretan protagonistek Ines Uriarte eta Iñigo Fidalgo dantzarien konpainia izango dute. Eszenatik eszenara areto dantzariek Maitane Zalduegik diseinatutako koreografiak dantzatzen dituzte. Kabaretetako dantzarien soinekoak iradokitzen dituzten kate piloak betetzen du antzeztokia, momentuaren arabera argiztapenaren laguntzaz, eszenek behar duten giroa sortzeko: "Elementu oso magikoak dira. Aktore eta dantzariak edozein lekutatik irten daitezke eta oso funtzionalak dira", gaineratu du Felipe Lozak. Antzezlanaren une batean, protagonistak Parisen daudenean, Salvador Daliren aurpegia ageri da kate horien gainean jarrita. Margolaria garaiko ikonotzat du antzezlanaren sortzaileak: "Nire belaunaldikoentzat esperientzia eta originaltasunaren adierazle da. Azken batean orduko kabaret handiko protagonista zen".

Jose Manuel Urrejola Oskorriko kide izandakoaren laguntza izan du zuzendariak antzezlanaren musika aukeratzerako orduan. Antzezlanean abesti mordoa interpretatzen dutela-eta mikrofonoak erabiltzen dituzte aktoreek ikuskizun guztian zehar, horrek, paradoxikoa iruditu arren, urrundu egiten du ekintza dramatikoa ikuslearengandik. Gehiegi.

Irailean estreinatu zuen Txalok Cabaret Latino antzezlana eta Euskal Herriko antzokietan barrena eskaintzen ari dira gaur egun. Oraingoz izandako harrerarekin pozik agertu da Itziar Lazkano: "Nik uste dut jendeari gustatzen zaiola. Batzuk esan didate nahiko mikatza dela, baina orokorrean ikusleek ondo pasatzen dute. Gainera emanalditik emanaldira hazten doaz pertsonaiak eta gero eta gehiago gozatzen dugu beraiekin".

Felipe Loza, autore eta zuzendaria: «Hanka-sartze asko egin behar izan ditugu ikasteko»

Karraka konpainian aktore eta idazle lanetan jardutea egokitu zitzaion Felipe Lozari. Gaur egun antzerkiaren historia eta dramaturgia irakasle da eta idazten jarraitzen du. Zine, telebista eta antzerkirako testu andana sortu du dagoeneko. La espada de Pendragon, Teatro Mohicano eta Garbi Losadarekin batera idatzitako Lotsa gabe dira, besteen artean, antzerkirako sortutako lanak. Berak idatzitako testu bat zuzentzearen erronkari eutsi dio orain Cabaret Latino antzezlanean.

Gaur egun antzerkiaz bizi zareten asko autodidakta izan zarete, ezta?
Bai. Antzerkian hasi ginenean, Franco hil berri zela, hemen ez zegoen ezer. Ez zegoen ofizioa erakutsiko zigun belaunaldi zaharragorik eta beraz, denetik egiten ikasi behar izan genuen. Aberatsa izan zela uste dut, oso harro nago antzerkia ikasteko egin dugun bideaz. Baina era berean, ikasteko behar izan dugun denbora luzeegia izan dela iruditzen zait. Eskolatxo bat izan bagenu azkarrago ikasiko genukeen. Hanka-sartze asko egin behar izan ditugu ikasteko.

Antzerkiaren profesionalizazioak asko aldatu al ditu gauzak?
Antzerkia ez da hainbeste aldatu, ez pentsa. Hobe asko aldatu izan balitz, baina inguru hauetan behintzat ez da asko profesionalizatu. Oso taldeko izaten jarraitzen dugu. Hala ere, egia da orain taldeak ez direla lehen bezain itxiak. Hori osa ona dela uste dut. Lehen talde bakarreko partaide izan zintezkeen eta harekin solik egin zenezakeen lan. Azkenean nekatu egiten zinen. Orain hara eta hona gabiltza, betiko jendea eta jende berria gaude eta gainera lehengo giro bertsuarekin.

Autore askok ihes egiten omen dio egungo gaiak jorratzeari, zure kasua al da hori?
Aktuala den horretaz hitz egitea kosta egiten dela egia da. Baina forma kontua da edukiarena baino. Ni ere horretan nabil, aktualitateari eusten saiatzen naiz baina ez da batere erraza, oraindik ez dut deskubritu zergatik, baina kosta egiten da. Agian distantzia kontua da guztia, askotan gauzak ondo ulertzeko denbora igaro behar izaten baita. Hala ere ez da bereziki kezkatzen nauen gaia badakidalako aktualitateaz aritzen naizela beti, nahiz eta itxuraz iragandako gaiez aritu.

Autoreen figura bigarren plano batera igaro dela diote…
Asko entzuten da hori azken boladan. Autoreak beti egon dira hor eta egongo dira. Kontua da zein garrantzia sozial ematen zaion autoreari. Egia da gaur egun zuzendaria dela miresmen sozial handiena eragiten duena, baina zer axola du? Bere burua goratu nahi duen jendea da kexatzen dena. Azken batean autoreen arazoez baino beren buruaz arduratuta daudela uste dut.

Zein asmo duzu orain?
Ia perfektua den zerbait idaztea gustatuko litzaidake. Ez dut oraindik lortu baina horretan nabil. Orain antzerkirako zerbait idatzi nahi dut, hiru neskentzat. Ez naiz oso egitasmo zale, baina badakit honetan jarraituko dudala.


ASTEKARIA
2004ko martxoaren 14a
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
#2
Arkaitz Zarraga Azumendi
#3
Ane Ablanedo Larrion
#4
Haizea Isasa
Azoka
Azkenak
Kontzertuak, hitzaldiak, antzerkiak, dantzak, bertso-saioak... M8ko ekitaldi kulturalen bilduma

Festa egiteko musika eta kontzertu eskaintza ez ezik, erakusketak, hitzaldiak, zine eta antzerki ikuskizunak eta zientoka ekintza kultural antolatu dituzte eragile ugarik Martxoaren 8aren bueltarako. Artikulu honetan, bilduma moduan, zokorrak gisa miatuko ditugu Euskal Herriko... [+]


Bizi testamentua: aurretiazko borondateen agiriaren gakoak

Soco Lizarraga mediku eta Nafarroako Duintasunez Hiltzeko Eskubidea elkarteko kidearen ustez bizi testamentuak heriotza duin bat eskaini eta familiari gauzak errazten dizkio.


2025-03-07 | Uriola.eus
Iker Egiraun, Etxebarrieta Memoria Elkartea
“Bizi dugun testuingurua urteetan emandako borroken ondorioa dela sinbolizatu nahi dugu”

Bilbo Hari Gorria dinamikarekin ekarriko ditu gurera azken 150 urteetako Bilboko efemerideak Etxebarrieta Memoria Elkarteak. Iker Egiraun kideak xehetasunak eskaini dizkigu.


2025-03-07 | Aiaraldea
Ferosca I zentral eolikoaren kontrako alegazioak zabaldu ditu Aiaraldeko Mendiak Bizirik plataformak

Laudion, Aiaran eta Okondon izango du eragina energia azpiegiturak eta plataformaren aburuz, proiektuak eta ingurumen-inpaktuaren azterketak gabezia garrantzitsuak dituzte.


2025-03-07 | Euskal Irratiak
Donibane Lohizuneko Begiraleak kultur elkarteak bere 90 urteak ospatuko ditu

"Entseatzen gira arnas gune bat sortzen Donibane Lohizunen, hain turistikoa den herri honetan". 250 kiderekin Donibane Lohizuneko Begiraleak kultur elkarteak 90 urte bete ditu aurten. Lau emaztek sortu zuten talde hauetan eramaile izan zen Madeleine de Jauregiberri... [+]


“Topaketa antiinperialistak” egingo ditu Askapenak martxoaren 15 eta 16an Bilbon

Karmela espazio autogestionastuan egingo ditu, eta Euskal Herriko zein nazioarteko gonbidatuak egongo dira bertan. "Koiuntura analisi orokorretik abiatu eta Euskal Herriko borroka internazionalistaren gakoetarainoko bidea" egingo dutela adierazi du Askapenak... [+]


Legebiltzarrak 1936ko biktimen legea aldatu du, Erorien Monumentua birmoldatzeko

33/2013 Foru Legeari Xedapen gehigarri bat gehitu zaio datozen aldaketak gauzatu ahal izateko, eta horren bidez ahalbidetzen da “erregimen frankistaren garaipenaren gorespenezkoak gertatzen diren zati sinbolikoak erretiratzea eta kupularen barnealdeko margolanak... [+]


Bi eskumen berri bere gain hartu ditu Jaurlaritzak: atzerritarren lan-baimena eta meteorologia-zerbitzua

2025 amaitu baino lehen Gernikako Estatutuan jasotzen diren eskumen guztiak izatea espero du Jaurlaritzak. Oraindik 25 eskumen falta dira. Transferentzia Batzordea aurreko astean biltzekoa zen baina "agenda arazoak" zirela eta atzeratu zuten. 


Duplak egin du aurtengo Herri Urratseko abestia

Elgarrekin izena du Duplak egin duen aurtengo abestiak eta Senpereko lakuan grabatu zuten bideoklipa. Dantzari, guraso zein umeen artean azaldu ziren Pantxoa eta Peio ere. Bideoklipa laugarrengo saiakeran egin zen. 


2025-03-06 | Haizea Isasa
Kasu, ez gitxu lo!

“Kasu, ez gitxu lo!”. Gure denbora eta manerekin baina heldu gira.

Azaroaren 25ean Baionako elgarretaratzera joan ez joan eta autoak nola partekatu pentsatzetik (joan-jina bi oren), bat-batean Lartzabalen elgarretaratze bat antolatu genuen, eta 47 emazte bildu!... [+]


Eskuin muturrarekin lotura duen alemaniar batek egin zuen Manheim hiriko auto harrapaketa, ez etorkin batek

Alemaniako Poliziak asteleheneko gertakariaren arrazoiak "politikoak" zirela baztertu duen arren, 35 urteko Alexander Scheuermann Ring Bund talde neonaziko kide zen. Bi hildako eta hamar zauritu utzi dituen atentatuaren egileak sare sozialetan "gorroto mezuak"... [+]


2025-03-06 | Mara Altuna Díaz
Mary Kim Laragan-Uranga, AEB-etako euskalduna eta AEK-ko ikaslea
“Euskara ikasten dut AEBetara emigratu zuten nire aitona-amonen ahalegina eta sustraiak ohoratzeko”

“Bi pertsona mota daude munduan: euskaldunak, batetik, eta euskaldunak izan nahiko luketenak, bestetik”. Gaztea zela, Mary Kim Laragan-Urangak maiz entzuten omen zuen horrelako zerbait, Idahon (AEBak), hain zuzen. Ameriketan jaio, hazi, hezi eta bizi izandakoak 70... [+]


Feminismo antimilitarista: ezinbesteko borroka Martxoaren 8an eta beti

Martxoaren 8a, Emakumeen Nazioarteko Eguna, munduan zehar milioika emakumeontzat berdintasuna, eskubideak eta justizia eskatzeko borroka eguna da. Hala ere, gerrek, gatazkek eta politika militaristen hazkundeak markatutako testuinguru global batean, inoiz baino premiazkoagoa da... [+]


Manu Ayerdiren kontrako auzia behin betiko artxibatu dute, instrukzioa epez kanpo luzatu zelako

Geroa Baiko lehendakari eta Nafarroako lehendakariorde izandakoa enpresa bati 2,6 milioi euroko diru-laguntzak ustez modu irregularrean emateagatik zegoen auzipetuta, Davalor auzia deiturikoan. Nafarroako Probintzia Auzitegiak erabaki du auzia behin betiko artxibatzea, legalki... [+]


Feminista sindikalista ala sindikalista feminista

Nahiz eta Nazio Batuen Erakundeak (NBE) 1977an nazioarteko egun bat bezala deklaratu zuen eta haren jatorriaren hipotesi ezberdinak diren, Martxoaren 8aren iturria berez emazte langileen mugimenduari lotua da.


Eguneraketa berriak daude