Zuritzearen onurak


2007ko otsailaren 21ean

datorren urteko uzten oinarriak jartzea da negu giro honetan egin dezakegun lanik eraginkorrenetakoa. Landare bakan eta multzoen ipurdiak eta sustraiak babestu eta aberastekoarena genuen lehengo astean. Karearena honakoa.
Baserrien inguruetan topa ditzakegun karobi edo hauen arrasto ugariek garai batean kareak edo kisuak izan zuen garrantziaz hitz egiten digute. Kare harria gure lurretan usu aurkitzen den lehengaia da. Harri hau karobi labeetan erre eta kare bizia ekoizten zen ia etxeero. Kare honek erabilpen anitz zituen: lurrezko ontzietan arrautzak kontserbatzeko, ukuilu, korta, etxe eta abar desinfektatzeko, landareak zurituz gaitz eta izurriteei aurre egiteko eta batez ere soro, baratze, belardi, sagasti eta abar ongarritu eta aberasteko.
Lurrari karea emateak izugarrizko onurak dakarzkio. Lehenik eta behin lurrak berez izan behar du kare-gosea. Buztin lurrak izaki honelakoxeak ditugu Euskal Herri atlantiarreko lur gehienak, kare premia nabarmenena dutenak, alegia.
Hiru mailatan lan egiten du kareak lurrean: desinfekzioa, fisikoa eta kimikoa. Desinfekzioan, lurrean dauden onddo, bakterio, intsektu eta hauen arrautza, har eta abar hil egiten ditu, arerioak kenduz landareei bizitza kalitatea hobetuz. Fisikoki, kareak lurra harrotu egiten du airearen eta uraren mugimendua areagotuz; lan hau bereziki egokia da buztina nagusi duten lurretan, buztin itxi gogor itoan landareen zainen lana erraztuz. Kimikoki, hasteko karea bera landareen eskuera jarri eta berarekin batera magnesioa. Honez gain lurraren gorabehera kimikoetan ugazaba den eta lurraren azidotasunaren neurria ematen duen pH-a orekatzen du, erdi pareko 6-ko neurri aldera. Honek beste ondorio batzuk dakartza: lurra bizitu egiten du, buztinetan gertatzen diren erreakzio kimikoak azkartu eta hauen bidezidor eta ataketan kateatuta dauden elikagaiak lurreko salda bizira bideratzen ditu landarearen eskuera jarriz.
Sail bakan batzuetan besterik ez da egun karea ikusten eta analisiek bere premia gero eta nabarmenagoa dela erakusten dutenez, garai bateko ohitura on hori berreskura dezagun. Ohartxo bat: batak bestearen lana kamusten duenez, karea eta simaurra ematea batera egin behar ez diren lanak dira, lan batetik bestera hilabeteko tartea behinik izan dadila.


Azkenak
Denboraren harrizko gurpila Iruñeko katedralean

"Pictura est laicorum literatura", utzi zuen Umberto Ecok idatzita, Il nome della rosa eleberrian. Irudien bidez mintzatzen da herria, hitzez baino maizago. Artearen funtzio narratiboa nabarmena da Erdi Aroko irudietan, egungo begiekin zail gerta daitekeen arren haiek... [+]


Sare sozialak
X utzita, nora joko dugu orain?

“eXodoa” gertatzen ari da egunotan sare sozialetan. Erabiltzaile ugarik X plataforma uztea erabaki –Elon Musk enpresariaren eskutik izandako eboluzio “toxikoaz” kokoteraino– eta Mastodon edota Bluesky-ra egin dute jauzi. Proiektu horiei begira... [+]


Ertzaintzaren euskarazko arreta bermatzeko eskatu dio Arartekoak Jaurlaritzari

Ertzain patruila batek hizkuntz tratu desegokia eman diela salatu dute Donostiako bi herritarrek. Isuna jaso zuten, behin eta berriz euskaraz artatuak izateko eskatu ondoren. Arartekoak kargu hartu dio Ertzaintzari.


Teknologia
Oinak lurrean

Interneten Willow hitza bilatzerakoan oraindik txikitan ikusi nuen pelikula baten izenburua agertzen da. Fantasiaz beteriko pelikula hartan, Willow izeneko gizon txiki batek, protagonistak, mundua eraldatu zuen, erresuma zapaltzaile batetik herritarrak askatuta. Google-k Willow... [+]


Materialismo histerikoa
Zuentzat

Araiak esan dit zuei idazteko. Esan dit, utzi baino lehen (aurten egingo dut), nire testu bat eraman nahi dizuela, nik ez dizuedala inoiz eraman, eta merezi duzuela, harro sentituko zaretela nitaz. Ezin da horrelako aukera bat galtzen utzi. Ez dakit jada esan ez dizuedan zer... [+]


Kilometro zero

Berriki Pierre Carles dokumental egile engaiatuaren azken lana ikusteko aukera izan dut. Guérilla des FARC, l'avenir a une histoire (FARC gerrilla, etorkizunak historia du) du izena eta Kolonbian mende erdi baino gehiago iraun duen gatazka armatuaren kontakizun... [+]


Alerta laranjak

Valentziako tanta hotzaren kudeaketa txarrak aldaketa ekarri du muturreko eguraldiagatik izan daitezkeen alerten inguruan, “neguko” lehenengo denboraldian agerian geratu den bezala. Hego Euskal Herrian ibaiek gainezka egingo zutelako mehatxuaren aurrean, hainbat... [+]


Jendetasun zolatik, Kittof gogoan

Kaosean sartuak gara. Hori erran digute hedabide frantsesek, legebiltzarrak gobernua erorarazi duelarik abenduaren 4an. Kaos politiko, instituzional, sozial, ekonomikoaren zirimolak infernuko sarabandan bahituko gaituelako izua zainetara isurtzen hasia zaigu denoi. Zer komedian... [+]


2024-12-18 | Jesús Rodríguez
Borroka aro berria Herrialde Katalanetan

2011. urtean M-15eko mugimendu indartsua lehertu zen, Kataluniako Gobernua ataka estuan jarri zuena. Besteak beste, orduko hartan Polizia Bartzelonako Katalunia plazako kanpaldi suminduari oldartu zitzaion, eta parlamentua setiatu zuten ekintzaileek, Artur Mas presidentearen... [+]


Izar Mendiguren. Saltsa berrietan beti
“Ni euskaraz bizitzeak ez du esan nahi beste hizkuntzei eta kulturei ateak ixtea”

Aiaraldea Komunikabidea sortu zuten lehen, eta Faktoria gero. Laudion dute egoitza, eta bertan ari da lanean
Izar Mendiguren. Kazetari, bertsolari, musikari, militante... Ipurdi batez eserleku bi ezin estali litezkeela dio esaerak, baina hori baino handiagoa da Mendigurenen... [+]


Eguneraketa berriak daude