Oinak eta mentuoinak lurrean
Fruta arbolak etxera hurbildu genituela milaka urte batzuk badira. Egun modan dauden animalion klonak, landareetan ez dakigu noiztik erabiltzen ditugun. Inork ez daki hazirik, sexuen nahasketarik gabeko lehen ugalketa noiz burutu zen. Aldaxka izango zen lehena, noski, eta txertoa edo mentua ondoren.
Txertoarekin bi landare betirako lotzen dira sinbiosian, batek sustraiak jarriko ditu, adaburua besteak. Lan hau ez da alferrik hartzen, onura ugari dakar: bestela bizi ezingo litzatekeen ingurunera egokitzeko moduko landareak, gaitz eta izurriteei aurre egiteko landare bikote bereziak, ohi baino azkarrago fruta emateko joera eransten du, aukeratzen den tamainako arbolak izango dira eta fruta arboladi osoaren tamaina berdintzen du, fruituaren tamainan, umatzean eta kalitatean eragiten du...
Ugalketarako oinarrizko sistema gisa txertoaren erabilerak ere Euskal Herriko bi paisaia nagusien berri ematen digu: isuri mediterraniarrean erromatarren eragin zuzenaren ondorioz mahatsondoa izan da ustiatuena; isuri atlantiarrean, aldiz, erromatarrek bertan topatu zuten sagarrondoa. Mahatsarena edo sagarrarena, ardoaren bueltan garatu dugu hemen, ia erabat, eztitzearen edo txertaketaren artea.
Artea bai, bi edo hiru landare enpeltatuz gure baserrietako artisau artistek sortzen zituztenak. Zituztenak, bai, arras galtzen ari den ezagutza baita. Gero eta fruta arbola gutxiago landatzen dira eta jarritako urri horiek etxekalte! Kanpoko, urrutiko mintegietan hazitako mentuoinen gainean txertatutako barietateak izan ohi dira. Mediterraneo aldeko gozo-puntu errazegira jarritako landareak gehienak.
Dagoenerako berandu da, baina ezin bertakoagoak ditugun fruta arbolen barietate basakak jasotzeko lan itzela oraindik abiatu gabea da. Nola edo hala, erdipurdi behinik egiten ari den barietateak jasotzeko ahalegina bezain oinarrizkoa da basoetan gero eta bakanagoak diren mentuoinak, barietate basakak, jagotea. Gure kulturaren oinarrietan ere, lurrak ematen dizkigun fruituetan, ardoetan... kanpoeder! Marka da geurea!
Okzitaniako Tolosako elkartea da aipatu kolektiboa eta Frantziako Gobernuak dekretuz desegin zuen 2022an. Orain Estatu Kontseilua gobernuaren erabakia egokia dela berretsi du.
Sare Herritarrak antolatuta, pasa den urtarrilaren 11n Bilboko kaleak bete zituen manifestazio jendetsuaren ondoren, berriz sortu da eztabaida, euskal presoei salbuespen legeriarik aplikatzen ote zaion. Gure iritzia azaltzen saiatuko gara.
Espetxe politikan aldaketa nabarmena... [+]
Duela gutxi think tank izateko jaioa omen den Zedarriak bere 6. txostena aurkeztu zuen. Beren web orrialdean azaltzen dutenaren arabera, zedarriak ebidentea ez den bidea topatzeko erreferentziak dira. Hots, hiru probintzietako jendarteari bidea markatzeko ekimena. Agerraldi... [+]
Eskoziako Lur Garaietara otsoak itzularazteak basoak bere onera ekartzen lagunduko lukeela adierazi dute Leeds unibertsitateko ikertzaileek.. Horrek, era berean, klima-larrialdiari aurre egiteko balioko lukeela baieztatu dute, basoek atmosferako karbono-dioxidoa xurgatuko... [+]
Karen Daniela Ágredok dioenez, atxilotu zutenean berak ez zuen ertzainik zauritu, haiek lurrera bota zuten eta konortea galdu zuen. Ondoren, Ertzaintzaren komisariaren zoruan iratzartu zen eta handik ospitalera eraman zuten.
Hiuzz + Bloñ + Adur
Noiz: otsailaren 15ean.
Non: Iruñeko Aitzina tabernan (Egun Motelak kolektiboa).
--------------------------------------------
Larunbat goiza Iruñean. Neguko eguzkitan lanera doazen gizon –eta ez gizon– bakarti batzuk... [+]
.jpg)
Hizkuntz Eskubideen Behatokiak jaso ditu kexak: bisita gidatuak gaztelania hutsean, eta sarrerako zerbitzuetan ere bai. Bitxia da kontua: baskoien mintzairaren hitzak dituela uste den brontzezko objektua ikustera joan... eta azalpenak gaztelaniaz. Kexek eragina izan dute, eta... [+]
Julen Linazaroso Macsonrisas-eko kideak azaldu duenez, sari-bolek, harrapakin-kutxek eta enparauek bideojokoetan ordu gehiago jokatzea dute helburu. 35 eta 64 urteko pertsonen artean bideojokoen erabilerak gora egin du 2023tik 2024ra, Ipsosek emandako datuen arabera.
Zubiak eraiki Xiberoa eta Boliviaren artean. Badu jadanik 16 urte Boliviaren aldeko elkartea sortu zela Xiberoan. Azken urteetan, La Paz hiriko El Alto auzoko eskola bat, emazteen etxe baten sortzea, dendarien dinamikak edota tokiko irrati bat sustengatu dituzte.
SPRI sozietatearen eraikinaren aurrean elkartuko dira langileak hurrengo asteko ostiralean.
Ostegunean egoera hori ikertzeko eta zuzentzeko eskatu dio EH Bilduk Nafarroako Gobernuari legebiltzarreko osoko bilkuran. UPNk eta PPk bat egin dute eskaerarekin, eta Osasun Departamentuak urtebete du ikerketa gauzatzeko.