Espainiako monarkikoak kontent dira, Felipe Borbon Letizia Ortizekin ezkontzen delarik, erret familian ongi ahoskatzen duen pertsona bat egonen delako. Felipe Borbon Letizia Ortiz utzi eta Jaime Peñafielekin ezkonduko da, Espainiaren onerako. Juan Carlos Borbonen ama Curro Romero toreatzailearen jarraitzaile amorratua da, eta Romero zezen plazan nola aritu den galdetzen dioten aldioro keinu bera egiteagatik geratu zaio burua okerturik. Berroski-ren azken eskaintza berezia: Principe de Bequelar gaileta paketea eta dozena bat Ortiz madalena badaramatzazu, bi Coronita garagardo musu truk.

El Jueves umore aldizkariak Borbondarrei buruzko lau txisteotatik hiru argitaratu ditu. Deia berri paperak, aldiz, bakarra. Zorroztasunaren arabera sailkatzen hasiz gero, Berroski-ren iragarkia iruditzen zait niri puntarik kamutsenekoa. Hain zuzen ere hori da Euzkadiko, barkatu, Euskadiko egunkariak karrikaraturikoa, eta hain justu ateraldi xalo horren egile Josetxu Rodriguezen eta Javier Riparen aurka aurkeztu du kereila Espainiako Entzutegi Nazionaleko Fiskaltzak. Eskandalagarria.

Albistearen berri jaso dudalarik, lankide batek duela bizpahiru urte esandakoa etorri zait gogora: "Juan Kruz, lasai bizi nahi badiagu, diru arazorik izan nahi ez badiagu, izen euskaldunik ez duen enpresaren batean sartu behar diagu". Lagunak egun Administracion izeneko enpresan egiten du lan, eta lasai eta diru arazorik gabe bizi da. Espainian, garai batean, soldadutza egin behar zuten mutilei adorea berezkotzat jotzen zitzaien. Egun, Espainian, izen euskalduna duen edozeri maltzurkeria berezkotzat jotzen zaio. Galde diezaiotela bestela Eroski Taldeari zenbat saltzen duen Talaveran. Dena dela, Euskal Herrian ere gertatzen zaizkigu halakoak. Nafarroan, esaterako. Nafarroan, bereziki. Zurrumurru batek dio Foru Gobernu erregionalistak dekretua onartu behar duela zerga berezia ezartzeko izenean k, tz, ts, edo eta tx duten enpresei.

Hala eta guztiz ere, kasu honetan aizkorakada hedabide euskaldun baten kontra jo badute ere, nago kolpearen helburua Euskal Herriko mugez haratago dagoela. Nago Espainiako hedabide guztiei bidali zaien oharra dela. Espainiako erregezaleek hamarkadak eman dituzte Juan Carlos II.ak, Victoria Pregok esanen lukeen moduan, 1981eko otsailaren 23ko gau luzean demokraziaren eta askatasunaren aldeko borrokan jokaturiko rol ausart bezain erabakigarria behin eta berriz nabarmentzen. Jokaldia ongi atera zaie. Egun ez dago Francisco Franco diktadoreak zuzenean izendaturiko bere oinordekoari koroa kenduko dionik. Baina Juan Carlos zahartzen ari da, 81a gero eta urrutiago dago, eta semearen, Feliperen legitimazioa zenbatekoa izanen den ikusteko dago. Erregezaleak urduri daude. Ez daude txisteetarako, eta hariak mugitu dituzte, argi gera dadin. Txisterik egin ez dadin.

Arrazoirik ez zaie falta urduri egoteko. Espainiako zoldaren errege Tony Genil Felipe printzearen ezkontzan abestu nahi duela azaltzen ikusi dut barruki telebista saio batean. Deia-koa baino dezente larriagoa da. Gezurra badirudi ere, erregea baino erregezaleagoa den Jaime Peñafielek arrazoi osoa du: horrelakoak gertatzen dira printzea odol urdinik gabeko emakume batekin ezkontzeagatik. Monarkia eta normaltasuna uztartezinak dira. Monarkia gertuko, arrunt bilakatzen bada, berehala dator galdera: errege-erreginak gertukoak, arruntak badira, zergatik da errege-erregina? Beste modu batera adierazita, errege-erregina izan nahi badute, izorra daitezela eta izan daitezela berezi, endogamiko. Hortik datoz arazoak, eta hortik txisteak zentsuratzeko beharra.

Nik, aste honetan, berez, kazetaritzaz idatzi nahi nuen. Azaldu nahi nuen merkantilismoa inposatu den honetan edozein hedabidetako edozein albiste ulertu ahal izateko hedabideko jabea nor den jakin behar duzula. Nabarmendu nahi nuen pentsamendu bakarra jaun eta jabe den honetan egiazkotasuna ez datzala errealitatea kontatzean baizik eta beste hedabideekin bat egitean. Aipatu nahi nuen telebista gailendu den honetan hedabide guztietan albistearen garrantzia ikusgarritasunaren arabera neurtzen dela, eta azkartasunari ematen zaiola lehentasuna zer, nork, nori, non, noiz, zergatik bezalako galdera zaharrak erantzun gabe utziz. Esan nahi nuen kazetariak gero eta gehiago agintzen dietena kontatzen duten txotxongiloak direla. Salatu nahi nuen kinka horretan zentsura ez dela beharrezkoa, kazetariak berak bere burua zentsuratzen duelako. Baina kereilaren albistearekin topo egin dut, eta ikusi dut zentsura zuzena oraindik beharrezkoa dela. Zerbait bada. Garai txarrak dira kazetarientzat, baina baita monarkikoentzat ere.