Literatura esperantzarekin batera hiltzen ari da


2007ko otsailaren 21ean
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Behin baino gehiagotan hasten gara hizketan, kezkatu antzean, literaturaren etorkizunaz, gaur egun duen zentzuaz, eta hori guztiaz. Behin baino gehiagotan aipatzen dugu, hori dela-eta, telebistaren eragina, eskolaren eginbeharra, komunikabideen lana, argitaratzaileen ardura. Eta bai, horretaz hitz egitea oso ongi dago, hitz egin ez ezik ekin egin behar da, gainera, eta ekitea ere oso ongi dago. Baina nago alde horretatik egiten diren azterketa guztiak herren geratzen direla. Beste zerbait gehiago ere badago, gure azterketa horiek atzematen ahal ez duten beste zerbait. Euskaraz, noski, baina baita erdera guztietan ere, berdin. Minbizi batek jota dago literatura, eta guk, petrikilo gizajook, aspirinaz, kataplasmaz, limoi-uraz eta sendabelarrez sendatu nahi dugu. Ahalegin heroikoa eta xamurtasun-eragingarria, eta horregatik beragatik negargarria.

Lehengoan literaturzale amorratu batekin mintzatu nintzen, eta di-da batean aletu zizkidan literaturaren egia guztiak, handiak eta txikiak: pertsonaren hondo ilunean arakatzearena, bizitzaren lekukotasuna ematearena, geure imajinarioa eraikitzearena, denak. Eta esperantzarena. Alegia, liburu batek aldatzen ahal dizula bizitza, etorkizun hobe eta justuago baten esperantza pizten ahal badu zure baitan. Alegia, liburu hori idatzi duen idazleak norabaiterako bideak erakusten, eta erakusten ez bada gutxienez iradokitzen ahal badizkizu.

Bat-batean etorri zitzaidan burura horrexegatik irakurri izan dela, agian, joan diren hirurogei urtetan irakurri diren liburuen parte handi-handi bat, eta ez hainbeste usu esaten ditugun beste gainerako arrazoiengatik: denbora pasatzea, edertasunaz gozatzea, jakintza handiagotzea, artistaren doai teknikoekin liluratzea, hizkuntza aberastea. Edo, nahiago bada, esperantzaren beharra izan dela osagai nagusia irakurle gehienetan, beste gainerakoak ere neurri txikiagoan aintzat hartu baditu ere. Literatura bizitzatik kanpoko jolas intelektuala baizik ez bada, pasiorik ez daukan eta gure erraiekin loturarik ez duen denborapasa baizik ez bada, backgamon delakoak baino etorkizun beltzagoa du.

Baina ez dago baikortasunerako arrazoi handirik. Idazleek, nahita ere, ez dute biderik erakusten ahal, berentzat ere ez dutelako ikusten. Hortik zehar dabiltza, noraezean, eta asko eta asko ibilbide ez oso loriatsuaren marka garbiarekin: gazte iraultzaileak izan ziren, literato konprometituak eta abanguardistak ere bai; gero unibertsitatean sartu ziren, ttattarra erosi zuten, edo erosiarazi zieten, eta orain stablishment aspertu eta ziniko baten parte dira, lezio akademiko bizirik gabekoak eta inbidia txikiz josirikoak emateko gauza baino ez. Eta gero gazteria narkotizatu eta beste ikuspegirik ezagutu ez duen bati leporatzen dizkiote bere saldukeriaren ondorio arbuiagarriak, bere mediokritatearen eta kemen faltaren zama guztia. Literaturaren enbalsamatzaileak dira.

Honetan guztian, hala ere, larriena da kuriketan-edo atzematen hastea horrek zer dakarren. Esperantzarik gabe ez dago literaturarik, igoal. Baina esperantzarik gabe ez dago gizateriarik. Literatura esperantzarekin batera hiltzen ari da, eta horren hutsunea klonek, makinek, arratoiek, mutanteek, humanoaz haraindiko imajinatzen ez ditudan gauzaki/gizaki batzuek beteko dute.


ASTEKARIA
2004ko otsailaren 29a
Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Azkenak
Kontzertuak, hitzaldiak, antzerkiak, dantzak, bertso-saioak... M8ko ekitaldi kulturalen bilduma

Festa egiteko musika eta kontzertu eskaintza ez ezik, erakusketak, hitzaldiak, zine eta antzerki ikuskizunak eta zientoka ekintza kultural antolatu dituzte eragile ugarik Martxoaren 8aren bueltarako. Artikulu honetan, bilduma moduan, zokorrak gisa miatuko ditugu Euskal Herriko... [+]


Bizi testamentua: aurretiazko borondateen agiriaren gakoak

Soco Lizarraga mediku eta Nafarroako Duintasunez Hiltzeko Eskubidea elkarteko kidearen ustez bizi testamentuak heriotza duin bat eskaini eta familiari gauzak errazten dizkio.


2025-03-07 | Uriola.eus
Iker Egiraun, Etxebarrieta Memoria Elkartea
“Bizi dugun testuingurua urteetan emandako borroken ondorioa dela sinbolizatu nahi dugu”

Bilbo Hari Gorria dinamikarekin ekarriko ditu gurera azken 150 urteetako Bilboko efemerideak Etxebarrieta Memoria Elkarteak. Iker Egiraun kideak xehetasunak eskaini dizkigu.


2025-03-07 | Aiaraldea
Ferosca I zentral eolikoaren kontrako alegazioak zabaldu ditu Aiaraldeko Mendiak Bizirik plataformak

Laudion, Aiaran eta Okondon izango du eragina energia azpiegiturak eta plataformaren aburuz, proiektuak eta ingurumen-inpaktuaren azterketak gabezia garrantzitsuak dituzte.


2025-03-07 | Euskal Irratiak
Donibane Lohizuneko Begiraleak kultur elkarteak bere 90 urteak ospatuko ditu

"Entseatzen gira arnas gune bat sortzen Donibane Lohizunen, hain turistikoa den herri honetan". 250 kiderekin Donibane Lohizuneko Begiraleak kultur elkarteak 90 urte bete ditu aurten. Lau emaztek sortu zuten talde hauetan eramaile izan zen Madeleine de Jauregiberri... [+]


“Topaketa antiinperialistak” egingo ditu Askapenak martxoaren 15 eta 16an Bilbon

Karmela espazio autogestionastuan egingo ditu, eta Euskal Herriko zein nazioarteko gonbidatuak egongo dira bertan. "Koiuntura analisi orokorretik abiatu eta Euskal Herriko borroka internazionalistaren gakoetarainoko bidea" egingo dutela adierazi du Askapenak... [+]


Legebiltzarrak 1936ko biktimen legea aldatu du, Erorien Monumentua birmoldatzeko

33/2013 Foru Legeari Xedapen gehigarri bat gehitu zaio datozen aldaketak gauzatu ahal izateko, eta horren bidez ahalbidetzen da “erregimen frankistaren garaipenaren gorespenezkoak gertatzen diren zati sinbolikoak erretiratzea eta kupularen barnealdeko margolanak... [+]


Bi eskumen berri bere gain hartu ditu Jaurlaritzak: atzerritarren lan-baimena eta meteorologia-zerbitzua

2025 amaitu baino lehen Gernikako Estatutuan jasotzen diren eskumen guztiak izatea espero du Jaurlaritzak. Oraindik 25 eskumen falta dira. Transferentzia Batzordea aurreko astean biltzekoa zen baina "agenda arazoak" zirela eta atzeratu zuten. 


Duplak egin du aurtengo Herri Urratseko abestia

Elgarrekin izena du Duplak egin duen aurtengo abestiak eta Senpereko lakuan grabatu zuten bideoklipa. Dantzari, guraso zein umeen artean azaldu ziren Pantxoa eta Peio ere. Bideoklipa laugarrengo saiakeran egin zen. 


2025-03-06 | Haizea Isasa
Kasu, ez gitxu lo!

“Kasu, ez gitxu lo!”. Gure denbora eta manerekin baina heldu gira.

Azaroaren 25ean Baionako elgarretaratzera joan ez joan eta autoak nola partekatu pentsatzetik (joan-jina bi oren), bat-batean Lartzabalen elgarretaratze bat antolatu genuen, eta 47 emazte bildu!... [+]


Eskuin muturrarekin lotura duen alemaniar batek egin zuen Manheim hiriko auto harrapaketa, ez etorkin batek

Alemaniako Poliziak asteleheneko gertakariaren arrazoiak "politikoak" zirela baztertu duen arren, 35 urteko Alexander Scheuermann Ring Bund talde neonaziko kide zen. Bi hildako eta hamar zauritu utzi dituen atentatuaren egileak sare sozialetan "gorroto mezuak"... [+]


2025-03-06 | Mara Altuna Díaz
Mary Kim Laragan-Uranga, AEB-etako euskalduna eta AEK-ko ikaslea
“Euskara ikasten dut AEBetara emigratu zuten nire aitona-amonen ahalegina eta sustraiak ohoratzeko”

“Bi pertsona mota daude munduan: euskaldunak, batetik, eta euskaldunak izan nahiko luketenak, bestetik”. Gaztea zela, Mary Kim Laragan-Urangak maiz entzuten omen zuen horrelako zerbait, Idahon (AEBak), hain zuzen. Ameriketan jaio, hazi, hezi eta bizi izandakoak 70... [+]


Feminismo antimilitarista: ezinbesteko borroka Martxoaren 8an eta beti

Martxoaren 8a, Emakumeen Nazioarteko Eguna, munduan zehar milioika emakumeontzat berdintasuna, eskubideak eta justizia eskatzeko borroka eguna da. Hala ere, gerrek, gatazkek eta politika militaristen hazkundeak markatutako testuinguru global batean, inoiz baino premiazkoagoa da... [+]


Manu Ayerdiren kontrako auzia behin betiko artxibatu dute, instrukzioa epez kanpo luzatu zelako

Geroa Baiko lehendakari eta Nafarroako lehendakariorde izandakoa enpresa bati 2,6 milioi euroko diru-laguntzak ustez modu irregularrean emateagatik zegoen auzipetuta, Davalor auzia deiturikoan. Nafarroako Probintzia Auzitegiak erabaki du auzia behin betiko artxibatzea, legalki... [+]


Feminista sindikalista ala sindikalista feminista

Nahiz eta Nazio Batuen Erakundeak (NBE) 1977an nazioarteko egun bat bezala deklaratu zuen eta haren jatorriaren hipotesi ezberdinak diren, Martxoaren 8aren iturria berez emazte langileen mugimenduari lotua da.


Eguneraketa berriak daude