Urtarrilaren 14an atxilotu zuten Manu Azkarate tolosar preso ohia Martutenen gizarte laguntzailearengana joan zenean. Madrilgo Entzutegi Nazionaleko Espetxe Zaintzako Javier Gomez Bermudez epailearen aginduz atxilotu zuten. Honek argudiatutakoaren arabera, Azkarate baldintzapeko askatasunean egonda gizarte laguntzailearengana joan behar zuen hilero eta ez zuen hori egin. Bestetik, epailearen ustez ez da aurkitzeko moduan egon.

Urtarrilaren 16az geroztik Donostiako Ospitalean dago. Atxilotu bezain azkar gose, egarri eta botika greba hasi zuen presoak, eta bi egun beranduago bere egoera oso larria zela-eta ospitalera eraman behar izan zuten. Medikuek pneumonia eta biriketan odol-isuria zituela baieztatu zuten epe laburrean. Bere neska-lagunak, Itziar Arratibelek, etorkizuna «beltza» ikusten duela dio. Atxiloketaren ondoren, abokatuak aurkeztutako helegiteari erantzunaz, Gomez Bermudez epaileak «gaixotasuna ez kartzelaratzeko arrazoia ez dela» ebatzi zuen.


Azkarate 1986an atxilotu zuten 51 urteko kartzela zigorrarekin, ETAko kidea izateagatik hainbat ekintza leporatuta. Sei urtez gaixotasun arazoengatik hainbat ospitaletan egon ondoren, Madrilgo Carabanchelen zegoela ospitalera eraman zutenean familiak bertako Manuela Carmena epaileak baldintzapeko askatasuna onartzea lortu zuen 60. artikuluaren babesean, orain 92.a dena. Jone Goirizelaiak, Azkarateren abokatuak, azaldutakoaren arabera «erabaki hori saihetsi nahian Badajozeko espetxera eraman zuten. Baina, han ere, bertako zaintza epaileak fiskalaren oniritziarekin Carmenaren erabakia berretsi zuen». 1992an, Badajozeko espetxean zegoenean, baldintzapeko askatasunarekin aske geratu zen.

Azken 12 urteetan medikuen kontrol zehatzak behar izan ditu tolosarrak. Javier Hernandok, presoaren medikuak, azaldu duenez Azkarateren gaixotasuna berezia eta arriskutsua da: «Kontrol oso zehatza behar du. Etxean egon den bitartean arazoa nolabait kontrolatu ahal izateko neurriak hartu ditugu. Baina, gaixotasun hau larria eta sendaezina da eta Azkaratek egun duen arriskua duela 12 urte zuenaren berdina da». Kartzelan egoteak gaixoarengan izan dezakeen kaltea ere aipatzen du «ez diote behar adinako kontrolik egingo, eta ezustekoren bat gertatzen bazaio garaiz iristea zailagoa da. Zaila da erabaki berri hau arrazoitzea» .


Goirizelaia abokatua helegitearen bidez, Gomez Bermudez epaileak tolosarra atxilotzeko erabilitako argudioak gezurtatzen dituen hainbat froga aurkezten saiatu da, Azkarate askatzeko eskatuz. Gizarte laguntzaileari egin beharreko bisitak egiten zizkiola aipatzen du: «Arrazoi ezberdinengatik agian ez zen zehaztutako egunean joaten, baina epe laburrean azaltzen zen Martutenen. Batzutan osasun arazoek bultzatzen zuten etxean gelditzera. Zehazki azaroaren 24an azaldu ez izana leporatzen dio, baina abenduan bi aldiz egon zen behin egon ordez». Batetik, aurkitzeko moduan zegoela dio, egun horietan epaiketa batean izan baitzen eta banketxean ere hainbat mugimendu egin baitzituen, besteak beste. Hala ere, Azkarateren abokatuaren ustez larriena epaileak gaixotasuna kontuan izan gabe, beste argudioak aurretik jarri izana da, une honetan Azkarateren bizitza «arriskuan egonda ere». Bestetik, epaileen eskuduntzen inguruko gorabeherak salatu zituen helegitean Goirizelaiak: «Badajoz-eko Espetxe Zaintzako epaileari zegokion atxilotzeko agindua ematea eta ez Madrilgoari. Hala ere, helegitearen ebazpenean Gomez Bermudezek ukatu egiten du hori azalpenik eman gabe». «Babesgabetasun» egoera ere salatu du Goirizelaiak, Espainiako Auzitegi Nazionalak irekitako espedientearen berri ez zitzaiolako eman eta, ondorioz, «defentsa eskubidea urratu delako. Gainera guk aurkeztu ditugun frogak ere ez dakigu onartu ote dituzten edo ez». Epailearen erantzuna jaso ondoren, alegazioak aurkeztuko ditu abokatuak eta beste irtenbiderik eduki ezean «baldintzapeko askatasuna eskatuko dugu berriro, Azkaratek baldintza guztiak betetzen baititu».

Azkarateren egoera salatu eta askatasuna eskatzeko aldarrikapenak Eusko Legebiltzarreraino helarazi ditu Goirizelaiak. Ez legezko proposamena aurkeztu zuen eta onartua izan ondoren Giza Eskubideen Batzordean eztabaidatu da. «Duela 12 urte bezala, batzorde honetan orain ere tolosarra aske egon behar dela erabakitzea da nire helburua».


Herritarrek zein erakunde publiko eta pribatuek, Eusko Jaurlaritzak, besteak beste, Azkarateren askatasuna eskatuz ekimen ugari bultzatu dituzte. Tolosan, Martuteneko espetxean eta Donostiako Ospitalean hainbat kontzentrazio egin dira.

Tolosarrek, Manu Azkarateren aldeko plataforma osatu dute. Bultzatzaileek «kasu honen larritasuna ikusirik berehala lanean hasteko beharra» ikusten dutela aitortu dute. Kideen artean, sindikatuetako, kiroleko, kazetaritzako, zuzenbideko, osasungintzako... hainbat ordezkari daude. Taldeak eskualdeko manifestazioa egiteko eta sinadura bilketa bat hasteko asmoa azaldu du.

Udalak ere Azkarateren askatasuna eskatuz Tolosa Bizirik plataformak eta PPk aurkeztutako bi mozioak onartu zituen. PPko zinegotziek presoaren «azken hamaika urteetako jokaera eta bere osasun egoera» kontuan izanik baldintzapeko askatasuna eskatzen zuen mozioa aurkeztu zuten, gero erabaki horretan atzera egin zuten. Goirizelaiak esandakoaren arabera «Iturgaitz, Maria San Gilen aldetik eta baita Moncloatik ere telefono deiak jaso» zituzten. «Manuren bizitza arrisku larrian dagoela aitortu ondoren eta kalean egoteko eskubidea duela onartuta erabakia mantendu egin behar zuten. Hor ere hipokresia eta beldurra dago. Horrek biktima eta jarrera ezberdinak daudela adierazten du», dio Goirizelaiak.

Etxerat taldeak, berriz, Udalaren jarrera salatzea beharrezkoa dela dio. «Plataforma batek mozioa aurkeztu arte Udalak ez du ezer egin. Azkarate tolosarra da eta herritar bezala bere eskubideak ditu eta defendatu egin behar dira». Atxiloketaren balorazioa ere egin du taldeak: «Madrilgo eta Parisko gobernuek euskal errepresaliatu politikoen aurka indarrean duten mendeku eta gorroto politikaren ondorioa da».