Hemezortzi urte nituen. Aitzur-makilarik gabe, oinetako tzar eta lerrakor batzuekin Monte Perdido-k dituen 3.355 metroen igatea esperientzia izigarri azkarra izan zen. Geroztik, Ordesa izenaren entzutea aski zait esperientziaz oroitzeko, larru, ginarri eta hezurretan sekulako markatua banu bezala. Baina oroz gain isiltasunaren esperientzia izan zen hura. Iruñeako Errotazar mendi taldeko lagunen konpainian.

Mendiaren metamorfosiaren bizitzea. Ikustea nola pausoz pauso bazterrak aldatzen diren: hosto erorkorren oihanaren ondotik heldu den hosto iraunkorrena, izai enbor luzedunak nola gero bakantzen diren, belai zabalak, harrigarrizko harresi arros zutak, Cotatuero-ko zirko zabala, Gorrizeko errefugioa, edelweissak bi mila metrotik gora, Cola de caballo ur jauzi handia, elur betikoak, aintzira hormatua.

Monte Perdidoko gailurrean katalan batzuekin xanpaina edan genuen. Gero bertze bide batetik jaistea, urrunean la Brecha de Roldán, Castereteko harpe hormatuan eztiki dirdira ari diren estalagmita eta estalaktitak, han barreneko isiltasun sepulkrala, harresi zut-zut hartako las clavijasetarik iragatea, azpian ibarraren zolan zuhaitz eta erreka ñimiñoak. Liliputeko herria balitz bezala han esku uharrean har dezakezuna. Eta zuk, goiti eta inguruari so eginez begiekin besarka dezakezun zabaltasuna, aire gardena. Eguzkia elurrean dirdiratzen. Han gelditzeko gutizia.

Joan den udan itzuli naiz berriz. Lehen aldia geroztik. Zaila izan zait 'ene' ibarraren berkausitzea. Ordesa ere udako asteburu eta oporretan kontsumitzeko 'produktua' bilakatua ote da? Auto guztiak aparkalekuan utzi behar, txartela erosi behar, bide hori hartu behar, hara ez joan behar. Txartelak saltzen dituen neskari galdegiten diozu ea zenbat oren behar den zuzen Gorrizera heltzeko ahantzia baituzu eta erantzuten dizularik "nueve horas" diozu zure baitan oroimena hauskorra dela uste baitzenuen bospasei ordu aski zirela… Turismo informazioko beste neska bati galdegiten diozu ea igana den goitira, ezetz… Castereteko harpe hormatua aipatzen diozu eman dizun eskeman ez baita agertzen, ez entzuna egiten dizu, eta gero, tematzen zarelakotz, erraten dizu "está prohibido ir!"… Eta hona non ordura arte bulegoko zoko batean isilik egon den adineko oihan zaintzaileak botatzen dizun: "Pero usted hace mucho que no ha venido por aquí, verdad? Por lo menos diez años ? Esto ha cambiado mucho sabe?, ya no es lo de antes, ahora es turismo de masas, y a Casteret ya puede ir usted tranquilamente, lo que pasa es que ya no se puede entrar, por lo de la polución sabe? con toda esta gente… Yo antes era pastor… ".

Bitartean, autobusak joan jinezka dabiltza. Ibarraren zolan diren bide eta bidexkak 'antolatu' eta seinalatuak dituzte. Hierarkizatuak ere: zaila, ez hain zaila, erraza… Pankartak ere ezarriak: "Kontuz zure bihotzarekin, ahul bazaude ez maldan gora joan, kontuz hartzekin"… Agorrileko autobusak jendez kolkoraino beteak dira, familia batzuk haurren karrosekin etorriak, emazte batzuk takoinekin… Harritua zara… Dena zaizu bitxi eta arrotz Disneylanden lurreratu bazina bezala. Salbu han goitian betiko isiltasunez inguratzen zaituen bazterra sumatzen hasten zarela. Harresi handi horailak han dira eta ere han nonbait gordea Monte Perdido eguzkitan oixtion autobusean heldu zinelarik ikusi bezala. Laster bi bide kuruzatzen diren lekura heltzen zarelarik, ipuinetan bezala edo nahi baduzu Heraklesen mitoan bezala, birtutearen omen den bidea hartzen duzu. Kasu honetan, ezkerretik Cotatueroko zirkora patarrean goiti doana. Mendia berkausitzen duzu. Turistak desagertuak dira, orain noiztenka maldan behera kuruzatzen dituzunak "Muturreko lurralde ontologiko"ko bidaiariak dira. Preseski, primadera honetan (Bruxelles, 2003) Kenneth Whitek argitaratu liburuska urdin argiaren titulua jiten zaizu gogora: Mendiaren poetika… Eta Fan K'uan pintore txinatarrak mendi elurtsuak paperean pintatu aitzin egiten zuena: elurrean ibili, ibili eta ibili «mendiaren hezurren haztatzeko".