Mañariko herrian (Bizkaia) dauden hiru harrobietako batek esplotatzeko zabalkuntza eskatu du eta bizilagunek enpresa horiek herrian eragindako kalteak gogoratu dituzte. Urkiolako Natur Parkearen ateak harrobi hauek dira eta beraz, harrobiaren esplotazio lanak zabaltzearen kontu horretan azken hitza Urkiolako Natur Parkearen arduradunek izango dute.

Zallobenta enpresari harrobia esplotatzeko baimena amaitu zaio eta lanean aritzeko eremua zabaltzeko eskaera luzatu dio Eusko Jaurlaritzari. Orain arte izan duen baimenak aurreikusten duen errestaurazio plana, baina, ez du oraindik bete. Hau da, esplotazio baimena amaitutakoan Eusko Jaurlaritzak ingurumen baldintza batzuk betetzea eskatzen dio enpresari, harrobiak lanean aritu den denboran kalteak eragin baititu. Enpresak aurkeztutako zabalkuntza eskari horrek 2.600 bat alegazio jaso ditu. Mañariko Udalak berak ere zabalkundeak herriko arau subsidiarioak urratzen dituela salatu du. Hortaz, Urkiolako Natur Parkeko arduradunek zehaztuko dute Eskubaratz mendian esplotatzeko gehienezko kota. Izan ere, Zallobenta harrobia natur parkeko mugan dago.


Herri txikia da Mañaria. Bostehun biztanlera ere ez da heltzen. Baina, aspalditik, Otxandio eta Durango lotzeko bidea izan da. Horregatik, "kale bakar batek egituratutako hirigintza agertzen duen Durangaldeko elizbarruti bakarra da Mañaria", Durangaldeko ondasun historikoaz arduratzen den Gerediaga elkarteko lehendakari Jon Irazabalek azaldu bezala. Gaur egun ere, Urkiolako Natur Parkera heltzeko bidea da.

Herriko hiru mendi »Mugarra, Untzilaitz eta Eskubaratz» esplotatzen dituzte hiru harrobik (Amantegi, Mutxate eta Zallobentak, hurrenez hurren). Javier Arteaga alkateak adierazitakoaren arabera, baina, harrobiek 12-15 mañariar enplegatzen dituzte, alkatea barne. Hortaz, herriko baliabide ekonomikoak harrobi horietan oinarritzen ez direla azpimarratu du Mañaria Bizirik elkarteko kide Unax Unzaluk. Izan ere, "Durango, Izurtza eta Abadiñoko lantegiek enplegatzen dituzte mañariar gehienak", alkatearen esanetan. Ildo horretatik, Bizkaian ekoizten den kareharriaren %30-40 Mañariko harrobietatik lortzen dela azaldu du Arteagak.

Egunean, gutxienez, leherketa bat egoten dela salatzen dute bizilagunek. Horiek, gainera, iragarri barik egiten dira. Hala ere, mañariarrak ez dira horietara ohitu, ez eta harrobiek sortzen duten hauts ikaragarrira ere. Javier Arteaga alkateak, baina, oraingo egoera duela 14 urtekoa baino hobeagoa dela dio. Horretan, jakina, Urkiolako Natur Parkearen eraketak zeresan handia izan zuen. 1989an naturgune hori babestu zenean, harrobiak arautzeko legeria aldatu zen. Mañariko lurralde eremu handia Urkiolako Natur Parkearen mugen barruan dago. Egun harrobiak natur parkearen kanpoan geratu dira eta "legearen barruan" jarduten dutela azpimarratu du Arteaga alkateak. Oraingo honetan, Urkiolako Parkearen muga den Eskubaratz mendiaren eremu zabal bat birsailkatzeko eskatu du Zallobenta Harrobiak enpresak, (orain Amantegi enpresak erosi du harrobi hori). Horrela, Natur Parke izatetik harrobi gisara hartu ahal izango da lurralde eremu zabal hori.


Gerediaga elkarteko lehendakari Jon Irazabalek azaldu digu orain 20.000 urteko lehen euskaldunak bizi izan zirela Mañariko kobazuloetan. Kareharriak zenbait koba eta sima hartzen dituen karst ugari dago Mañaria inguratzen duten mendietan. Aldi berean, kareharri horrek harrobiak ekarri ditu herrira.

Mañariak hiru koba multzo edo karst ditu, harrobien antzera. Kobetan egindako azterketek giza presentzia frogatu dute. Batzuetan, giza hezurrak aurkitu dira, k.a. 2.500-1.000 urteetakoak. Beste batzuetan, aldiz, gizakiak landutako harriak, zeramika eta hartzen buru-hezurrak ere topatu dituzte ikerlariek, Iñaki Beitia historialariaren «Mañariko historiaurreko aztarnategiak» izeneko tesian jasotzen den legez. Kobazulo gehienak ikertu barik badaude ere, aztarna gehiago lor daitezkeelakoan dago Beitia. Haitzulo batzuek, gainera, balio historiko nabarmena dute. Esaterako, Jentilkoba, non kristautasuna euren erlijio bezala onartu ez zuten euskaldunek beraien batzarrak ospatzen zituzten, Espainiako Inkisizioa saihetsi nahian.

Zallobenta harrobiaren zabalkundeak koba horietariko asko suntsituko dituela salatu du sosmanaria.org-ek (talde honek web gune bat paratu du Interneten egoerari buruzko iritzia emateko). Era berean, haitzuloetako historiaurreko margoak zituzten beste koba batzuk birrindu izana leporatu dio taldeak Amantegi harrobiari.

Beste aldetik, nabaria da Mañariak duen fauna eta flora aberastasuna. Kontuan izan behar da herriko eremu handi bat Urkiolako Natur Parkearen barruan dagoela. Hortaz, desagertze bidean dauden bi espezie arriskuan utziko lituzke Zallobenta harrobiaren zabalkundeak, sosmanaria.org osatzen duen taldearen ustez: Pirinioetako desmana eta sasi-eskorpioia, alegia. Pirinioetako desmana inguruko abere ornodunik garrantzitsuena dela dio Urkiolako Natur Parkearen Erakuntza Planak. Florari dagokionez, Kantauriko artadia babestu gura izan du parkeak. Horrela islatzen da ere Untzilaitz mendia esplotatzen duen Mutxate harrobiaren Errestaurazio Planean. Planaren arabera, aipaturiko harrobia Kantauriko arteak landatzera derrigortuta dago, esplotazio baimena amaitzean.