Lau bidelagun, lau artista handi, lau lagun min elkartu ditu emozioari, keinuari, espresioari, koloreari eta formari gorazarre egiten dion erakusketak. Neurri handiko 80 obra inguruk kolorez gainezka jarri dute Kursaaleko Kubo aretoa. Bidaide hauen lanek, elkarrekiko harremanean jarrita, bakoitzaren berezko izaera indartu dute, ikuslea bereganatu eta forma bortitz eta kolore bizien zurrunbiloan murgiltzeko gonbita luzatzen duen espazio bat sortuz.

Ez da, inolaz ere, lauak elkartzen dituen lehenengo erakusketa. Harreman artistiko eta pertsonal estu baten ondorioz, urtetan zehar hainbat aldiz aurkeztu izan dituzte artelanak elkarrekin. Bidaideak zenbait urteren ondoren berriz elkartzeko proposamena izan da, iragana eta oraina parez pare jartzeko aukera ezin hobea. Badira zenbait urte Balerdi eta Mendiburu hil zirela, Goenagak eta Zumetak aldiz, lanean jarraitzen dute, gogoz eta indar handiz gainera. Erakusketak lehengo eta oraingo lanak bildu ditu, agerian utziz, batetik, Balerdi eta Mendiburuk ez dutela gaurkotasunik galdu eta bestetik, Goenagak eta Zumetak sormen momentu bikaina bizi dutela.

Ezinezkoa litzateke mota honetako erakusketa batean lau ibilbide artistikoren errepaso sakona egitea, erakusketa bana beharko lukete horretarako. Zertzeladak eskaintzen zaizkigu hemen. Erakusketa bera lau kolorez osatutako koadroa bailitzan, artista bakoitzaren ibilbidearen zenbait pintzelkada baino ez ditugu ikusiko, batzuk ezagunak, beste batzuk luzaroan gorderik egondakoak eta baita sekula ikusi gabekorik ere, azken garaietako pintzelkadak.


Hiru margolarien artean eskultore bat dugu, giltzarri lana egiten duena, hain zuzen. Bai Zumetak eta bai Goenagak Mendibururekin egin zuten lehendabiziko erakusketa eta Goenaga ez beste hirurek, Gaur taldearen sorreran parte hartu zuten 1966an.

Berezia da Remigio Mendibururen lana, klasifika ezina. Paregabeko maisua izan zen zura lantzen eta beste inork ez bezalako balio sinboliko eta mitikoa eman zion. Bere eskulturetan erabilitako sustrai eta adarrek lurrarekiko harremana, iraganarekiko lotura eta eskulangintzarekiko miresmena azpimarratzen dute. Ederra da Murru edo Argi III Zubi bezalako pieza handiek duten trinkotasuna eta indar espresiboa. Esperimentaziorako grinak, zuraz gain, beste material batzuk lantzera ere eraman zuen, beruna, brontzea, buztina eta abar. Adibide batzuk badauzkagu Kubo aretoan.

Balerdiren kasuan, 1954ko Autoerretra-tuarekin hasi eta hil aurreko azken garaietan Alacant-en egindako koadro distiratsuen bitarteko esperimentazio garai ezberdinak aurkezten dizkigu erakusketak. Natura eta paisaia etengabeko erreferentzia dira Balerdiren ibilbide guztian zehar. Aipagarriak dira, besteak beste, 1975az geroztik gorderik egon diren Jardines Claros II eta III, puntilismoaren teknikak erabiliz egindako neurri handiko bi olioak. Informalismoa, espresionismo lirikoa, argizari eta pastelen garaia, kolore distiratsu eta bortitzez lehertzen diren azken urteetako lanak... azkarregi amaitu zen ibilbide oso baten zenbait aipamen baino ez ditugu ikusiko; askoren ustez, Europako ekintza-pintore onenetariko bat izan denaren margolan interesgarri batzuk.


Goenagak eta Zumetak erakusketarako bereziki egindako neurri handiko koadroei aparteko garrantzia eman zaie, atzera begirakoa bigarren mailan utziz. Badira bai, aurreko garai eta esperimentazioen berri ematen duten lanak, baina, dudarik gabe, lan berriak dira protagonista.

Hor dauzkagu Goenagaren hasierako lan ilun eta lauak, 70eko hamarkadako Zelatun edo Belarrak serieak, material ezberdinekin egindako esperimentazioak eta abar. Lurra edo natura bera izan dira sarri Goenagaren lanen oinarri nagusia. Koadro askotan, itxurazko abstrakzioaren azpian gorderik dagoen erreferentzia figuratibo horrek, naturan izan du jatorria.

Aurreko urteetan egindakoari merezitako aipamena egin arren, Bidaideak erakusketan egungo Goenaga da protagonista nagusia. Badirudi Kobazuloko margolaria zena aldatu egin dela. Udan, eguzki galdatan margotutako koadroak ikuslea harrapatzen duen izugarrizko indarra dute. Sekula ez bezalako kolore biziak eta espresionismo bortitza erabili ditu eztanda baten pareko diren azken lan hauetan.

Antzekoa da Zumetarekin gertatzen dena. Bere ibilbidean zehar igarotako etapa ezberdinen berri ematen digu erakusketak, besteak beste, Papiroak, Grisen garaiko zenbait lan eta abar. Baina, Goenagaren kasuan bezala, erakusketarako egindako koadro erraldoiak dira jaun eta jabe; Zumeta, bere margolari bizitzako garairik hoberenetako batean dagoela argi uzten duten lanak. Neurri ikaragarriak erabili ditu, ia horma pinturak diruditen koadroetan. Lerro beltzez egindako marrazkiak hartu duen lekua azpimarragarria da, baina batez ere, bat-batekotasuna, bizitasuna eta indarra dira lan hauetan aipatu beharreko ezaugarri nagusiak.


Erakusketaren osagarri gisa bideo batzuk ere eskaintzen dira. Artista bakoitzaren ibilbidearen berri ematen duten elkarrizketa eta dokumentalez gain, badira artelanak sortzeko momentua jasotzen duten irudiak ere. Bertan, erakusketan dauden zenbait lanen prozesu osoa eta, egileen ahotik, sormen prozesu horren garrantzia ezagutzeko aukera eskaintzen zaigu.

Emozioa, materia espresio bide bezala erabiltzea, sortzeko ekintzak berak duen garrantzia, artea ulertzeko modua, naturarekiko lotura estua... asko dira lau bidaideek elkarbanatzen dituzten ezaugarriak. Erakusketak ez du orden kronologiko edo biografikorik jarraitzen, are gehiago, itxuraz behintzat, arte lanak orden jakinik gabe kokatuta daude. Kokapen nahasi honek, ordea, ez du ikuslearentzat kontraste handirik sortzen, bakoitzak bere bidea egin arren, lauek ibilbide paraleloak jarraitu baitituzte. Beraz, oraindik bada nahiko denbora artelan eta artista handi hauekin gozatzera Donostiara inguratu nahi duenarentzat.