Argi berri, eguzki berri dugu negu aroaren ezaugarria eta Eguberriaren edukia. Naturaren izaerak berekin dakarren errealitate hau, kristauek iduri eta sinbolo hartu zuten Nazareteko Jesusen izaera adierazteko, bera zela alegia mundutarrentzako eguzki berria, argi berria. Eta argiarekin bizi berria eta zoriona. Zerbaitengatik errepikatzen da hainbertze, egun horietan, Eguberri zoriontsu, Zorionak. Baina, egiaz erran daiteke, gaur egun, Eguberri zoriontsu, Euskal Herrian? Desioa da, bai, adierazten duguna, baina.

Gogoeta honek 1975. urtera eraman nau, zeinean giro berezia izan baitzuen Eguberriak Euskal Herrian. Hilabete bat lehenago euskal herritar anitzen etxean botila xanpainak ireki ziren, Frankorekin batera berrogei urteko diktadurak azken hatsa eman zuelako. Edo, zuelakoan? Ondoko urtean, herrietako Besta nagusietan As-ka-tasuna kantua nagusi izan genuen, behin eta berriz, txarangarekin. Bai, biltzeko eta mintzatzeko askatasuna hasi baitzen, iritzi ezberdinak idazteko eta irakurtzeko aukera zabaldu. «Berrogeita hamar urtera ailegatu behar izan dut, zioen batek, lehen hauteskundeak ikusi ahal izateko». San Sebastian eguneko danborradarako ikurriña agertzea baimendu zuten. Hura zen sukarraldia! Ilusio eta zorion sukarraldia. Urtetan debekatuak egondako alderdi politikoak agertzen eta sortzen hasi ziren, eta bazirudien sufrimendu guztien akabaila eta arazo guztien irtenbidea ekarri behar zigutela. Euskara ere libre zen. Euskara itzaletik atera zen, indartzeko eta hedatzeko aukerak ugaritu zitzaizkion: euskaltegiak, ikastolak, eskoletako D eredua. Ustez, frankismoaren sasoia igaro eta sasoi berriari hasiera eman zitzaion: askatasunaren, aniztasunaren eta demokraziaren sasoia. Eguberriaren Berri Ona Euskal Herriarentzat gauzatu zela edota gauzatzeko bide lasterrean geundela sentitzen zuen anitzek.

Mende laurdena joan da ordutik. Eta egoera ilundu egin zaigu, hainbat ilusio ihartu, ametsak itzali. Frankismoa berritzen, indarkeria bizirik, presoak orduan baino gehiago eta etxetik urrunago, milaka senide eta lagun Espainiako kartzeletarako errepideak iragaten astero; zenbait etxetako senarra edo aita indarkeriak eramana; abertzaleak elkarrekin ere atergabeko liskarrean. Euskal Legebiltzarreko azken bilkura adierazgarri gertatu da; urte berrirako aurrekontuak ezin onartu, baina begira nola: abertzale batzuek, EAJ eta EAk, baietz, IUrekin; bertze abertzale batzuek, SAk, ezetz, PP eta PSE-EEk bezala. Ez dut jarrerei buruzko juzkurik eginen, ez baitut aztertzen hasteko asmorik eta astirik. Nola diren azpimarratu, soilik.

Euskararekiko pentsaezinezko erasoa bizi dugu Nafarroako agintariengandik. Dena den, hau ere erran behar!, ez sobera aldekoa Eusko Jaurlaritzaren jokaera ere. Elebitasun eta ofizialtasuna aldarrikatu eta 20 urteren buruan, Euskal Autonomia Erkidegoko leku gehienetan, publikoak barne, gaztelania beharrezkoa da. Estatuko agintariena zer erranik ez. Euskara lantzea bera delitu bihurtu du Gobernu espainolak, eta hainbat euskaldun zigorra jasaten ari da, kartzelako zuloan, edo epaitegira noiz deituko zain, sos multzoa ordaindu eta behin-behineko askatasunean. Dena, berezko eta funtsezko eskubide dena bizitzeagatik. Nork ez ditu gogoan Egunkaria eta bertako langile eta babesleak?

Eguberriak eguzahar bihurtu zaizkigu? Urteberriak zaharretara itzuli ote dira? Errana da historiak ez duela beti aitzinerako bide zuzena egiten, bihurgunetsu eta gora-beheratsua baizik. Bada, ezin uka bihurgune itxian zehar gabiltzala. Baina horrelakoak ere bukatzen dira, eta lehenbailehen bukarazteko zeregina eskatzen digu Eguberriak eta Urteberriak.