Makina bat kontu

Unibertsoaren kolorea aldatzen ari da
Hainbat astronomok 300 bat galaxia aztertuz egin duten lanaren arabera, Unibertsoaren kolore orokorra aldatzen ari da: gaur egun nagusi den koloreak beixaren antza duela esan liteke eta, aldiz, orain dela 11.500 milioi urtekoa askoz ere urdinagoa zen.
Marijn Franx Holandako Leideneko behatokiko arduradunak emandako azalpenaren arabera, urdina izar gazteen kolorea da. Beraz, orain dela 11.500 milioi urte galaxietako izar gehienak gazteak izaki, Unibertsoaren kolore nagusia ere urdina zen. Gaurko kolore gorrixkak, berriz, izarrak zahartu egin direla eta gazteak baino gehiago direla erakusten du.
Bestalde, Unibertsoak antzina zuen argi kopurua gaur egungoaren antzekoa dela gaineratzen du Gregory Rudnick Alemaniako Astrofisika Institutuko arduradunak. Alegia, lehen aipatutako garaian orain baino izar gutxiago zegoela, izar gazte urdin batek izar zahar gorrixka batek baino argitasun handiagoa ematen baitu.
Halaber, esan liteke Unibertsoko izar gehienak berantiarrak direla, ez zirela gure eguzkia baino askoz lehenago sortu, hau da, Big Bang leherketa handia gertatu eta 7.000 milioi urtera sortu zirela.

Baratxuria eta zelula hautatuen suntsitzea
Aspaldidanik ezagutzen dira baratxuriaren onurak eta sendatzeko ahalmena. Kheopsen piramidean dauden irudiek horren testigantza erakusten dute eta gure aitona-amonei ere makina bat aldiz entzun diegu horrelakorik. Herri jakinduriaz gainera, zientziak ere aspaldi heldu zion baratxuriaren propietateen azterketari. Israelgo Weizmann Institutuko Aharon Rabinkov ikerlariak zuzentzen duen taldeak, esate baterako, liliazioen familiako landare belarkara honekin egindako estudioaren berri eman du oraintsu, eta minbiziari aurre egiteko izan dezakeen balioa nabarmendu dute.
Baratxuriaren osagarrietariko bat allizina da. Allizina sulfuro bat da, alliina molekularen eta allinasa entzimaren arteko erreakzio biokimikoaren emaitza, erraz lurrintzen dena. Hain zuzen ere, baratxuriari usain eta zapore berezi horiek ematen dizkion substantzia da.
Antza denez, allizina dosi handi batek zelula biziak hiltzen ditu eta erasotzeko ahalmen horretan oinarritu dira Rabinkov eta bere taldea. Ikerlarion helburua zera litzateke: alliina molekula minbizi zeluletara helaraztea eta ondoren allinasa entzima gehitzea, hartara minbizi zelulak suntsitu ahal izateko. Laborategiko saguekin egindako frogek emaitza onak erakutsi dituzte, batik bat urdaileko minbiziari dagokionez. Aurrerantzean, beste minbizi motatan zer eraginkortasun duen eta gizakiari prozedurak balioko ote liokeen neurtu beharko dute.


Azkenak
Berwick eta gu

Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]


Zerbitzu publikoak: motozerrari bidea erraztu ala basoa garbitu?

Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]


2025-04-16 | Haritz Arabaolaza
Hizkuntza

Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]


Leku ‘kuttunak’

Aspaldian bisitatzen ez nuen eta hainbertze gustatzen zitzaidan leku batera joan nintzen aurrekoan. Bertan nengoela, gustura sentitu nintzen eta zera pentsatu nuen: hau da nire leku kuttuna. Kuttuna, kuttuna, kuttuna; hitza jira eta biraka etxerako bidean. Kuriositateak jota... [+]


2025-04-16 | Rober Gutiérrez
Trebetasunak

Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]


2025-04-16 | Euskal Irratiak
Mikel Epaltza
“Nire etxea utzi nuen ETAk nazioarteko begiraleen esku armak utz zitzan”

Atxik Berrituz giristino taldeak Kristauak Euskal Herriko bake prozesuan liburua argitaratu du Maiatz argitaletxearekin. Giristinoek euskal bake prozesuan zer nolako engaiamendua ukan duten irakur daiteke, lekukotasunen bidez.


Ertzaintza handitu eta 8.000 polizia nahi ditu Jaurlaritzak 2030erako

Ertzaintzarekin bigarren negoziazio mahaia ireki du Bigen Zupiriak, martxoan ERNE, ESAN eta SIPErekin ertzainei urteko soldata gutxienez 4.200 euro igotzea adostu ostean. Agente kopurua areagotzeko plan horretan Arkautiko (Araba) akademiak "berebiziko... [+]


Iñaki Bakero (Erriberan Euskaraz)
“Batzuek ez gaituzte hemen nahi, baina bagaude”

Maiatzaren 17an Erriberako lehenengo Euskararen Eguna eginen da Arguedasen, sortu berri den eta eskualdeko hamaika elkarte eta eragile biltzen dituen Erriberan Euskaraz sareak antolatuta


Aguraingo Udalak atzera bota du 50.000 plaka fotovoltaiko instalatzeko proiektua

EH Bilduk aurkeztutako mozioa onartu dute osoko bilkuran. Udalak egitasmoa sustatzen duen enpresari, Cañaveras Solarri eskatu dio proiektuak ez ditzala hartu balio estrategiko handiko gisa kalifikatutako nekazaritza lurrak, eta gune populatuetatik gutxienez 500 metroko... [+]


2025-04-16 | Sustatu
Bi hilabete igaro dira eta berdin gaude: IP blokeoak dozenaka euskal webguneren kontra futbola dagoenean

Duela egun batzuk iragarri zuen Puntueu-ek La Ligaren blokeoak euskal domeinuei eragiten dien kaltea monitorizatuko zuela. Asteburu honetan izan dira partiduak, hain zuzen, eta monitorizazioaren datuak hor daude, penagarriak dira.


Eguneraketa berriak daude