Makina bat kontu


Naturaren jakinduria
Biziraupena gauza guztien gainetik dago. Txernobilen egindako ikerketek, esaterako, animaliak zein landareak medio kutsatuetan bizitzeko behar diren egokitzapenak asmatzeko gai direla frogatzen dute. Izan ere, 1986 urtean lehertutako erreaktoretik hurbil dauden pinuek ez dute besteen genoma erakusten eta agertzen diren desberdintasunak kutsadurari aurre egiteko egokitzapenak direla ikusten da.
Antza denez, orduko hondamen hartatik bizirautea lortu duten hainbat zuhaitz espeziek talde kimiko metilatuekin bat eginez euren ADNa blindatu eta oinarrizko geneak babestu dituzte. Kanada eta Ukrainako ikerlariek laborategietan egindako frogek ere horixe bera egiaztatzen dute. Alegia, lur kutsatuan landatutako pinu gazteen metilazioa bestela baino %30 handiagoa dela, landatu direnetik hamar urtera.
Bestalde, Sebastopolgo Hegoko Itsasoko Biologi Institutuak garai bertsuan argitaratu duenez, aintzira kutsatu baten inguruan bizi diren espezieek, autoernalketa edota parekatzea aukerakoa duten kasuetan, bigarrena hobesten dutela medioaren presioari aurre egiteko modu gisan. Hartara, biziraupena, dibertsifikazio bidez ziurtatzen baita.
Kontuan hartzekoa da, bestalde, 1986an lehertu zen erreaktoreak Ukraina, Bielorrusia eta Errusiako 320.000 kilometro koadro inguru kutsatu zituela eta bertan 4 milioi biztanle inguru bizi direla.

Giza espezieak emakumezkoei esker biziraun du orain arte
Isabelle dupanloup biologoaren lan taldeak, lehen gizakiaren zabalkunde geografikoa aztertzen ari zela, Cro-Magnon garaikoak batez ere poligamoak zirela frogatu du, "Science et Vie" aldizkarian irakurri ahal denez.
Ikerlariek gure garaiko eta kontinente guztietako 2.000 emakume ingururekin egin dituzte frogak eta hauen guztien Y kromosomaren (emakumezkoek bakarrik dute) 167 markatzaile genetiko aztertu dituzte. Hortik ondorioztatzen denez, gizonezkoen lehen hedapen demografiko handia orain dela 18.000 urte ingurukoa da.
Emakumezkoen hedapen demografikoa, ordea, lehenagokoa da, amak bakarrik transmititzen duen ADN mitokondrialaren gaineko beste ikerketa batek dioenez. Desfase horretan, beraz, medioaren gogortasunari aurre egin eta giza taldeen iraupena ziurtatzeko aukerarik eraginkorrenetakoa poligamia izan zen.

Beroaren eta hotzaren aurrean berdin
Michigan state university-ko ikerlari talde batek oso ezaugarri bereziak dituen metal aleazio bat aurkitu du, hots, beroaren edo hotzaren aurrean ez zabaltzen ez uzkurtzen dena, eta gainera, elektrizitatea garraiatzeko gai dena.
Naturako elementurik gehienak zabaldu egiten dira beroarekin, baina badaude uzkurtu egiten diren gutxi batzuk. Bi ezaugarri hauek uztartu dira metal aleazio berrian eta horregatik tenperatura aldaketen aurrean aleazioak bere horretan segitzen du.
Bestalde, tenperatura aldaketen aurrean berdin segitzen duten material ezagun guztiek ez dute elektrizitatea garraiatzen eta hau izan da ikerlariek gainditu behar izan duten oztoporik garrantzitsuena. Aleazioa yterbio, galio eta germanioz osaturik dago eta 100Nk-400Nk Kelvin arteko tenperaturak oso ongi jasaten ditu.
Aleazio berri honek Lurrean edo Lurretik kanpo tenperatura aldaketa handiak jasaten dituzten mekanismo eta motorretan izango ditu aplikazioak. Ikerketa honen hurrengo urratsa material erdi-eroaleetan eman nahi da, horrela aplikazioak elektronika eta mikroelektronikara zabalduko baitira.


ASTEKARIA
2003ko azaroaren 09a
Azoka
Azkenak
2025-04-11 | El Salto-Hordago
“Gatazka eta abusua ez dira gauza bera”, feminismoko eztabaidei heltzeko

Laura Macayaren liburua ekarri du euskarara Katakrakek. Amaia Astobizak itzuli du, feminismoaren baitako eztabaidak ireki eta beste begirada batzuetatik ekiteko helburuarekin.


Palestinaren alde mobilizatu diren 300 ikasleri bisa kendu diete AEBek

Palestinaren aldeko manifestazioetan parte hartzen duten atzerriko ikasleak kanporatzea baimentzen duen dekretua izenpetu zuen urtarrilaren 30ean AEBetako presidente berriak. Orduz geroztik ikasleen bisen baliogabetzeak errepikatzen dabiltza.


2025-04-11 | Irutxuloko Hitza
Helena Tabernak irabazi du Giza Eskubideen Zinemaldiko Saria

Helena Taberna zinegileak jasoko du aurten Donostiako Giza Eskubideen Zinemaldiaren Saria. Sariaren entrega ostiralean, apirilak 11, 20:00etan Viktoria Eugenia Antzokian ospatuko den bukaera emanaldian izango da.


Oloro-Donamariako suprefetura okupatu du ELBk, behi tuberkulosiaren kontrako protokolo “gogorregia” salatzeko

Eritasunaren kontrako protokoloa salatzeko eta prefeturarekin hitzordu bat lortzeko asmoz, bideratu dute okupazioa ehun bat laborarik. Tuberkulosia kasu batzuk agerturik Zuberoan, eritasunaren kontrako neurri sanitarioak segitu beharrean dira inguru horietako 280 etxalde... [+]


2025-04-11 | ARGIA
Uztaritze, Domintxaine eta Angeluko hiru ikastetxetan izandako hamahiru eraso salatu dituzte

Hamaika eraso Uztaritzeko (Lapurdi) San Frantses Xabierko ikastetxe katolikoan gertatu ziren, beste biak Domintxaineko (Zuberoa) ikastetxe katolikoan eta Angeluko (Lapurdi) San Josepe ikastetxe publikoan. Uztaritzeko ikastetxean ikasitako bost gizonek beren testigantzak eman... [+]


2025-04-10 | Cira Crespo
Carli Pup
“Gure herriak besteak bezalakoak dira, eta ez dugu museo batean egon nahi”

Carli Pup (Udine -friuleraz Udin-, 1973) Friuli [friuleraz, Friûl] herriaren ekintzaile kultural garrantzitsuenetako bat da. Bere hizkuntza gutxituaren idazle, hizkuntzalari eta bere herriaren historialari bihurtu da.
Gaur egun, Informazione Friulana kooperatibako... [+]


Negoziazioa: negarrerako zioa

Hezkuntza publikoko irakasleok  hamabost urtetan berriztu gabeko lan-hitzarmena eguneratzeko eta hobetzeko beharra eta eskubidea dugu. Horretarako, benetako negoziazio batean murgilduta egon beharko genuke, baina errealitatea negargarria da. Negoziazio batean, alde oro ados... [+]


2025-04-10 | ARGIA
Bizi Baratzea Orria jende asko batzen ari da komunitatera

Martxoaren 27an aurkeztu zuen ARGIAk Bizi Baratzea Orria, lurrari begiratzen dion urtarokako aldizkari berria. Martxoaren hasieran zabaldu zen kide egin eta formatu oso berezia duen orri handia etxean jasotzeko aukera. Erantzun oso beroa izan du. Kide hauen profila ezagutu nahi?


Muga zergak 90 egunez %10era jaitsi dituzte AEBek, baina Txinari %125era igo dizkiote

Jaitsiera AEBen muga zergen igoerari erantzun ez dieten eta negoziatzeko prest azaldu diren herrialdeei aplikatu diela argudiatu du Donald Trumpek, Europar Batasuna barne. Txina eta AEBen arteko lehia komertzialak gora egiten jarraitzen du.


2025-04-10 | ARGIA
Maiatzean beste bost greba egun egingo dituzte EAEko hezkuntza publikoko irakasleek

Hirugarren greba zikloa iragarri dute Steilas, ELA, LAB eta CCOO sindikatuek maiatzaren 12tik 16ra bitartean, hezkuntza publikoa indartzearen alde. Azaldu dute Hezkuntza Sailak helarazitako azken proposamenak ez diela euren aldarrikapenei erantzun egokirik ematen.


Ingeles ordu gehiagorik ez dute nahi

Sarriguren, Tafalla, Noain, Buztintxuri eta Gares herrietako D-PAI ereduko ikastetxeetako familiak kalera aterako dira Hezkuntza Departamentuak foru lege bidez ingeleseko orduak handitu nahi dituela salatzera. Euskarazko murgiltze ereduaren kontrako erabakia dela iruditzen... [+]


2025-04-10 | ARGIA
Negoziazioak “boikoteatzea” egotzi diote sindikatuek Nafarroako Gobernuari, funtzio publikoko greban

Nafarroako funtzio publikoan 30.000 langile zeuden grebara deituta asteazken honetan. Deialdiak jarraipen desberdina izan du sektorearen arabera, eta sindikatuek salatu dute foru gobernuak "abusuzko" gutxieneko zerbitzuak ezarri dituela nahita.


2025-04-10 | Gedar
Ertzaintzaren interbentzio batean hil zen pertsona baten kasua ikertzen ari dira

Iazko abuztuan, Irundik gertu, ertzainek atxilotzean izan zuen bihotzekoa gizon batek. Eneko Valdésen heriotzaren ikerketan, Polizia errugabetu zuten.


2025-04-10 | Euskal Irratiak
Maider Hoki eta Ilora Capot
“Libertatearen beharra denek dugu, eta Bekat'uros bestak hori eskaintzen du”

Bekat’uros LGBTQIA+ euskal besta hirugarren urtekoz iraganen da Atharratzen. Apirilaren 12an egun osoko egitaraua antolatu du Prefosta elkarteak, usaiako karrika inguruarekin, kontzertuekin eta ikusgarriekin.


Microsoftek bi langile kaleratu ditu multinazionalak Israelekin dituen harremanak salatzeagatik

Bi langileek Microsoften 50. urteurreneko ekitaldia moztu zuten ostiralean, eta enpresako buruei Gazako genozidioan duten papera leporatu zieten. Adimen artifizialarekin eginiko armak saltzen dizkio multinazionalak Israelgo armadari.


Eguneraketa berriak daude