Peshawar eskualdera joanda -Afganistanen- Londresko The Guardian egunkariko James Meek kazetariak aurkitu ditu amerikarrek Guantanamon preso eduki eta gero libre geratu diren gizon bakanetako batzuk.

Delta zelai famatuan, Guantanamon, 660 pertsona dauzkate atxilotuta eta horien egoera juridiko ilegal eta basatia gero eta gehiago aipatzen ari diren arren, gizon horiek zulo hartan bizi dutenaz kasik lekukotasunik ez zen orain arte. James Meek-ek aldiz han eduki dituzten hiru gizon aurkitu eta aurkeztu dizkigu.

Suizidio ahalegin batekin hasi du kronika kazetariak, Abdul Razaq-ek kontatu dionak hunkituta. 31 urte ditu ingelesa irakasten duen gazte honek, eta aipatu dio nola ikusi zuen 2002ko udako egun batean beste preso bat, Shah Mohammed, bere burua urkatzeko lokarri bat kaiolako sareari lotzen, berarengandik bizpahiru kaiola harantzago. Oihal puska hari egindako korapiloak jadanik zintzurra estutzen zion eta itotzen ari zen poliki-poliki. Bera eta inguruko guztiak garrasika hasi ziren. «Estraina Shah Mohammed-i oihu egiten genion, gelditzeko, ez jarraitzeko, baina kasurik ez zigun egiten eta orduan zaintzaileei hasi ginen builaka. Nire bloklean ez nuen sekula ikusi horrelakorik. Berehala etorri ziren militarrak eta hartu eta eraman egin zuten, konortea galduta».

Razaq-ek kontatu duen hori izan zen Mohammed-ek Guantanamon egin zituen lau suizidio ahaleginetako bat. Orain, libre geratu ondoren, 23 urteko okin hau ere Afganistango Peshawarren bizi da. Gorputzez gaizki geratu dela esan dio kazetariari, baina batik bat buruan utzi dizkiola markak: «Ez dut irri egiten, ez dakit ezerekin plazer hartzen, eta gauez amesgaiztoak ditut beti».

Mohammedek bere buruaz eta familiaz kezkatuta egoteko motibo franko bazuen presondegi urrun hartan, baina suizidatzeko ahaleginetan une jakin batean hasi zen: inolako esplikaziorik gabe erabateko isolamenduko gela batera eraman zutenean hilabeterako. Ez ezer okerrik egin zuelako, baizik eta espetxearen arduradunak leku faltan zebiltzalako. Segurtasun handiko blokean (India block deitzen diote) ez da leihorik: lau horma, xaflazko teilatua, argi bat buru gainean eta haize egokituaren motorea, pizten dutenean sekulako hotza ematen duena.

Suizidio ahaleginaren ondoren, botika bereziren bat eman zioten Mohammedi. «Nik injekziorik ez nuen hartu nahi, baina zazpi-zortzi gizonen artean hartu eta inmobilizatu ninduten, pikura ezartzeko. Geroztik ezin nituen begiak ere mugitu, ez jaisteko eta ez jasotzeko. Iruditzen zait hilabetez eduki nindutela paralizatua».


Beste kazetari batek, Augusta Conchigliak, Le Monde Diplomatique hilabetekarian deskribatu du Guantanamoko presondegia, beste zenbait profesionalekin hura ikusteko aukera izan baitu. Lau bloketan banatua, Delta presondegiak 1.000 pertsona hartu ditzake bere barruan, baina une honetan 660 dira han daudenak, 42 nazionalitatetakoak.

Delta zelaiaren irudiak eta deskribapenak erakutsi izan zaizkigu telebistatik, baina inork gutxik esan du 32 suizidio ahalegin gertatu dela denbora honetan, 21 atxilotuk eginak. Hango medikuak aitortu dio Conchigliari sei presotatik batek arazo psikologikoak dituela »gehienetan depresioa» eta 25ek tratamendu psikiatrikoa behar dutela.

Baina gainera, 13 eta 15 urte arteko hiru mutiko ere badauzkate amerikarrek preso Iguana Camp izeneko eraikinean. Kazetariek ezin izan dituzte ikusi, noski.
Baina Conchiglia eta beste kazetariek oraingo instalazioak ikusi dituzte, eta The Guardianeko kazetariak aurkitu dituen preso ohiek aldiz, X-Ray zelai famatua ere probatu zuten. Afganistango gerraren ondoren -»beste espetxe batzuetatik pasata- eraman zituzten Guantanamora.

53 urte ditu Mohammed Shagir-ek, zerrategi bateko nagusia da, eta bera izan zen X-Ray Campera iristen lehenetakoa. «Lehen hilabetea erabateko isiltasunean pasatua dut »dio Shagirrek» sei astez gure artean hitz bat egiten ere ez ziguten uzten, ezin genuen otoitz egin, are gutxiago otoitzerako deia».

Lau eguneko gose greba egin zuten orduan presoek, eta hitz egiteko baimena horrela lortu zuten, bazkaltzeko zituzten hamar minutuak luzatu eta liburu batzuk eskuratzeaz batera. Atxilotuaren arma unibertsal nagusia aurkitua zuten Guantanamon ere. Aurrerapauso txikiena ere lortzeko erabili behar izan dute geroztik.

Razaq irakaslea iritsi zenerako X-Ray itxita zegoen, baina atxilotuen artean protesta kultura bat zabaldua zen. «Ni iritsita laster gose greba handi bat egon zen. Gero batez ere ekintza indibidualak izan dira. Adibidez, identifikazio txartel plastikozkoak lepotik kendu eta matoiei muturrera botatzea. Hauek batzuetan gas paralizatzaileak jaurtikiz erantzuten ziguten».

Mohammed, Razaq eta Shagir-ek beren desgrazia guztian zortea izan dutela pentsatu beharko dute, bidegabekeria horiek guztiak jasan ondoren etxera itzuli direlako. Aldiz, Guantanamon geratzen dira 660 preso, inongo justiziaren babesik gabe eta demokrazia baten eskutik aspaldian ikusi den arbitrarietate handienaren gatibu.

Nazioarteko Gurutze Gorriak eta Human Rights Watch bezalako erakundeek salatuta, komunikabide nagusiak ere hasi dira »bi urte pasata» gaiaz arduratzen. Eta politikari amerikar batzuk -tartean Al Gore lehendakarigaia bera- ausartu dira Bushen administrazioaren desmasia hau garbi kritikatzen.

Baina hori baino gehiago beharko du gurpila gelditzeko. Kondenatuak izango direnentzako presondegi berria eraikita egongo da uztail honetarako. Epaiketak egingo dituzten batzorde militarrak osatzen ari dira. Eta gizon bakar baten nahikerien baitan izanen da dena: Paul Wolfowitz defentsako ministro ordeak hautatuko ditu epaileak, prokuradorea eta apelazio mahaia. Nolaz ez suizidatu?

http://www.argia.eus/nethurbil helbidean, gai honi buruzko informazio gehiago eta Interneteko loturak.