Bizikletaren erakargarritasunari buruzkoa zen hiru mahaikideei luzatutako lehenengo galdera, baina aurrez bazuten zeresana Olanok eta Usabiagak. Krisi hitza aipatu dugu gizonezkoen ziklismo profesionalaz hitz egiterakoan eta mahai-ingurua hasi aurretik argibide batzuk eman nahi izan dizkigute.
Bestalde, ustez hiru txirrindulari ohi mahairatu baditugu ere, Olanok oraindik ziklista denaren zantzuak eman dizkigu. Perurenak zein Usabiagak irribarrez esan diote: «Hik oraindik burua han daukak!». Ez du ezetzik esan Olanok.

ABRAHAM OLANO. Babesleen aldetik krisia dagoela esan daiteke, baina estatu mailan txirrindularitza ziklisten aldetik momentu onenean dagoela uste dut.
XABIER USABIAGA. Krisiaren kontu hori, beste gauza asko bezalaxe, topikoa da. Norbaitek aipatzen du txirrindularitzan edo kirol batean krisia dagoela eta denek artaldean hori sinesten dute. Benetako azterketarik inor gutxik egiten du. Sakonki, behar bezala, gaiak ez dira aztertzen. Itxuraz, hori eman dezake, baina datuak esku artean ditugula, ez dut uste ziklismoak gizarteak oro har bizi duen krisia baino larriago ezer duenik. Batetik, Euskal Herrian inoiz izan den baino txirrindulari kopuru handiagoa dago: 70. Orain dela hogei urte, 80ko hamarkadan, hogei, hogeita bat, hogeita bi, hogeita hiru... hor ziren. 70 txirrindulariko kopurua ez da inoiz izan. Euskal Herrian bi talde profesional ditugu: Euskaltel-Euskadi eta Baque taldea. Aurten, afizionatuetatik profesionaletara inoiz baino euskal txirrindulari gehiago pasatu dira, hamasei. Beharbada, ziklismoa krisian dagoela, topiko hori, esparru jakin batetik bidali den mezua da. Baina, esate baterako, nazioartean ere inoiz baino estatubatuar eta australiar gehiago dago txirrindularitza profesionalean, inoiz lortu dituzten baino emaitza hobeak lortzen ari dira. Frantzian zazpi-zortzi talde daude, Alemanian ez goi-goi mailakoak, baina zazpi-zortzi talde daude, Belgikan, Holandan nik uste dut lehengo mailari eusten diotela. Suitzak ere urtero duen goi mailako taldea hor dauka. Italiak betiko harrobia du. Gainera, 98an Berlingo harresia bota zutenetik Ekialdetik Mendebaldera etorri diren txirrindularien kopurua ikaragarria da. Beraz, ez nuke esango inondik inora txirrindularitza krisian dagoenik. Topiko bat da.

A. OLANO. Ikuskizuna badago. Baina jendeari ikuskizuna orain dela zazpi urtekoa iruditzen zitzaion. Orduan Miguel Indurain zegoen, gurea zen, eta denok joaten ginen Tourrera hura ikustera. Tourra zen probarik inportanteena. Orduan, jendearen ustez, txirrindularitza ez zegoen krisian, momenturik onenean baizik. Orain, atzerritar bat ari da irabazten Tourra eta xoxoa iruditzen zaigu; beti berdin irabazten duela esaten dugu. Nola aldatzen diren gauzak segun eta zein ikuspegitik ikusten diren!
X. USABIAGA. Naturaltasuna galdu duela, erromantizismoa... litekeena da, baina azken batean, bilakaera logiko bat besterik ez da. Garai batean, taldeek ez zuten gaur egun duten pisurik. Beharbada gaurko txirrindularitzari egotzi diezaiokedan akatsetako bat da morrontza lanean aritzen diren zenbait txirrindulari lider izateko modukoak direla, eta kontua da pelotoiak edo talde jakin batek gaitasun handia badu asko lotu dezakeela ziklista eta lotura horrek ikusgarritasuna kenduko diola lehiari. Esate baterako, Roberto Heras, berez garaile izan daitekeen txirrindularia, norbaiten aginduetara jartzen badugu, txirrindulari on bat galtzen ari gara. Beste txirrindulari batzuekin ere hori gertatu da. Beharbada ikuspegi horretatik zerbait galdu du, baina...

X. USABIAGA. Dudarik gabe. Garai batetik honantz denean hobetu da, txirrindulariek gaur egun irabazten duten adina ez dute inoiz irabazi, gaur egun duten ospea seguraski ez dute inoiz izan. Gaur egun adina txirrindulari erakartzen duen garairik ez da izango. Beraz, nik uste dut denean irabazi duela eta gainera, bilakaera horrek ziur asko jarraipena izango du.
Txomin PERURENA. Orain helburuak oso bereziak dira. Gure garaian, egia esan, batetik, zorionez eta bestetik, zoritxarrez, ez genuen ezagutzen horrelako ziklismorik. Orduan parte hartzen genuen helburuak jarri gabe. Orain, denboraldia hasten denean ikusten dugu denen helburua dela Tourra irabaztea, Tourra ondo egitea. Azkeneko urtetan ikusten dugu faboritoekin zer gertatzen den; eskuko behatzekin kontatzen ditut eta bi edo hiru behatz soberan ditut. Kontua da, Tourra, Tourra eta Tourra eta ikusten dugu azken urteetan zeinek irabazten duen... Beste probei, egia esan, mesede txikia egiten dio horrek.
X. USABIAGA. Edozein modutara, esango nuke, esate baterako, Belgikan-eta, beste espezialitate bat jorratzen duten ziklistak ere sortu direla, klasikomanoak. Klasikomano handienek (Johann Museeuw edo Peter Van Petegem), albo batera utzi dute Tourra. Beraz, hor kontua da zer nolako ikuspegiarekin aztertzen den txirrindularitza.

A. OLANO. Euskal ikusleak itzuliak ikusten ditu gehiago, egun bateko probak baino.
X. USABIAGA. Bai, bai, Tourra.
A. OLANO. Ari da egun bateko proben segimena egiten ere, pixkanaka. Horrelako probatarako ikusi dena da errazagoa dela ziklistak sasoi ona mantentzea denbora motzean luzean baino. Horregatik, Txominek esan duen bezala, Tourra ez den beste proba askotan ziklistak alferrik galtzen dira, hau da, ez dira proba horietarako prestatzen eta ez dute lehian parte hartu ere egiten. Bizikletarentzat, lehiaketarentzat kaltegarria da hori eta horregatik nahi dute adibidez, Liga Profesionala abian jarri. Baina ez dakigu onerako edo kalterako izango den.
X. USABIAGA. Klasikoek-eta beharbada oraindik ez dute izugarrizko onarpena, baina Euskal Telebistak Munduko Kopako lasterketa gehientsuenak zuzenean ematen ditu eta ikusle kopurua pixkanaka gorantz doa. Ikuslea ere konturatu da txirrindularitza ez dela Euskal Herriko Itzulia, Euskal Bizikleta eta Frantziako Tourra. Adibideetako bat Abraham bera izan da. Nahiz eta gero kirol bizitza Tourrera bideratu zuen, Abrahamek lehendabiziko arrakasta eta jendearen hurbiltasuna Munduko Txapelketa irabazita lortu zuen. Orain, bizikleta molde horrek, Astarloarekin badu jarraipena. Euskaltel-Euskadi taldeak Tourrerako gonbiteak neurri batean horrelako probetan lortu ditu: Lieja-Bastogne-Liejan Iban Mayo bigarren izan zen. Zenbait urteren buruan, euskal zaleak ere ikuspegi zabalagoa izango du eta txirrindularitzaren filosofia zabalagoa izango da.
A. OLANO. Jendeak kirola jarraitzea errazago lortzen da ziklistaren bat edo talderen bat horrelako borroketan sartzen bada, ez dauka zertan garaile izan beharrik. Realarekin urte batzuk nahiko kaxkarrak pasa ditugu, eta iaz berriz bazirudien egin zuenagatik zaleok Reala betidanik zaienetan eraman dugula. Aurten berriz ere krisia aipatzen da. Xabierrek esan duen bezala, Astarloa daukagu orain eta badirudi jendeari ziklismoaren jarraipena egiteko aukera ematen diola. Maillotari jarraitzea errazagoa da, eta badirudi jendeak modu horretako probei errazago jarraituko diela orain.

A. OLANO. Horrelako kutsadurak ez dio inori on egiten, ez babesleei, ez ziklistei, ez inori. Baina onartu behar dugu kirol hau oso gogorra dela eta babesleek diru asko jartzen dutela. Horrek presio handia ezartzen dio ziklistari eta inguruko guztiari. Horren ondorioz, ziklistak hobetu nahiaren gose handia dauka eta batzuetan burua galtzen du. Hori ikusita, kirolariak berak ere muga bat jarri nahi du. Baina ziklistok, geu kontrolatu nahi horrekin, geure buruari ere kalte egin diogu, kontrolatzearen kontrolatzeaz... Kontrolatzea ondo dago, baina ez ditugu ondo borobildu gure nahiak, ez hemen ez atzerrian. Dopinari dagozkion arauak oso estuak dira eta hor barruan ibili behar dugu.
X. USABIAGA. Abrahamek esan duenaren haritik, jakina, dopinak eta mamu horrek ez dio inori mesede egiten, baina argi eta garbi utzi behar da txirrindularitzan ez dagoela beste kiroletan baino dopin gehiago. Betidanik hala uste izan da, eta beste kirol zale sutsuek beti ukatzen dute euren kirolean dopina dagoenik, baina gaur egun nahiko argi ari da gelditzen atletismoan, tenisean, futbolean, goi mailako kirol guztietan, dopina sartuta dagoela. Gizonak berarekin du dituen mugak gainditu nahi hori eta batzuek beraien mugak onartzen ez dituztenez, debekatutako substantzietara jotzen dute. Hori kirol guztietan dago, baina txirrindularitzan ez beste kiroletan baino gehiago. Hori argi eta garbi esan behar da.
Bestalde, babesleak uxatzen dituela dopinak? Lehengora bueltatuko naiz. Zein babesle uxatu du dopinak? Nork egin du azterketa? Zein etxe babeslek esan du "nik txirrindularitzan sartzeko asmoa nuen, baina dopina dagoenez ez naiz sartuko"?. Nork kuantifikatu du hori? Datu objektiboak falta dira esateko zenbait etxe babeslek txirrindularitzan inbertitu nahi zuela eta ez duela hala egin. Gainera, dopinaren mamu beltz horren gainetik dago txirrindularitzak berez saltzen duen irudia. Txirrindularitza kirolik gogorrenetakoa da, esfortzua antzeman egiten da, kirolariari bertute asko lotzen zaizkio: saiatua izatearena, berebiziko esfortzua egitearena, izaki duin eta ondratua izatearena, langilea... Gaur egun, txirrindularitza euren buruaren berri emateko aukeratzen duten enpresa horiek, (eta enpresa oso garrantzitsuak dira), bertute hori gehiago ikusten dute dopinaren belztasuna baino. Dopinaren gainetik dago txirrindularitzaren beraren esanahia. Enpresa oso garrantzitsuak daude txirrindularitzan: Cofidis, Credit Agricole, Banesto (orain ez), US Postal, Rabobank, guztiak banketxeak dira. Etxe horiek irudi ona behar dute eta dopinaren kontua ikertu dute.
T. PERURENA. Dopinak lagundu, ez du laguntzen.

X. USABIAGA. Cofidis taldean ibilitako txirrindulari batzuk atzeman dituzte debekatutako substantziekin. Ugazabak, Migraine jaunak, esan du izatekotan ere bat edo bi izan direla debekatutako substantziak hartu dituztenak, orain taldean ez daudela eta ez diola taldea babesteari utziko. Seguru nago enpresak ekarri baino urrundu gehiago egiten dituela dopinak, baina esaten da uxatzen direla babesleak dopinarengatik. Emaizkidat datuak! Jendeak uste asko ditu oinarririk gabe. Jendeak hartzen du ematen zaiona.
T. PERURENA. Abrahamek esan du txirrindularitzan beti kontrolak egiteko disposizio ona egon dela eta ez dugu hori ikusi beste kiroletan, beti kirolariak kontrolaren aurka egon dira. Ez dut esango zein diren kirol horiek, baina denek badakite.
X. USABIAGA. Txirrindularitza da txirrindulariek kontrolak eskatu zituzten kirol bakarra.

A. OLANO. Bai, bai, hala da. Gure buruari esaten diogu, "zergatik eman genuen lehenengo pausoa, azkenean dena gure kontra jarri da-eta!" Baina onartzen dugu gure kirola oso-oso gogorra dela eta babes hori ez edukitzeak askotan kalte gehiago egin dezakeela.
T. PERURENA. Adibide bat jarriko dut. Lehen, (Abrahamek ez zuen ezagutuko eta Xabierrek gutxiago), ohitura handia zegoen ziklista batek besteari lasterketan bultzatzeko, hau da, laguntzeko. Ez zulaketa daukazulako-edo baizik eta bestela. Italian lotsagarria zen hori. Munduko Txapelketan ikusita nago Anquetil, Poulidor eta horiek elkarri begira eta esanez: "Ikusten al duzue hori!" Bultzatuz bata besteari laguntze hori italiar txirrindulariak beraiek hasi ziren gaitzesten. Gaur ez da horrelakorik ikusten (ez behintzat lehia dagoenean). Ez da kasu bera hori eta dopinarena, baina bai antzekoak. Lehen pausoa txirrindulariek eman zuten horretan eta orain dopinarekin ere bai.
X. USABIAGA. Ez nuke esango txirrindulariek kontrolak eskatzeak euren buruaren kaltetan eragin duenik. Dopin kasuak azaltzen diren bitartean kirol hori garbiagoa izan daiteke. Kontua da, txirrindularitzak garbitasun hori ez duela ondo saltzen. Bat edo bi harrapatzeak esan nahi du bat edo bi direla gaizki dabiltzanak. Txirrindularitzak saldu behar duena da berak dituela kontrolik zorrotzenak eta horren ondorioz bera dela kirolik garbiena. Erraza da esatea kontrolik egiten ez den kirolean positiborik ez dela agertzen. Autopistan radarrik ez badago zer esan nahi du mundu guztia mantso edo legez dabilela? Ez. Txirrindularitzan radar asko daude eta gaizki dabiltzanak harrapatu egiten dituzte. Hori saldu behar du kirol honek. Adibide garbiena daukagu txirrindularitzan eta futbolean. Txirrindularitzan ziklista batek positiboa ematen duenean ia-ia esango nuke taldea bera dela onartzen duena zerbait gaizki egin duela eta ez dio inolako babesik ematen, dopinarena egia edo gezurra dela argitu bitartean behintzat. Futbolean Gurpegi kasua hor daukagu. Ez dakit debekatutako substantziarik hartuko zuen ala ez, baina ematen du ezetz. Akaso hartu du, baina ematen du ezetz, zeren halako babesa erakutsi dio taldeak eta ondorioz komunikabideek eta gizarteak... Ematen du Gurpegi ez dela erruduna. Txirrindularitzan justu kontrakoa gertatzen da.

X. USABIAGA. Hasiko bagina futbolean edo tenisean ere dopinaren kontuari bueltak ematen pentsa zer sor daitekeen, gainera punta puntako kirolak izanda! Baina ez da hala egiten.
A. OLANO. Saskibaloian ere bai. Gu Tourrera joan baino lehen NBAkoak Frantziako Munduko Txapelketara zihoazela sekulako arazoak egon ziren. Aireportuan zeudela (New Yorken) kontrolak egingo zirela aipatu zitzaienean han geldituko zirela esan zuten. Ondoren, zera esan zitzaien: «Ez, zuek lasai, etorri nahi duzuenean, ez baita kontrolik egongo»!
X. USABIAGA. Gertaera bera baino gehiago, ematen zaion oihartzuna eta trataera da, eta ondorioz ziklismoa krisian dagoela esaten da. Zuek kazetariak izanda, ondo dakizue askotan informazioa entzunaz epaitzen dugula.

A. OLANO. Lehen aipatu dut gai hori. Araudi kontua da. Batean eta bestean araudiak ez dira berdinak eta ez dagoenez gaia ondo mugatuta gertatzen direnak gertatzen dira. Txirrindularia ia lapur edo gaizkile bihurtu da. Positiboak balira positibo lirateke eta kito, gauzak txukunagoak lirateke eta ez orain ematen dugun irudia.
X. USABIAGA. Ziklistek esaten dute badaukatela borondatea beraien kirola garbia izan dadin eta horretarako daudela kontrolak, baina neurri bat jarri beharko zaiela kontrolei, ez garbitasunari. Baina kontua zer da, norberaren gelara sartu eta poliziak han lo egitea jakiteko nola lo egiten duen? Bestalde, dopinaren mamua dela-eta, beste kiroletan baino jarraipen zorrotzagoa egiten zaio, kirol elkargoetatik eta gizarteko beste esparruetatik ere bai. Tenisean, MacEnroek-eta aitortu dute debekatutako substantziak hartzen zituztela. Australiako Irekia ari dira jokatzen eta ez dira kirolarien hotelera joan ezer miatzera. Futbol partidetan ez dira aldageletan sartzen, eta txirrindularitzan hori egin nahi izan dute. Dopina bera arazoa baino gehiago, kirol bakoitzari zein tratamendu ematen zaion da kontua. Eskandaluak ere horren araberakoak izango lirateke. Futbolean sartuko balira... baina ez dira sartzen.

X. USABIAGA. Horri heldu behar diogu, krisi ekonomikoari, hortik jo behar dugu. Eta diru iturriak zein diren?
(Aho batez erantzun dute hirurek: bakarra dago: babesleak. Hori da arazoa, akatsetako bat.)
A. OLANO. Diru sarrera bakarra dago. Gauza bera dira telebista eta babeslea. Telebista baldin badago, babeslea badago eta telebista ez badago babeslea ere ez. 2005ean ikusiko dugu Munduko Liga Profesionala dela-eta. Itzuli handietan talde batzuk sartuko dira, baina beste batzuk ez. Itzuli horietan sartzen ez diren taldeei babesleek muzin egingo diete, ez zaie interesatzen talde horiek babestea. Bestalde, txirrindularitzak ez du ahalegin osoa egiten bera babesten duen etxearen propaganda, irudia zabaltzeko. Enpresaren irudia ez da gehiegi saltzen. Adibidez, proba hasiera eta bukaeretan pantailak jar daitezke enpresari buruzko informazioa emateko, edo ziklistak rodiloan berotzen ari direnean. Askotan jendeak ez daki zer den Cofidis edo Telekom... CLASekin gertatu zitzaigun guri. Etxekoandreak dendara joaten ziren eta esne kaxak Central Lechera Asturiana zuen izena. Gure taldea berriz CLAS zen. Gauza bera zen, noski, baina etxekoandreentzat Central Lechera Asturiana esne marka ezezaguna zen. Enpresaren irudia bidean galtzen zen eta babesletzari utzi zion CLASek. Harreman hori indartu behar da gehiago.
T. PERURENA. Nire garaian horrelakoak gehiago egiten ziren. Babeslearen taldeko ziklistaren batek edo taldeak berak lorpen handiak egiten bazituen, prentsan enpresak hori nabarmentzen zuen esanez: "Gure taldeak halako egin du". Modu horiek errekuperatu beharko lirateke, zeren egia da, askotan neuk ere ez dakit babeslea zer den, zer enpresa mota den.
X. USABIAGA. Ideia ona izan daiteke, Txominen garaian-eta egiten bazen... Baina nik uste ziklismoak goitik behera aldatu beharra daukala. Diru iturri bakarra babeslea da eta diru iturri hori desagertzen denean egitura hori ezer gabe geratzen da. Badago proposamen bat, ez dakit zenbateraino den publikoa, Espainiako Txirrindulari Elkargoan egindakoa. Ziklismoa erabat iraultzea eskatzen da, beste kirol batzuek egin duten bezala. Txirrindularitzaren egitura zaharkituta geratu da eta berritzen ahalegindu behar da, bestela, akaso etorkizunera begira bereak egin du. Kontua da txirrindularitzak sortzen duen dirua ez dela bertan gelditzen baizik eta beste batek eramaten duela. Jo dezagun Txomin enpresaria dela eta Abraham txirrindulari oso ona. Abrahamen taldea babestuko du eta Abrahamen bidez enpresarentzat irudi ona lortuko du. Ni Tourraren antolatzailea naiz, eta Abrahamek, lider denean, ez du enpresaren elastikoa eramango, baizik eta nik lortu dudan beste freskagarri baten izena. Logikoa da Txominek Abrahami ordaintzen dion moduan freskagarriaren irudia zabaltzeagatik nik Abrahami ordaintzea. Bada, ez da hori kasua. Abraham erabiltzen da irudi gisa, baina diru hori antolatzaileak jasotzen du. Hori da akats handia eta egia da pastel horren banaketarako arazo handiak daudela. Tourrak zeinen kontura irabazten ditu milaka milioi? Txirrindularien kontura. Tourrak Abrahamen iruditik dirua ateratzen du, baina Abrahamek hortik zer jasotzen du? Sarietan banatzen dena. Proposamena da txirrindularien irudi eskubideen fruitua txirrindularitzak jasotzea eta ez antolatzaileek. Horrela, taldeak izango luke batetik, Txominen enpresak jarritako dirua, eta bestetik, probak babesten dituzten enpresen dirua. Bi diru iturri daude horrela. Baina Tourrari nork esango dio hori egin behar duela? Ez dago indarrik oraingoz. Indurain lider. Banesto dirua ordaintzen Induraini eta Tourreko garaian Credit Lyonnais Indurainen elastikoan. Credit Lyonnais-ek zer ematen dio Induraini? Ezer ere ez. Proposamen hobeak egon daitezke, baina niri jatorra iruditzen zait hori.
T. PERURENA. Irabaziak dituen bakarra Tourra da. Ez dut esaten besteek beti galduko dutenik, baina irabazirik gabe joaten dira askotan. Negozio garbia Tourrak dauka.
X. USABIAGA. Ez zait iruditzen.
T. PERURENA. Astebeteko itzulien antolatzaileak-eta larri ibiltzen dira...
X. USABIAGA. Bai, hori egia da. Baina Tourra, Giroa eta Espainiako Vuelta beste kontu bat dira.
T. PERURENA. Giroa? Kendu iezaiok La Gazzetta dello Sport eta jakin nahi nuke!
X. USABIAGA. Baina Gazzetta hor dago Txomin. Horiek dirua irabazten ditek seguru.
A. OLANO. Galderari helduko diot berriz ere. Oraintxe ikusi dugu bi ekipo geratu direla babeslerik gabe eta atzetik ez dira berriak gogo biziz etorri. Ez dira ekipo txarrak ibanesto.com eta ONCE, baina... Begira Kelmeri gertatutakoa. ONCEren eta ibanesto.com-en larritasunak esan nahi du enpresa mundua krisian dagoela, bestela edozeinek babestu beharko lituzke horrelako ekipoak.
X. USABIAGA. Baina egoera bera da larria. Zer ez dago krisian? Politika, gizarte harremanak...

A. OLANO. Saskibaloiak, futbolak, beste diru iturri batzuk dituzte. Galdetu jendeari Realak edo Real Madridek zein babesle dituzten. Agian, ez dela gogoratzen esango dizu. Ziklismoari buruz galdetu eta zuzenean etxearen izena esango dizu, diru sarrera bakarra delako. Realak, babeslerik gabe geratzen bada ere, segiko du aurrera; guretzat berriz, babeslea dena da.
X. USABIAGA. Baina egin kontu zer informazio jasotzen duen gizarteak. Ziklismoan aipatzen dira: taldea desagertu dela, beste batek ez dituela soldatak behar bezala ordaindu... eta hori mundu guztira ailegatzen da. Real Madridek milaka milioiko zorra dauka. Taldeak mailaz jaitsi edo desagertu egiten dira zorrez itota. Egoera okerragoa da beste kirol batzuetan. Horri buruz ez da asko hitz egiten. Euskaltelek, Banestok... zor gutxi izango dute edo batere ez. Real Madridek, Barcelonak, Realak? Baina krisia txirrindularitzan dago!

X. USABIAGA. Euskaltel-Euskadi! Ez dago Valentziara joan beharrik!
A. OLANO. Bide hori segituz gero, babesleak galduko lirateke. ONCEk Espainia osoan saldu nahi du. Beste herrialdeetakoek esango dute: "Nik ez dut erosiko ONCE zeren horrek babesten du nire ekipo aurkaria. Euskaltel hemen saltzen delako, hemengo linea delako... Baina saldu beharko balitz beste lekuetan, ez luke ezer salduko. Xabierrek esan duen bezala, diru iturrien politika goitik behera aldatu beharko litzateke. Bartzelonak egin duena ondo iruditzen zait. Ekipo afizionatua atera du eta helburua Euskaltel-Euskadi moduko bat lortzea da.
X. USABIAGA. Mundu profesionalak bere buruaren jabe izan behar du. Diru publikoa maila baxuetara bideratu behar da, kirol baldintzak hobetzeko. Futbol taldeak eta txirrindularitzako taldeak beste edozein enpresa bezala dira. Enpresa guztiek ez dute diru publikoa jasotzen, soil soilik kinka larrian daudenean. Salbuespen hori onartuko nuke, behin behineko irtenbide moduan.
T. PERURENA. Eta zer da hobe orduan, diru hori telebistan zure hondartza, soro, mendi eder eta katedralak iragartzeko erabiltzea? Zergatik ez gauza bera ziklismoarekin? Ez al du horretarako balio kirol horrek? Hori ere ispilua da.
A. OLANO. Diru laguntza moduan bai, baina ez diru iturri nagusi bezala.
X. USABIAGA. Txomin, nik txirrindulari talde bat daukat eta itxurazko diru sarrerarik ez daukadalako Jaurlaritzak diru laguntza eman behar zidak, eta hi hogei laguneko enpresaren jabe haiz, enpresa gaizki zebilek eta diru laguntzarik ez duk jaso behar? Biok gaituk enpresa baten jabe!
T. PERURENA. Bai, bai.
X. USABIAGA. Baina ez da hala izaten, kirolerako bai baitago halako sentiberatasun bat! Egoera larrietan…
T. PERURENA. Baina hi ere saltzen ari haiz, momentu horretan Euskal Herriaren irudia ari haiz saltzen!
X. USABIAGA. Bai, baina hire torlojuak Euskal Herrian egiten direla eta oso onak direla esatea ere Euskal Herriaren irudi ona saltzea duk. Ez beharbada kirolaren salmenta bezain zuzena.
T. PERURENA. Horretarako badituk azokak, eta laguntzak ere ematen ditiztek.
X. USABIAGA. Baina kirolari adina bai? Enpresei hainbesteraino ematen al zaie?
T. PERURENA. Enpresa askori. Hi azoka batera joaten haiz Alemaniara, Parisera, Milanera edo Finlandiara, eta laguntza publikoa daukak.
X. USABIAGA. Zerbait saltzeko baldin bada, irudia saltzeko baldin bada, onartuko nuke… edo bestela, enpresak egoera larrian daudenean. Baina, orain dena diru publikoa duk, Txomin, dena diru publikoa, leku guztietan diru publikoa! Eta gero, agian, hire semeak atletismoa egin nahi baldin badu, 60 kilometro egin behar pertika bat lortuko badu. Akaso herri txikietara pertikak bidali beharko lirateke, ez dakit!
A. OLANO. Edozein kirol lagundu edo bultzatu behar da, ez txirrindularitza bakarrik. Bestalde, babesa ematen duten etxeei foru aldundiek laguntza ematea egokia litzateke.
T. PERURENA. Azkenean gauza bera da.
A. OLANO. Ez, ez da berdina.
T. PERURENA. Antzeko parezido (irribarrez).
A. OLANO. Antzekoa da, baina ez da berdina! (bera ere irribarrez). Babesleei pizgarri fiskalak eskaini behar zaizkie. Hau da, Txominek torloju enpresa bat baldin badauka eta kirol talde bat babesten baldin badu, berari, enpresari, pizgarri fiskalak ematea litzateke bide bat.

X. USABIAGA. Lehengora noa, ekipoak urritzen? Non jartzen du hori? Zenbat urritu dira?
A. OLANO ETA X. USABIAGA. Desagertu diren biek ordezko ekipoak dituzte, ez dira urritu!

A. OLANO. Bai, bai, kosta egin zaie ateratzea.
X. USABIAGA. Bai, baina arazoa orokorra dela esango nuke.
T. PERURENA. Ziklo bat dela esango nuke. Arazoa ez da babesletzarik gabe gelditu izana, talde bakoitzak bere zikloa dauka.
X. USABIAGA. Baina Euskal Herrian bi talde daude, hainbeste ziklista profesional ez da inoiz egon, hainbestek ez du sekula irabazi…!

A. OLANO. Seinale, ziklista gehiegi daudela eta ez direla sartzen, denentzat lekurik ez dagoelako! (irribarrez)
T. PERURENA. Hori betikoa da.
X. USABIAGA. Hori futbolean eta kirol guztietan gertatzen da. Realean ere ez dute lehengo urteko guztiek jarraitu eta Tau Basconian ere ez. Baina hori legea da. Gainera, kasu bakoitza ezagutu behar da; norberak daki zergatik hartzen duen erabaki hori! Ziklismoan bat erretiratu orduko, gertaera hori, krisiarekin lotzen da, ziklistak jarraitu nahi duen arren lekurik ez daukala esanez. Hala ere, kasu batzuetan hala ez den arren, kirolari horrek jarraitzeko moduko mailarik ez daukala ere pentsatu behar litzateke… futbolean gertatzen den bezala. Futbolean, Realetik bat erretiratuz gero inork ez du krisia aipatzen. «Ez duk ona eta ez zeukan lekurik», esaten da. Ziklismoan ere gauza bera gertatzen da. Batzuek ez dute balio jarraitzeko; jarraitu nahi dute, noski, nik ere bai, nik ere ziklista profesionala izan nahi dut, baina ez daukat mailarik!

A. OLANO. Egoera ez da txarra.
T. PERURENA. Aspaldiko urtetan behintzat, bai.
X. USABIAGA. Euskal Herrian sekula izan den onena, eta hori, inolako zalantzarik gabe diot. Inoiz ez da hainbeste ziklista, hainbeste talde eta hainbeste irabazten duen ziklistarik egon. Zuek pentsa hori kazetaritzari lotuko bagenio. Sekula izan den kazetari kopururik handiena balego, denak lanean arituko balira, eta denak jesusen dirutzak irabaziko balituzkete? Egoera ez litzateke txarra. Zalantzarik gabe, Euskal Herrian izan den egoerarik onena da oraingoa ziklismoan. 80ko hamarkada osoan ziklista euskaldunen kopurua ez zen 25 edo 26tik pasa. Orain ia-ia halako hiru daude.
A. OLANO. Ikuspegi horretatik begiratuta erabat ados nago. Enpresa aldetik, berriz, krisia dago. Gure diru sarrera bakarra hori da eta alde horretatik krisiaz hitz egin daiteke; baina enpresak dira krisian daudenak. Kirol arloan, ordea, unerik onenetarikoa da hau. Egia da lehen Tourra irabazten zuen ziklista bat genuela gure artean. Orain, ordea, Munduko Txapelketa irabazten dutenak, Tourrean borrokan dabiltzanak eta Espainiako Vueltak irabazten dituztenak ditugu.
X. USABIAGA. Atera kontuak! UCIko sailkapenari begiratuta ziur hain ondo sailkatuta dauden ziklistak ez direla inoiz izan historian.
T. PERURENA. Ni ere ados nago. Hala ere, gauza bat kopurua da, eta bestea kalitatea. Gutxienez, kopurua egonik zerbait sor daiteke; hala izan ezean, oso zaila da.

T. PERURENA. Hori beti gertatzen da, toki guztietan. Itsasora joan eta arrain handiak txikia jaten du, alderantzizkorik ez da gertatzen handia hil bitartean. Hori hiltzean, txikia da handia jaten duena.
A. OLANO. Denok garrantzi hori ematen diogun bitartean Tourrak egutegia baldintzatuko du eta antolatzaile txikiengan eragina izango du.
X. USABIAGA. Tourrak duen oihartzunak ematen dio garrantzia Tourrari berari. Baina ziklista batzuek Tourrean gauza handiegirik ezin izango dutela egin eta gainera besteentzat lanean aritu beharko dutela ikusirik, denboraldiko beste lasterketa batzuk prestatzen saiatzen dira eta haietan, gainera, arrakasta lortzen dute. Kontua da, han lortutako arrakastak ez daukala zer ikusirik Tourrean lor daitekeen arrakastarekin. Horren oihartzunak eta distirak gainontzeko guztia itzalean uzten du. Baina, Tourraz gain, badago ziklismoa, eta jendea horretaz ohartzeaz gain komunikabideek hori islatzen jakin behar dute. Onerako edo txarrerako, komunikabideek dute zerbait ona edo txarra izatearen erruaren edo eraginaren erantzukizun handia. Azken finean, denok daukagun ezagutza jasotzen dugun informazioaren araberakoa da eta datorren informazioaren zehaztasunak garrantzia du. Tourretik kanpo beste zerbait badago, eta hori behar bezala saltzen baldin bada, akaso egoera pixka bat oreka daiteke. Gainera, uste dut denen onerako izango dela, hartara babesleak berak ere ez du Tourra bakarrik izango bere enpresaren berri emateko, beste bide batzuk ere izango ditu.

A. OLANO. Une honetan antolatzaileak dardarka daude. Denak 2005eko Liga Profesionalean ari dira pentsatzen. Hor sartzen ez badira beraien itzulien etorkizuna zalantzan dago. Euskal Herriko Itzulia eta Donostiako Klasikoa ligan sartuko dira, Espainiako Vuelta ere bai, baina besteak… Une honetan Valentziako Itzulia zerrendan sartzeko saiakerak egiten ari dira, bestela Euskal Herriko Itzulira arte profesional mailan (Estatuan) ez bailitzateke ezer egongo egutegiaren arabera. Burgosko, Galiziako eta gainerako klasikoak beste kategoria batean egongo lirateke.
T. PERURENA. Antolatzaileek pentsatu behar lukete, askotan, munduko ziklistarik onenak beraien probatara etortzea ez dela egokiena. Izatez, polita da eta saldu egiten du, baina horiek nola datozen ikustea ere oso garrantzitsua da. Espainiako Vueltan, adibidez, antolatzaileek Mario Cippolinik parte hartzea beharrezkoa zela esan zuten bere taldea egon ahal izateko. Azkenean, etorri eta lehenengo egunean joan egin zen. Gauza bera gertatzen da itzuli askotan, eta taldeak beste leku batzuetarako prestatzea izaten da helburu bakarra; horrek ez dio mesederik egiten itzuliari. Hobe da, talde txikiago batzuk ekartzea, erasoan, egurrean arituko direnak. Kirol proba politagoa ikusteko aukera ematen du horrek.
A. OLANO. Baina azkenean arazoa antolatzaileentzat da, ziklista garrantzitsua etortzen ez bada telebista ere ez delako etorriko. Ikuskizuna ez da hainbesterainokoa izango, baina telebista etorriko da, eta horrela, babesleak ere bai eta dirua ateratzeko aukera izango duzu. Liga Profesionalean ere ziklista horiek ekartzera behartuko dituzte.
X. USABIAGA. Hala ere, nik ez dut uste onerako izango denik. Azken finean, lasterketa batera edo bestera joango dira, baina prestaketa moduan izango da. Txominek esaten duen bezala, lasterketaren edo garaipenaren jokoan ez dut uste sartuko direnik. Ziklisten prestaketa ez da aldatuko.
T. PERURENA. Egia da indar gehiago duela lasterketa batek izena duen ziklista batekin, baina hori gaurko ogia eta biharko gosea da.
X. USABIAGA. Telebistak edo beste edozein komunikabidek ez lukete izar horien beharrik sentitu behar. Lasterketa ona eskaintzea baldin bada helburua, sasoiko dagoen jendea onartu behar da, eta ez alferkerian ibiliko den izar bat, hura ez baita azaldu ere egingo. Euskal Herriko Itzulira etortzen direnean noiz ikusten ditugu onak? Atzean gelditzen dira. Aurrean sasoian daudenak ibiltzen dira, eta ez dira ziklista txarrak izaten gainera! Baina, oro har, jendea ohituta dago lau edo bost izenetara eta haiek ikusi nahi ditu. Haiek Tourrean ikusiko ditu.

A. OLANO. Jarraitzaile normalentzako ez du eraginik. Hala ere, bai telebistan eta baita errepide bazterretan ere, lehen ikusten zen baino jende gutxiago ikusten da orain.
X. USABIAGA. Jendea konturatu da zein errealitatetan bizi garen, Miguel Indurainen garaia ametsa izan zen. Jendeak hark segida izango zuela pentsatzen zuen, eta Abraham izan da ametsaren ondoren sufritu duena batik bat. Jendeak Indurainen ametsak jarrai zezan nahi zuen eta beraien ametsak Abrahamengan bildu zituzten. Abrahamen erantzukizuna izugarria izan zen eta uste dut izugarrizko kaltea egin ziola Indurainen ondorengoa izateak eta berak ere erantzukizun hura hartzeak, talde berean korritzeak eta abar. Amets hark jarraitzeko zeruaren ateak ireki zituen. Denborarekin ezinezkoa zela konturatu ziren zaletuak, Indurainek ez duela jarraipenik eta bera eta bere aurrekoak salbuespenak izan zirela. Gaur egun, euskal ziklistek oso maila ona dute Abrahamek esandako arrazoiengatik. Beste lurraldeetan askoren artean jasan behar izan duten zama, Abrahamek bakarrik jasan behar izan du, eta horregatik, beharbada, bere ibilbideak ez du izan merezi adinako dirdirarik.
A. OLANO. Kazetariek eta komunikabideek garai erraza izan zuten, lan erraza egin zuten, ziklista bat harrapatu eta hura jarraitzea izan zen beraien lana. Gaur egun jarraipena irekiagoa da, ziklista gehiago daude. Akaso, gaur bati jarraipena egiten hasi arren, bihar beste bati buruz idatzi behar dute. Indurainen kasuan, ia egunero zer kontatua izaten zuten kirolari berari buruz eta ni iristean jendeak gauza bera egiteko asmoa zuen. Ez dut uste kalterako izan zenik, batzuentzat hala izan bazen ere; bati jarraipena egiten ohituta egotetik beste batekin hori egiteko aukerarik ez edukitzera pasa ziren.
X. USABIAGA. Nik kaltea hortik aipatzen nuen. Miguel Indurain izan ez balitz, hik egindako gauza berak garrantzi handiagoa izango zikean. Jende askok ez zela (Olano) Indurainen pareraino iristen zioen, baina inor iristen ez den bezala! Nik uste dut kaltea berari horrek egin ziola. Izugarrizko presioa izan zuen.
T. PERURENA. Gu baino tradizio handiagoa duten herriek, Frantziak, Belgikak, Italiak… noiz irabazi dituzte Tourrak? Oso zaila da horrelako ziklista baten ondoren beste bat etortzea.
A. OLANO. Azken 50 urteetan, Tourrean garaile bat egon da hamarkada bakoitzean eta denak herrialde ezberdinetakoak.

X. USABIAGA. Arriskutsua dela deritzot. Ez diot onurarik ikusten, eta zatiketa ikaragarria eta bortitza eragingo duela ikusten dut talde eta babesleen artean. Nik uste dut ziklismoaren irtenbide bezala ez dela batere eraginkorra izango. Ziklismoak aldaketa behar du, baina ez aldaketa hori, oinarrizkoa ez da aldatzen. Babesleek ekartzen duten dirua antolatzaileek eramango dute eta ez da taldeetan batere berrinbertituko eta nik uste dut ziklismoaren minbizia hori dela.
A. OLANO. Liga Profesionalean aipatzen den lau urteko baimena (lehen mailan aritzeko), hasiera batean behintzat, urtero berritu beharko litzaioke klubari. Hala ere, gauza asko daude oinarri gisa jarri gabe oraindik. Bestetik, maila txikiko ziklista-etxe batzuek gaur egun kirolari onak izateaz gain, erraztasunak dituzte lehiaketa batzuetan maila onean ibiltzeko. Baina liga horretan aipatzen diren itzuli eta proba guztietan parte hartu ahal izateko moduko aurrekonturik ez dute eskuartean. Ziklistei dagozkien baldintzen artean, gutxienez bi onenak eramatea aipatzen da, eta talde txikiei ez zaie horrelakorik komeni.
X. USABIAGA. Liga honekin, ustez probarik onenak eta talderik onenak direnak elkartuko dira eta besteak bazterrean geldituko dira, zatiketa indartu egingo da. Gaur egun antolatua dagoen bezala, ordea, hain garrantzitsuak ez diren probetara oso ziklista garrantzitsuak bat joan daitezke. Beraz, irauteko aukera dute. Gainera, ez da ezer aldatuko diru iturri berriak sortzen ez diren bitartean.
A. OLANO. Azkenean, Liga Profesionalak ez du dirurik erakarriko ziklismora, dirua jarri nahi duten etxe batzuek ez baldin badute ligan sartzeko aukerarik, agian ez zaielako interesatzen diru hori jartzea. Ekipo txikien fusio guztiak, berriz, indarra edukitzeko izan dira, gutxienez lehen mailan sartu ahal izateko. Aurten lehenengo mailan ez daudenak ez dira ligan sartuko.

A. OLANO. Ziklismo profesionala emakume bakarrarentzat dela esaten da, gure artean horretaz bizi den eta bizi daitekeen bakarra Joane baita. Aurten, Tourra eta Munduko Txapelketa irabazi ditu, eta horri esker, pixkanaka hainbat txapelketatan emakumearen presentzia zabaltzen ari da. Baina, hala ere, babesleak falta dituzte atzerrirako eta bertako lasterketetarako hobeto prestatu ahal izateko.
X. USABIAGA. Gizartearen ikuspegia aldatu behar da. Salbuespenak salbuespen, emakumeak ez daude gizonezkoen pare inongo kiroletan, gizarteak berak gutxiesten ditu.
T. PERURENA. Gure orografia oso gogorra da, eta iruditzen zait Somarriba nahikoa baretzen ari dela bidea besteentzako, laguntza handia ematen ari da. Berak uzten duenean atzetik datozenek jarraitu beharko dute. Bestela, belarra ez, sasia aterako da bidean (hirurek baietz diote buruarekin).
A. OLANO. Kontuan eduki behar da oso maila ezberdinean aurkitu dutela ziklismoaren egoera Miguelek eta Joanek. Miguelek, Perikok eta Txominek utzitako mailan hartu zuen. Joanek, aldiz, behe-behetik hartu du eta maila nabarmen batera igo du. Horrek jarraipen bat beharko luke; maila horrekin jarraituz gero, gero eta jarraitzaile gehiago bilduko lirateke eta horrek diru sarrerak erakarriko lituzke. Kirol hori praktikatuko luketen pertsona gehiago ere azalduko lirateke. Azken finean, dena kate bat da. Dirurik ez badago, zure lanbidea ez duzu kirol bat egiteagatik utziko, hortik ezin baldin bazara bizi.

X. USABIAGA. Diruaren banaketa logikoagoa egin beharko litzateke. Ziklismoak nahikoa diru iturri badauka dauden taldeak eta dauden probak iraun dezaten. Ezinezkoa da, ordea, ziklismoak sortzen duen dirutza, ziklistei esker eta ziklisten esfortzuari esker lortzen den diru guztia, hirugarren bide batek, antolatzaileek eramatea. Ziklisten bizkar sortzen den dirutzak ziklistengana bueltatu behar du neurri batean behintzat.
T. PERURENA. Neurri batean behintzat. Antolatzaileek ere dirua behar dute, eta antolatzailerik ezean ez dago ezer.
X. USABIAGA. Ezinbestekoa ziklista da. Bi ziklista baldin badaude lasterketa egingo da, bien arteko lehiak erakarriko du. Ziklismoaren lehengaia ziklistak dira, beraiek gabe bai ez dagoela ezer. Lehenik ziklistak behar dira, gero lasterketa, gero dirua, gero telebista…
A. OLANO. Beste diru sarrera batzuk beharko lirateke, beste hainbat kiroletan bezala. Talde ziklista batean babesle baten diru sarrera baino garrantzitsuagoa izan daiteke erkidegoarekiko identifikazioa lortzea. Erkidegoko erakundeek laguntza fiskalak eskainiko lizkieke, horren ondorioz, babesleak inbertsio handiagoak egin ditzake talde horretan. Etxe babesleak ere bere burua hobeto saltzeko aukera izango luke. Eta gainera, erakunde publikoek beste bi gauza lortuko lituzkete: batetik, erkidegoaren irudia zabaltzea eta bestetik, noski, kirol alor horretan jendea lanean aritzea.
T. PERURENA. Ados nago horretan. Garai batean Real Madrid Parmalatek babesten zuenean, Bartzelonan ez zen Parmalat batere kontsumitzen!
A. OLANO. Eroskik ere, bere merkatua Euskal Herrikoa izan arren, Estatu mailan ere martxan egonik, ez zuen Euskaltel-Euskadirekin elkartu nahi, horrek kalte egin ziezaiokeelako salmentan. Beraz, argi zeukan ONCEk ez baldin bazuen jarraitzen berak ere ezin zuela jarraitu. ONCEren kasuan, berriz, inoiz ez zaio interesatu Tourrera edo Girora joatea, bere produktua ez baita han saltzen.