Ailorbea eta akerra
Asian du jatorria ailorbeak. Asirioen garairako landare preziatua zen, K.a. XV. mendeko Egiptoko dokumentuetan aipatzen omen dira bere sendagaitasunak eta duela 3.328 urte bere haziak jarri zizkioten Tut Anj Amon edo Tutankamom faraoiari hilobian. Erdi Arorako Mediterraneo osora zabaldua zen kultura arabiar eta asiarrekin batera. Hedapen haren aztarna, hor topatuko dituzu ailorbea eta bere generoko beste batzuk hego muturreko lurretan, Ebro inguruko lurretan, soro bazterretako landaredian nahasirik.
Egun ia Asia hego-mendebaldean eta Ekialde Ertainean bakarrik lantzen da. Hosto berde edo lehorrak eta haziak usu erabiltzen dira Indiatik Turkiarainoko tarteko sukaldeetan.
Pagotxa, hirusta eta alpaparen tankerako landarea da, horiek bezala Leguminosen familiakidea. Kasta honetako landareok bi ezaugarri dituzte nabarmen: bizi diren lurra landareen berdea belzten duen nitrogenoz aberasten dute eta hazienda jendea hazteko eta osasuntsu izateko paregabeak diren proteinaz lepo den jaki dira.
Ailorbeak era badu ondo berea duen ifrentzua, ordea: landareen eboluzioan bakoitzak erabili nahi zuen usaina behin betirako aukeratu behar izan zuenean bere lagun min akerrarenaren ahal zuen antzekoena hautatu, alajainena; gure moko gero eta finagoentzat okaztagarria! Hemendik ailorbeak gure artean duen ospearen bikoitza: batetik haziendarentzako jaki mundiala eta bestetik jaten duen hazienda horren okelari edo esneari eransten dizkion zapore eta usaina. Batzuk usain gozoa dela diote »Asiar erara garatutako aho-sabaia izango dute...», askori goragalea eragiten omen die...
Gezurra badirudi ere, sendagai gisa gero eta erabiliagoa da bere hazia, nekeak, gaixotasunek edo anorexia mentalak sortutako argaltasun kasuetan, batik bat. Honetaz gain larru azaleko hanturak eta gehiegizko azukreari aurre egiteko, bihotzean duen eragin kronotropo ona eta abarrengatik sendabelar ezagunenetakoa da, duela milaka urte dagoenerako Hipokratesek zioen bezala.
Gizakunde (Inauteriak)
Noiz: otsailaren 15ean.
Non: Arizkun eta Erratzun. plazan.
------------------------------------------------
Amaitu dira inauteriak, sutan erre ditugu gaiztoak, gaizkiak, sardinak eta panpinak. Baina xomorroak esnatu dira eta badator... [+]
Festa egiteko musika eta kontzertu eskaintza ez ezik, erakusketak, hitzaldiak, zine eta antzerki ikuskizunak eta zientoka ekintza kultural antolatu dituzte eragile ugarik Martxoaren 8aren bueltarako. Artikulu honetan, bilduma moduan, zokorrak gisa miatuko ditugu Euskal Herriko... [+]
Soco Lizarraga mediku eta Nafarroako Duintasunez Hiltzeko Eskubidea elkarteko kidearen ustez bizi testamentuak heriotza duin bat eskaini eta familiari gauzak errazten dizkio.
Bilbo Hari Gorria dinamikarekin ekarriko ditu gurera azken 150 urteetako Bilboko efemerideak Etxebarrieta Memoria Elkarteak. Iker Egiraun kideak xehetasunak eskaini dizkigu.
Laudion, Aiaran eta Okondon izango du eragina energia azpiegiturak eta plataformaren aburuz, proiektuak eta ingurumen-inpaktuaren azterketak gabezia garrantzitsuak dituzte.
"Entseatzen gira arnas gune bat sortzen Donibane Lohizunen, hain turistikoa den herri honetan". 250 kiderekin Donibane Lohizuneko Begiraleak kultur elkarteak 90 urte bete ditu aurten. Lau emaztek sortu zuten talde hauetan eramaile izan zen Madeleine de Jauregiberri... [+]
Karmela espazio autogestionastuan egingo ditu, eta Euskal Herriko zein nazioarteko gonbidatuak egongo dira bertan. "Koiuntura analisi orokorretik abiatu eta Euskal Herriko borroka internazionalistaren gakoetarainoko bidea" egingo dutela adierazi du Askapenak... [+]
33/2013 Foru Legeari Xedapen gehigarri bat gehitu zaio datozen aldaketak gauzatu ahal izateko, eta horren bidez ahalbidetzen da “erregimen frankistaren garaipenaren gorespenezkoak gertatzen diren zati sinbolikoak erretiratzea eta kupularen barnealdeko margolanak... [+]
2025 amaitu baino lehen Gernikako Estatutuan jasotzen diren eskumen guztiak izatea espero du Jaurlaritzak. Oraindik 25 eskumen falta dira. Transferentzia Batzordea aurreko astean biltzekoa zen baina "agenda arazoak" zirela eta atzeratu zuten.
Elgarrekin izena du Duplak egin duen aurtengo abestiak eta Senpereko lakuan grabatu zuten bideoklipa. Dantzari, guraso zein umeen artean azaldu ziren Pantxoa eta Peio ere. Bideoklipa laugarrengo saiakeran egin zen.
“Kasu, ez gitxu lo!”. Gure denbora eta manerekin baina heldu gira.
Azaroaren 25ean Baionako elgarretaratzera joan ez joan eta autoak nola partekatu pentsatzetik (joan-jina bi oren), bat-batean Lartzabalen elgarretaratze bat antolatu genuen, eta 47 emazte bildu!... [+]
Alemaniako Poliziak asteleheneko gertakariaren arrazoiak "politikoak" zirela baztertu duen arren, 35 urteko Alexander Scheuermann Ring Bund talde neonaziko kide zen. Bi hildako eta hamar zauritu utzi dituen atentatuaren egileak sare sozialetan "gorroto mezuak"... [+]
“Bi pertsona mota daude munduan: euskaldunak, batetik, eta euskaldunak izan nahiko luketenak, bestetik”. Gaztea zela, Mary Kim Laragan-Urangak maiz entzuten omen zuen horrelako zerbait, Idahon (AEBak), hain zuzen. Ameriketan jaio, hazi, hezi eta bizi izandakoak 70... [+]
Martxoaren 8a, Emakumeen Nazioarteko Eguna, munduan zehar milioika emakumeontzat berdintasuna, eskubideak eta justizia eskatzeko borroka eguna da. Hala ere, gerrek, gatazkek eta politika militaristen hazkundeak markatutako testuinguru global batean, inoiz baino premiazkoagoa da... [+]
Geroa Baiko lehendakari eta Nafarroako lehendakariorde izandakoa enpresa bati 2,6 milioi euroko diru-laguntzak ustez modu irregularrean emateagatik zegoen auzipetuta, Davalor auzia deiturikoan. Nafarroako Probintzia Auzitegiak erabaki du auzia behin betiko artxibatzea, legalki... [+]