Azaroko hostoak
Jende asko da gurean erantzukizun horren nekea sentitzen duenik. Hala zioen Edurne Ormazabal kazetariak Berrian: "Herri honek batzuetan nagia ematen du: beti geure buruaz hitz egiten, hausnartzen". Jende asko da gurean erantzukizun horri obsesioa irizten dionik ere. Eta obsesioak, definizioz, hersturazko sentimendu mingarri batez itotzen gaituenez, identitatearen auziak antzutu egiten gaitu, ez omen gaude-eta identitatea ez den beste ezertarako. Identitatearekiko itsumenez jota dagoenak sentitzen duen gu eta haiek bereizi behar etengabe gaixoak ahultzen omen du desberdinarenganako sentiberatasuna. Identitateak, muturreraino eramaten direnean, hiltzaile bihurtzen dira, zioen Amin Malouf idazleak muturreraino eramandako arrazonamendu baten bidez.
Ados nentorke »ados nator» sukar identitate zalearen kontrako jardun horrekin. Ez daukagu inora joan beharrik, negu honetan sukar horixe ari zaigu-eta etxea berotzen.
Bestalde, Espainia eta Frantzia ez dira identitateak aintzen dituzten estatu moderno, eskuzabal eta irekiak; ez dira halakoak izan sekula, eta, halaber, ez dira beren baitako borondatez aldatuko; guztiz deserosoa zaie »antinaturala, erreakzionarioa, logika guztien kontrakoa» hain errotua duten eredu berdin bakarretik apartatzen den oro.
Herri honetako askok eta askok zer nahiago genuke identitatearen obsesioa gainetik kentzea baino! Baina luzerako dugulakoan nago. Bitartean, atezuan egon beharko dugu gehiegikeriekin: identitatearen defentsa, baztertzailea bada, ez da justiziazkoa ez baztertuarentzat ezta identitatearen izenean baztertzera prestatzen denarentzat ere.
Zergatik, ordea, bikoiztasun hori?
Freud-ek zioen: "Neure buruari galdetzen diodan bakoitzean zergatik saiatu naizen ondradua izaten, zergatik izan naizen eramanekoa eta bihotz zabala hurkoarekin, zergatik ez diodan uko egin kaltea eta kontraesanak besterik ez zekarzkidan jarrerari, ez daukat erantzunik".
Ez, ez dago erantzunik. Baina erantzuna ezagutzen ez badugu ere, garbia da zeregina: barruko ez dakigu zein indar klasek bidegabekeriaren kontra egitera bultzatzen gaitu eta, aldi berean, bidegabekeriak eragindako biktimen alde jartzera.
Haur-jolas bat Eusko Legebiltzarrean, sarriegi lotsaren patioa bihurtzen diguten horretan. Baina legeaz eta parlamentuaren betebeharrez ahoa beteta hitz egiten duten politikari eta kazetari berek garrantzia kendu nahi izan diote gertakizunari. "Larriagoa izan da hirukoak SArekin egin duen ituna!". Anekdota bat, beraz? Zutabe, bineta eta txisteetarako gai aproposa gehienera ere…? Niri, ordea »zer egingo diot ba!», Eusko legebiltzarrean gertatu den lotsagarrikeriarik handiena iruditzen zait.
"Ez da, dirudienez, zerurik ez lurrik ikaratuko garaiz ohar gaitezen gure azken orduaz. Aski izango omen da, diotenez, norbaitek »ez dakigu nork» botoi kaskar bat estutzea", idatzi zuen Mitxelenak mehatxu nuklearraz. Mayor Orejaren ordez botoia sakatu zuenak ez du zerurik ez lurrik ikaratu, baina politikaren sinesgarritasun faltak minbiziak bezala usteltzen du jardun politikoa; eta botoiarenak, anekdotaren gainetik, koska bat estutzen du lehendik nahiko estu zegoen politikaren sinesgarritasun falta izugarria.
Goethek lagun baten heriotzaren berri jakin eta esan zuena datorkit gogora: iraun beharra zagok, iraun beharra!
Baina Goetheren iraun behar horrek ez du zerikusirik gure eguneroko diosaletan ageri den etsipenarekin:
-Zer moduz?
-Hementxe. Irauten.
Iraun beharra dago, bai, baina ez etsipenezko erantzun abaildu horrekin. Ez da etsi behar, ezta sentibera jartzeko adinera heldutakoan ere. Gazte izaten segitu beharra dago; berariazko borondate gazte batek (beti zalantzen arragoan goritu behar den ikuspuntu moral eta estetiko batek) gorde dezake piztuta, ez beste ezerk, Goethe zaharraren begietako su gaztea. Sentiberatasunak nola senti dezake ezer berririk eta begiradak nola ikusi, ez bada etengabe berrituz sentiberatasuna eta begirada?
Ekimen kultural asko egongo da porrotaren arriskuan. Baina gehiago amorratzen naute aspaldi handian hilda bizi diren jardunbideek. Begi-bistakoa da irauteagatik irauten dutela. Sosak dituztelako diraute, ez barneko premiak edo kanpoko eskakizunak eraginda.
Sosik gabeko iniziatibak hiltzen dira, ordea; ez, kemenik eta funtziorik gabeak.
Munduan ageri diren gauzen sorta baino zerbait gehiago da mundua; noiz manifestatuko zain dauden gauzen multzoa ere bada mundua.
Esateko dauden gauzena, adibidez.
Arteak, esateko dagoena esaten saiatzeaz gainera, azti baten gisa jokatzen du; aurreratu egiten du, inork ez ikusi arren, gertatzear dagoena. Orain dela berrogei bat urte Robert Graves-ek Hondartza izeneko poema eder bat idatzi zuen Mallorcako Deyá herrian:
"Kaioek baino ozenago egiten dute kurrixka umeek /gurasoen eskutik helduta apar gazterantz; / beste batzuek, berriz, izurik gabe, bularreraino bustitzen dira, / beren ahoei irribarre kresaltsua dariela…"
"Baleak ikusi dituen marinel gihartsuak, /arrain hegalariak ikusi eta Demerara eta Boli Kosta/ bezain toki urrunetara heldu denak / abisu emango die ipuina entzutera hurbildu zaizkion haurrei / alkitranaren usaina dutela ozeano guztiek".
Gravesek aurreikusi zuen ozeanoetako alkitrana ez zen Exxon Valdezek edo Erikak edo Prestigek isuritako miseria beltza. Ez zeukan horretarako premiarik: gizakiok hondatutako ozeanoak usainduak zituen Gravesek. Horrek egin zuen jakitun zer etorriko zitzaigun, horrek egin jakitun zein gorrak garen. Halatan, zezakeen ekintzarik iraultzaileena egin zuen: poema eder bat ondu abisutzat.
Ez dago dena esanda, ez. Baina ezta esandako guztia gure oroimenean ere.
Ez dute entzun nahi Monzonen poemako alargun zoroak botatako oihu lazgarria senarra eta hiru seme gerran galdu eta gero:
"Non dira beste zoro horiek, gudan nahi zutenak hasi?".
Sare sozialetan ustezko mezu xenofoboak, gorrotozkoak eta indarkeria bultzatzen dituztenak zabaltzea egotzi diote. Osasunari ere 20.000 euroko isuna ezarri dio Indarkeriaren Aurkako Batzordeak Sadarren jokatutako Bartzelonaren aurkako Ligako partidan ikusleen egonaldia... [+]
Matx, tokiko kirolaren sare soziala, atzo jarri zen martxan. Urte hasieran app mugikor gisa jaio ondoren, orain Mastodon azpiegituraren gainean berregina azaldu da. Tokikom tokiko hedabideen sareko kirol albisteen biltegi gisa ageri da webgunea orain nagusiki,... [+]
Bi ordu edo bi ordu eta erdiz haur eta gazte andana hartzen ditu jantokiaren tarteak eskoletan. Jateko, jolasteko eta elkarbizitzeko espazio horretan jantokiko arduradunak esku hartzeko dituen mugez, jarraitzen diren irizpideez, begiraleen rolaz eta duten formazioaz arituko... [+]
Astelehen honetan zendu da langilea Muskizeko enpresan, mantentze lanak egiten zituen bitartean. Zerbitzu medikuek berehala esku hartu bazuten ere, ez zuten lortu suspertzea. UGT sindikatuak lan istripu honen arrazoiak ikertzea exijitu du.
.jpeg)
Azaroak 20an, Haurren Nazioarteko Eguna, ikastetxe sarreretan krespoi belzdun bandera palestinarra eta bi zapata pare jartzea proposatu du hezkuntza arloko ekimen herritarrak. Azaroaren 30etik urtarrilaren 31ra bitartean haur palestinarrentzako elkartasun mezuak jaso eta ondoren... [+]
“Te Siklârel Romanipen” ikasketa plana prestatu dute Ijito Herriaren historia eta kultura Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan txertatzeko. Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak sortu du proiektua, EHUrekin eta Amuge Euskadiko Emakume Ijitoen Elkartearekin... [+]
Bitartekaritzaren eta pertsonen arteko komunikazio zuzenaren bidez, izaera penaleko gatazka bati konponbidea aurkitzea da Justizia Errestauratiboaren helburua. NUPek eskainiko duen prestakuntza 100 ordukoa izango da eta ikasleei titulazioaren gastuen %90 ordainduko zaie.
Vicent Andrés Estellés poetaren hitzak harturik, bat naiz hainbat eta hainbat kasuren artean, eta ez kasu bakan, arraro edo ezohiko bat. Zoritxarrez, ez. Hainbaten artean, bat. Zehazki, Europako Kontseiluaren arabera, eta ibilbide handiko beste erakunde batzuen... [+]
Fermin Muguruzak kontzertua eskaini zuen pasa den larunbatean Martuteneko kartzelan, Iñaki Pikabea 'Piti' eta Joseba Sarrionandia ETAko kideek espetxe horretatik ihes egin eta 39 urtera. Orain, kontzertua dela-eta hainbat jenderen kexak jaso ostean, Eusko... [+]
Argazkia bai, ala argazkia ez? Oraintxe bertan, ez dago argi Rio de Janeiron hasi berri-berria den G20aren goi bileran argazkia izango ote dugun ala ez. Bertaratu diren agintari gorenen “familia-argazkia”, alegia. Horrelakoetan arauzkoa bihurtu dena: turista... [+]
Bizkarsoro filma (Josu Martinez, 2023) Donostiako zinema aretoetan proiektatuko dute ostiral honetatik aurrera (hilak 22); SADEko Iñaki Elorzak azaldu duenez, bi aste inguruz proiektatuko dute printzipioz, eta, arrakasta baldin badu, denbora gehiagoz. Hala azaldu dute... [+]
Nafarroako Salhaketak jakinarazi duenez, laguntza hori ezinbestekoa zen preso egondako pertsonek "gutxieneko oinarri ekonomiko bat" eduki zezaten, "askatasunean bizitzen hastera igarotzean". 480 eurokoa baino ez zen subsidioa.