Kepa eta Adur Larrea: «EGAk teknika batzuetan trebatua izatea bermatzen du bakarrik»

  • Kepa Larreak ez du EGArik. Euskara irakasten eman ditu azken 20 urteak, gehienak azterketa famaturako ikasleak prestatzen. Adur Larrea ilobak, ordea, egungo gazteek bezala, bere garaian eskuratu zuen agiria. Idazle eta marrazkilari lanetan jarri dira biak eta euren esperientzian oinarrituta, Nola atera EGA (euskararik jakin gabe) liburua argitaratu dute. Gomendioak, pasadizoak eta hausnarketak bildu dituzte idazki ezin dibertigarriagoan.

2021eko uztailaren 27an
Kepa, zuk 20 urte daramatzazu euskara irakasten. Zer nola aldatu dira EGArekikoak?
Kepa Larrea: Lehen ez zegoen EGArik, beste agiri bat zegoen: Euskaltzaindiaren D titulua. Eusko Jaurlaritza sortu zenean, konpetentzia horiek euskal gobernuaren esku geratu ziren. Jaurlaritzak, ardura hartzeaz batera, Euskaltzaindiaren azterketaren eredua aldatu zuen. Aldaketa nabarmenena euskal kulturari erreferentzia ez egitea izan zen. Izan ere, ordura arte, Euskaltzaindiaren D titulurako, behintzat, euskal literaturaren berri eskatzen zitzaien ikasleei eta EGArekin hori desagertu zen. Gainera, garai batean, D titulua edo hasierako EGA ateratzea erronka bat zen. Gaur egun, espedientea betetzekoa da; 18 urterekin, batzuek gidatzeko baimena ateratzen duten moduan, beste batzuek EGA behar dute.


"Titulitisa"k mesede egiten al dio euskarari? Euskarak batzen bagaitu, EGAk urruntzen gaitu?
K.L.: Badirudi euskaldun mota bi daudela: tituludunak eta titulu gabeak. Euskaldun gehienak bigarren multzo horretan daude eta, agian, hori izan beharko litzateke egoerarik normalena. Egia da euskaldun berri askok EGA lortzen dutena, baina, gero ez dira gai euskaldun zaharrekin euskaraz hitz egiteko. Tituluak, beraz, ez du komunikazioa bermatzen. Are gehiago, tituluak ez du ziurtatzen, behin lortutakoan, tituludunak euskaraz egingo duenik. Agiriak gainera, ez du hizkuntza gaitasuna bermatzen; hala-holako maila baizik. EGAk zerbait bermatzekotan, teknika batzuetan trebatua izatea bermatuko luke. Izan ere, euskara gutxi jakinda, baina azterketan teknika menperatuta, azterketa gaindi daiteke. Alderantziz, zailagoa da.
Bestalde, tituluak, administrazioaren dokumentua den aldetik, bere jabeari halako autoritatea ematen dio, titulubakoak ez duena. Hau da, badirudi, tituluak pertsona nolabait janzten duela, baina, diotenez, prakek ez dute gizona egiten edo gonek, emakumea.

Gauzak hain gordin esanda, agian baten bat haserretuko zitzaizuen. Eusko Jaurlaritzatik deirik izan al duzue?
K.L.: Ez, ez dugu halakorik jaso. Agian pentsatzen ibiliko dira (kar, kar, kar). Gauzak gordinki esan ditugula? Bada bai, baina egia esan dugu, edo behintzat guk ikusten dugun egia. Kritika txarrik ez dugu eduki, areago, nik uste dut interes handiarekin jaso dela liburua.

Ez zara liburuko pasadizoko irakaslea bezala izango? Alegia, agiririk ez eta bere ikasleekin batera azterketa egitera joan zen irakasle hori bezala? Baduzu EGArik?
K.L.: Kar, kar, kar. Nik ez daukat EGArik, ezta ateratzeko asmorik ere! Adurrek EGA atera behar izan du, baina ni zaharragoa naizenez, Euskaltzaindiaren D titulua daukat. Horrekin moldatzen naiz.

Orduan... zertarako EGA?

K.L.: Hori da guk egiten dugun galdera. EGA kontra-naturako titulua da. Espainian adibidez, eskola amaitzean inork ez du frogatu behar gaztelera dakienik. Gauza bera gertatzen da herrialde gehienetan. Hemen ez, eskolako ikasketak ez dira nahikoak eta ikasleek frogatu behar dute euskara badakitela, nahiz eta D ereduan ikasi. Horrek, nik uste, arazo bat plazaratzen du. Guk ez dugu ezer asmatu, bakarrik hor dagoen egoera hori islatu dugu.

Interesgarria da liburuan egiten duzun gogoeta. Askok diote euskara beharrezkoa dela lana topatzeko. Zuk ordea, bestelakoa uste duzu: ezinezkoa da erdararik gabe beharra aurkitzea.
K.L.: Hori errealitatea da. Erdararik gabe ez dago lan egiterik. Euskaldunek lana topatzen dute erdaraz dakitelako; bestelako egoera pentsaezina litzateke. Horregatik harrigarria da »besterik ez esatearren» hainbatek aipatzen duten hori: erdaldunak Euskal Herrian diskriminatuta daudela. Eskaintza informatibo eta ludiko gehien-gehiena erdaraz jasotzen badugu, eredu guztiak erdaraz jasotzen baditugu, nekez oreka dezakete egoera hori egunkari batek eta telebista kate bakar batek. Egoera horren aurrean komunikabide gehienek euskaldunak baztertzen gaituzte.

Gogoeta nahikoa egin al dugu EGAri buruz?
Adur Larrea: Eztabaida hor dago, kalean dago. Komunikabideetan eta han-hemenka aurkitutako EGAri buruzko hainbat iritzi jaso ditugu liburuan. Alde horretatik, hausnarketa liburua ere izan daiteke gurea.

EGA prestatzeko liburuak aspergarriak izaten dira. Honek ez du bada, horren arrastorik.
A.L.: Bai, EGA prestatzea oso aspergarria da, azterketak eta azterketak behin eta berriz egin behar dira. Gu saiatu gara begiratzen zer dagoen azterketa horien atzean.
Diotenez, irakasle mota bi daude: txarrak eta onak. Irakasle txarrek irakatsi baino ez dute egiten; onak, irakasteaz gain, atseginak eta dibertigarriak dira. Gure ikuspuntua bestelakoa izan da: lehenengoz ondo pasatzea, eta bide batez, baten batek zerbait ikasi badu, askoz hobeto!

Egia esan, liburua hasi eta berehala ikasleak duen aurreneko asmo hori kareletik botatzeko gogoa izango du: hamarretik hiruk baino ez dutela gainditzen, kopiatzea ezinezkoa dela...
K.L.: Azterketa ez da Kale Nagusian barreneko paseo bat, ezta 2.000 pezeta ordaintzea ere. Horren atzean, prozesu luze eta nekagarri bat dago. Ikasleek jakinaren gainean joan beharko lukete. Ezin dute pentsatu euskaltegira etorri eta 100 orduko ikastarotxoa egitearekin EGA gaindituko dutenik. EGA eskuratu nahi badute, teknika batzuk menperatu behar dituzte eta horretan trebatu. Guk nahiago dugu egia esan, baina ez beldurra sartzeko, baizik eta egia zein den jakinda, ondorio guztiekin azterketa egiteko.

Hori bai, behin irakurrita, EGA munduan den azterketarik errazena dela dirudi.
A.L.: Nik ez dut uste misterio handirik duenik azterketak. Jendeak ez du obsesionatu behar. Azterketa bat da, atera nahi badute onena prestatzea da, eta ez badute ateratzen zorte txarra!

Liburua irakurtzea onena. Baina emazkiguzu 3 probak gainditzeko aholku garesti horietako bana.
K.L.: 1. Ezer jakin barik ere, hainbat galdera zuzen erantzun daiteke, kasualitatez. Denak txarto egitea, denak ondo egitea bezain zaila da, probabilitate kontua da.
2. EGA ateratzeko, ez da beharrezkoa dena bikain egitea. Nahikoa da erdiko puntuazioa titulua lortzeko.
3. Denok nahiko genuke formula magikoren bat, eta agian formula magikoa norberaren esku eta gogoan dago.

Aurrera begirako proiekturik? "Perfila zelan atera" izan daiteke zuen hurrengo best-sellerra...
K.L.: Ez dakigu zer egingo dugun. Ez genuen espero izan dugun erantzuna, gure asmoa 500 aleko liburu merkea ateratzea zen, lagunen artean banatzekoa. Baina gero konturatu gara errealitate bat islatu dugula, jendeak begi onez ikusi duela eta eztabaida piztua dela.


Azkenak
Mezu kristaurik gabeko Gabon kantak, ikastetxe ugariren aukera

Gabonen erroa kristaua dela jakinda ere, erreferentzia katolikorik ez duten kantuak abestea erabakia du (edo eztabaida horretan dihardu) gero eta ikastetxe gehiagok, eskolaren printzipioetako bat laikotasuna dela oinarri hartuta.


2024-12-18 | Leire Ibar
Arrazakeriaren eta Xenofobiaren Aurkako Kontseilua sortu dute Nafarroan

Sortu berri duten organoaren eginkizun nagusien artean daude, besteak beste, diskriminazioaren aurkako politikak sortzea, migratzaileen eta gutxiengo etnikoen elkarteen parte hartzea sustatzea, Nafarroako arrazakeriaren egoera globala aztertzea, eta Arrazakeriaren eta... [+]


2024-12-18 | Julene Flamarique
BSHko langileek lantegiaren “deslokalizazioa” salatu eta manifestazioa deitu dute larunbaterako Iruñean

Alemaniatik etorritako goi kargu batek eman die 655 langileei enpresaren itxieraren berria, ohar bat "hoztasunez" irakurrita, eta langileei “lehiakortasun falta” egotzi die. Langileek presazko bilera eskatu diote BSHko operazio arduradun Pepe Justeri, eta... [+]


2024-12-17 | ARGIA
ETAren armagabetzeaz “esateko zeukan dena” esana duela adierazi du Jaurlaritzak Bakegileen salaketaren aurrean

“Jaurlaritzak esateko zeukan dena esanda dago txosten horretan” adierazi du asteartean Maria Ubarretxena bozeramaileak, Jaurlaritzak 2019an egindako txostenari erreferentzia eginez. Txosten horretan egiten den kontakizuna “faltsua eta interesatua”... [+]


2024-12-17 | Julene Flamarique
Igor Kirillov hil du Ukrainiak, Errusiako armadako babes nuklearrerako, biologikorako eta kimikorako tropen burua

Atentatua astearte goizean izan da, Kieveko auzitegi batek Kirillovi Ukrainako tropen aurka arma kimiko debekatuak erabiltzea leporatu eta hurrengo egunean. 300 gramo TNTko karga zuen lehergailuak, eta Errusiak jazotakoa argitzeko ikerketa bat jarri du abian.


2024-12-17 | Leire Ibar
Gasteizen bizi diren Gazako bost familien egonaldia era mugagabean luzatzeko eskatu dute

Palestinatik aberriratu eta urtebetera, Espainiako Gobernuak jakinarazi du familien harrera programa ez duela gehiago finantzatuko eta aterpetxe eta hostaletako egonaldia abenduaren 31n etengo diela. Urtarriletik aurrera Gasteizko Udalak Gazako bost familien ostatuaren gastuak... [+]


2024-12-17 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Autoktonoa ala inportatua da Hego Koreako krisia?

Hego Koreako presidente Yoon Suk Yeol-ek abenduaren 3ko arratsean gerra-legea ezarriz sutu zuen krisi politikoa itzaltzetik oso urruti dago oraindik. Nahiko argi badago ere kolpea sustatu zutenak ez direla irabazten ari. Oraingoz.


2024-12-17 | Leire Ibar
Urretxindorra Ikastola sexu abusuen “konplize” dela salatu dute

Bilboko ikastolako ikasle eta ikasle ohien talde batek zentroko irakasle baten partetik jasandako sexu abusuak zerrendatu ditu, eta komunikatu baten bidez salatu du ikastetxeak gizona babestu duela. Gertakariak azalera atera direnean ikastolak “beren burua zuritu besterik... [+]


2024-12-17 | Jon Torner Zabala
Otso edo hartz, abeltzaintzarekin duten elkarbizitza eztabaida-iturri da

Urriaren 19an, Xiberoko Batzorde Sindikalak bozketa egin eta adostu zuen lurraldea "babesteko zaila den eremu gisa" (ZBD) izendatzeko eskaera abiatzea, otsoaren "arriskuari" aurre egitea helburu. Artaldeei eraso egin ez badie ere, artzainek otsoari tiro... [+]


2024-12-17 | ARGIA
Itsasertzaren kudeaketa Jaurlaritzaren esku geratuta, proiektuak “bizkortu ahal izango dira”

Eusko Jaurlaritzaren esku geratu dira beste bi eskumen: Itsasertzaren Antolaketa eta Kudeaketa, eta Zinematografia eta Ikus-entzunezko Jarduera. Astelehenean bildu da Transferentzien Batzorde Mistoa, Madrilen, eta han adostu dute bi eskumen horiek EAEra eskualdatzea.


2024-12-17 | Julene Flamarique
Chido zikloiak Mayotte uhartean milaka hildako eragin dituela kalkulatu dute

220km/h baino abiadura handiagoko haize-boladek astindu dute Frantziako kolonia den Mayotte uhartea. Funtsezko azpiegiturak suntsitu, eta irlaren zati handi bat inkomunikaturik utzi du; biktimen zenbaketa zaildu du horrek. “Premiazko neurriak” hartuko dituela iragarri... [+]


Eguneraketa berriak daude