Ulermenerako kaosa


2021eko uztailaren 27an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Hitza eta hizkuntza omen dira beste espezieetatik bereizi eta geureari arrazoizko berezitasuna ematen diona. Hizkuntza izango da, gero, gure arteko berezikeriak eta mailakatzeak »zapaldua, kolonizatzailea...» ekarriko dizkiguna. Hizkuntza bakoitza bere kulturan espezializatua da eta kultura guztiek lotura estua dute naturarekin eta landareekin. Euskaldunok izugarrizko aberastasuna dugu landare izendegian, landare berak dozena bat edo hamabost izen izan ditzake... Aberastasun hau ulermenerako zailtasuna ere bada. Honi beste hizkuntzetakoak gehituta dotorea da kaosa baina galanta. Panorama honetan landare bat aurkitu edo sortzen duenak egoki deritzon izena jarri eta kultura guztietako jendeak erabili dezan izendegi batean ezartzen da.
Izen generiko gehienak hizkuntzaren batean landareak duen izenetik dator: grekoa, latina, arabiera... Daphne ibaietako jainkoaren alabaren izenetik dator, Andromeda Kasiopea eta Zefeoren alabarenetik,... Beste batzuk botanikariak, mezenas jendea eta abar goraipatzeko jarriak dira: Leonard Fuchsentzat Fuchsia, Adam Lonicerentzat Lonicera, Atanasio Etxeberria margolariarentzat Echeverria familia, Armand David ezpeletarrarentzat Davidia, Lardizabalarentzat Lardizabalaceae familia eta Lardizabala generoa...
Landare guztiek generikoaren ondoren bigarren bat dute: geografiari lotua: atlantica ipar Afrikako Atlas mendietakoa, australe hegoaldekoa, sinense txinarra, euskadiensis hemengoa, lusitanica Portugaldarra... habitatari lotua: aquatica urtarra, maritima itsas ondokoa, palustre paduretakoa, sylvatica basotarra... eitearen itxurari lotua: pendula makurtua, nana ttikia, arborea zuhaitz tankerakoa, horizontale zabalera hazten dena... hostoen formari lotua: coriacea gogorra, crassifolia urtsua edo lodia, glabra ilerik gabea, hirsuta iletsua, macrophylla hostoa handiak, picta koloretsua, variegata bi koloreduna... loreen formari lotua: campanulata ezkil itxurakoa, polyantha lore ugaria duena, stellata izar itxurakoa... koloreei lotua: alba zuria, aurantiaca laranja, aurea urrea, flava larua, lutea horia, rubra gorria, viride berdea... usainari lotua: foetida kirastuna, moschata goroldi usainekoa...
Botanikari euskaldun gutxi izan ditugula nabarmena da.


ASTEKARIA
2004ko martxoaren 07a
Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Azkenak
Zestoako Gaztetxearen desalojoa geratzea lortu dute

Uztailaren 19an, 8:00etan zegoen gaztetxea husteko agindua emanda. Momentuz, lortu dute desalojoa atzera botatzea. Zestoako Gazte Asanbladak Bilboko Aresti Zentro Sozialistaren desaloa jasan zutenei elkartasun osoa adierazi die.


Yael Braun-Pivet izango da berriz Frantziako Asanbleako lehendakaria

Frantziako Asanbleak Yael Brau-Pivet hautatu du legebiltzarreko presidente. Lehia aurreikusten zen FHB eta Macronisten artean, eta azkenean, gutxigatik bada ere, lehendakariaren alderdikoak gailendu dira.


Margolan figuratibo zaharrena

Sulawesi (Indonesia) uhartearen hegoaldean, Leang Karampuang kobazuloan hiru irudi antropomorfoz eta basurde batez osatutako margolana aurkitu dute Griffith eta Southern Cross unibertsitateetako eta Indonesiako Agentzia Nazionaleko arkeologoek. Nature aldizkarian argitaratutako... [+]


Leonard Peltierren ihes ukatua

Lompoc (Kalifornia, AEB), 1979ko uztailaren 20a. Leonard Peltier ekintzaile indigenak eta beste bi presok espetxe federaletik ihes egin zuten. Iheskideetako bat kartzelaren kanpoaldean bertan tirokatuta hil zuten; bestea ordu eta erdi geroago atzeman zuten handik milia batera... [+]


Adin txikiko neska baten erasotzaileari jarritako epaia salatu du Gasteziko Mugimendu Feministak

Gasteizko adin txikiko neska bati sexu erasoa egin zion adin txikiko mutil batek, 2023ko ekainean. Gasteizko Mugimendu Feministak ez ditu bidezkoak ikusten epaileak erasotzaileari ezarri dizkion neurriak. Uste du erasoa jasan duenaren birbiktimizazioa bultzatzen dutela... [+]


Donostiako udaltzainek Parte Zaharreko hainbat gazte “jipoitu eta zauritu” dituztela salatu dute

Alde Zaharreko Gazte Asanbladak (AZGA) salatu du Donostiako Udaltzaingoak auzoko hainbat gazteren aurka astelehen gauean egindakoa: “Auzoko hainbat gazte futbolean jokatzen ari ziren Trinitate enparantzan, Udaltzaingoa hurbildu eta mehatxuka guztiak identifikatzeko agindua... [+]


Ursula von der Leyen Europako Batzordeko presidente izendatu dute

401 aldeko boto eta 284 kontrako jaso ditu, baina gehiengoa lortu du 41 botogatik. Hurrengo bost urteetan berriro ere presidente izango da, popularren, sozialdemokraten, liberalen eta berdeen babesa jasota. EH Bilduk kontra bozkatu du, eta EAJk alde.


Hamabost urte beharko dira Gazako genozidioan Israelek sortutako 40 milioi tona hondakin jasotzeko

NBEren ikerketa baten arabera, lehertu gabeko artilleria, substantzia kaltegarriak eta palestinarren gorpuak daude hondakin artean. 50.000 bonba baino gehiago bota ditu Israelek urritik, eta 40 milioi tona hondakin sortu dituzte.


1.200 soldadu israeldarrek baino gehiagok egin dute beren buruaz beste azken 50 urteetan

Genozidioarekin lotutako suizidio ugari identifikatu dira, armada sionistak datuak ezkutatzen baditu ere.


Eguneraketa berriak daude