Arbitzan barrena


2021eko uztailaren 27an

Elurte ederra azken hau! Elurte guztiak bezala zuria eta beltza era berean "elurre xurie delaik, beltza da". Zuria uzta urte ederra iragartzen duelako »"elur urte arto urte"» eta beltza... beltzarena larre-azienda duen edozeini galdetu behar »"elurrak hanka lotzen du".
Dena delako koloreko azienda duen edonor gorri dabil egun hauetan. Ahaztutako hotzak eta behetako sailak bezalaxe etxe-bueltako lurrak elurrak estalirik. Larreak ametsetan mandio, ganbazal, karrera, meta, zuhatza, belar-zulo, silo, bolak, ganbara, etxe-ordeko, eilor, borda... negua igarotzeko jasotako bazkak ederki miatuak izan dira. Zakutan eta fardotan kanpotik datozen jatenen dantza polita dabil.
Honelako neguak kopetekoan behar-eta argazkitan jasoak genituen. "Uste ez genuen mandoak ostikoa bota" eta solo eta soroak hutsik... Garai batean arbi-buru ederrez lepo izango ziren eta haiek majeraratzeko eskuak ospelduagatik azienda aseta, gozo-arraio.
Arbirik ez da ia ereiten egun. Litroka saltzen zen hazia eskuratzeko gorriak ikusiko dituzu. Baserri gutxi batzuetan besterik ez duzu topatuko betiko arbi gorri borobila. Erraz aurkituko duzun Herbeheretako arbi zuri luzanga geurean garatua, loretua zen elurtetarako, aziendarentzako eskastua, alegia.
Ehunka urtetan arbia (Brassica napus) geure elikaduraren oinarrietako bat izan zen, patata aziendari emateari utzi eta geu jaten hasi ginen arte. Neguzalea da arbia eta beroak usaindu ordurako garatzen da, gure gastronomiako gutizia ezkutuenetako bat emanez: arbi-gara, arbi-listo edo arbi-litsa. Udan azkarregi, abuztuaren erdialdea baino lehenago, ereinez gero zanbruak jotzen ditu eta usteldu, etxean probatua dut aurten eta arrazoi zuen bai Bedaioko Larrañetako Mariak... Arbi-burua usteltzen duen ontto honi aurre egiten asko laguntzen omen dio soroa karetzeak.
Bitamina, batez ere C, eta mineral ugari ditu arbiak eta bere zuntz aberastasunagatik libratze lanak errazten ditu eta hesteetako minbizia uxatzen du; beste minbizi askotatik babesteko Brassica jeneroko landare jendea jatearen onurak gero eta argiago azaltzen ari dira.


Azkenak
Emazteari eraso zion ertzainak tratu txarrak ea lehenagotik ematen zizkion ikertzen ari da Fiskaltza

Ertzaina emakume bezala erregistratu zen Trans Legearen bitartez, baina inori ez zion aldaketaren berri eman. Fiskaltzak uste du indarkeria matxista leporatzetik libratzeko asmoarekin aldatu zuela sexuz.


Kongok espero du tximino baztangari aurre egiteko adina txerto emango dizkiola Mendebaldeak

Kongoko Errepublika Demokratikoa ari da gehien jasaten tximino baztanga edo mpox-en epidemia. Urtea hasi zenetik 16.700 kasu atzeman dituzte, eta ia 600 pertsona zendu dira herrialdean; gehien-gehienak, haurrak.


Hainbat gizon atxilotu dituzte asteburuan indarkeria matxistagatik

Tuteran 30 urteko gizon bati 23 urteko bikotekideari erasotzea leporatu diote, eta Ondarroan 31 urteko gizon bati lankide bati ukituak egitea, herriko osasun etxean. Bilboko jaietan bi sexu eraso salatu dituzte, eta Donostian 20 urteko gizon bat atxilotu dute, hiriaren... [+]


2024-08-20 | ARGIA
Osakidetzan tratamenduari ekin nahi dioten transek psikiatriatik pasa behar dutela salatu dute

Hainbat kolektibok salatu du Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean arreta jasotzen duten transei lehen harrera psikiatrikoko profesionalek egiten dietela, horrek transak patologizatzen dituela eta harrera endokrinoak egin beharko lukeela. Harrera endokrinoak... [+]


2024-08-20 | Euskal Irratiak
Bigarren etxebizitzen kontrako aldarria entzun da Miarritzen

Etxebizitzen %20 baino gehiago jadanik bigarren etxebizitzak dira Ipar Euskal Herrian. Larrialdi klimatikoaz sentsibilizatzeko lau hilabetez, Nantesetik abiatu Alternatiba txirrindula itzulia, kostaldean zen aste buruan.


2024-08-20 | Mikel Aramendi
‘Txina komunismoaren aurretik’ ikuskizuneko sektaren atzean dagoen kuxidadea

Iazko urtarril-otsailean izan genuen Hego Euskal Herrian bisitari, egundoko propagandaz girotuta baina aparteko arrakastarik gabe, Shen Yun izeneko antolakundearen “Txina komunismoaren aurretik” ikuskizuna. Agian neuk ere esan behar nuen zerbait orduan, haren... [+]


2024-08-20 | ARGIA
Langile bat hil da Iurretan, baso-lanetan ari zela

LAB sindikatuaren kontaketaren arabera, dagoeneko 36 dira aurten Euskal Herrian lan-istripuz hildako langileak.


Taser pistola Foruzaingoaren armen araudian sartu nahi du Nafarroako Gobernuak

Nahiz eta Nafarroako hainbat udalerrietako udaltzaingoek taserrak dituzten, ez dago armen araudian jasota. Azkoienen lau aldiz erabili dute, eta Iruñean aurtengo ekainean erabili zuten lehen aldiz.


2024-08-19 | ARGIA
Palestinaren alde mobilizatu dira Bilboko eta Donostiako Aste Nagusian

Palestinarekin Elkartasuna plataformak deituta, bi hiriburuetako jaietan "Palestina presente" egoteko aldarria luzatu dute. Ostiralez Bilbon, eta larunbatez Donostian.


2024-08-19 | Behe Banda
Barra Warroak |
Soro bat, zoro bat

Testu hau goizeko ordu txikitan izaten diren hausnarketa batekin hasi da, Araba galduko herri batean zoruan jarrita, ortzimugan eguzkia ateratzen dela ikusirik. Zelai hori eta nabarren artean hegan egiten duten txoriei so eginez, mendietan dauden basoetan pentsamenduak galduta... [+]


2024-08-19 | ARGIA
Ikus-entzutea merezi duten sei lan

ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei ikus-entzunezko proposamen.


Eguneraketa berriak daude