«Kontatu nahi nizueke, maitemindu zoroen abisurako, maitemina plazera izan daitekeela, baina baita zoramena ere. Eta ez dago pertsona zentzudunik maiteminak menderatuko ez duenik". Zelestina artekariak bere taberna zirraragarrira gonbidatu gaitu, ardoa edan bidenabar, bere bizi luzeko pasadizoak kontatzeko. Kuriositateak jota eseri gara, batzuk eszenatoki gaineko tabernan eta beste batzuk butaketan. Gorriak ikusitakoa da Zelestina zaharra eta, hortaz, zakur zahar baten antzera, bide okerretik joan ez gaitezen aholkuak eskaini dizkigu. Kalisto eta Melibea nola eta zein trikimailuri esker elkartu zituen azaldu digu, eta haren zorigaiztoaz errurik izan ez duela berretsiko. Izan ere, pertsonaia zitalaren fama eduki du beti Zelestinak. Pertsonaia ezkutakor honek, baina, baditu hala jokatzeko arrazoiak, "Hainbeste gauza esan dira nire inguruan...", dio antzezlana hastearekin batera. Eta halaxe da, gauza asko esan dira haren inguruan, baina ez guztiak. Orain pertsonaia mitiko honen gaineko moldaketa berri bat prestatu du Maite Agirrek, argi-ilunez betetako tartekariak, gaur egun, gauza asko dauzka-eta esateko.

Ikusle eta protagonistaren arteko ia horma guztiak apurtuta »taula gainean eraikitako ostatu zaharraren mahai artetik baitabil protagonista» oso gertuko tonuan mintzo zaigu, misteriotsu oso. Poliki-poliki, hizketarako duen gaitasunaz, bere pentsamenduetan barrena kuxkuxean aritzeko aukera eskainiko digu. Ardoaren ahalmen miragarriak dantzan jarri du Zelestinaren mingain zorrotza.


Agerre konpainiaren buru Maite Agirre berak egin du Fernando de Rojasen nobela dramatikoaren moldaketa, Zelestina pertsonaiari buruz argitaratu diren beste hainbat testu ere kontuan hartuta, horien artean Feliciano de Silva eta Juan Ruiz artzapezarenak. "Dena den, obra bera baino pertsonaia da niri interesatzen zitzaidana. Munduarekiko duen ikuskera berezi horretan murgildu nahi nuen, txunditu egiten bainau. Zoragarria da nola jolasten duen hitzekin, erabiltzen dituen espresioak eta esaera zaharrak. Oso aberatsa da", dio antzerkigile zarauztarrak. Horregatik, jatorrizko testuarekin oso fidel jokatu du, haren muina hobe mantentze aldera. Zelestina beraren garaiak ere, XV-XVI. mendeak, asko erakartzen du Agirre, haren usterako orain baino askatasun handiagoa baitzuten arlo askotan: "Trentoko kontzilioa baino lehenagoko gizartean beste freskotasun bat zegoen, halako irekitasun bat. Gerora, ordea, gauzak asko aldatu ziren. Gizartea asko itxi zen". Badu, beraz, konpainiaren gainontzeko antzezlanak bezalaxe, zirikatzeko xederik: "Orduko pentsakera hori gaur egun azaltzea eta horrela botatzea kristoren probokazioa izango zela pentsatu nuen".

Denbora luzez mamitutako pertsonaia erakutsi digu Maite Agirrek lan honetan, hamaika aurpegitako atsoa. Matiz handiko interpretazioa behar zuen eta, beraz, gorpuzkera eta ahotsa tentu handiz landu ditu. Ikuskizunean zehar, Zelestinaren rola jokatzeaz aparte beste hainbat pertsonaiaren azalean ere sartzen da gainera: "Eta horixe izan da lanik zailena, pertsonaia horiek guztiak topatzea", aitortzen du. Zelestina gertuko sentitzen ote duen galdetuta, ezezko borobila: "Ni nahiko urrun sentitzen naiz beti pertsonaiengandik. Juxtu horregatik, oso ezberdinak direlako, sortzen didate jakin-mina. Txikitan bezala da, ez zaren hori izatera jolasten duzunean bezalaxe".

Ekaina aldera entzun ahal izango dugu Zelestina euskaraz mintzatzen "Puta zahar alkauete Zelestina" izenburupean. Itzulpena Jesus Mari Olaizola "Txiliku" eta Beatriz Zabalondok egin dute. Kontrakoa iruditu arren, espainiar literaturako pertsonaia ezagunak oso modu naturalean egingo omen du euskaraz: "Batzutan iruditzen zait haren hitz egiteko modua euskararengandik oso gertu dagoela. Esaterako, Zelestinaren bertsio zahar batean euskaraz idatzitako paragrafo bat topatu nuen. Nik uste garai haietan gaztelerak eta euskarak harreman handia zutela".

Zelestinak azken ardo basoa eskaini digu. Funtzioa amaitzera doa. Barrenak hustuta badoa etorri den lekutik, ilunpetan. Pentsakor utzi gaitu, haren hitz jarioarekin zorabiatuta... ala ardoaren eragina ote?