Espekulaziotik burbuila inmobiliariora
Familia guztiek, eta batez ere langileenek eta xumeenek, badakite etxebizitzen prezioen berri, eta prezio horiek nozitu ere egiten dituzte. Ikaragarri garesti jarri dira etxebizitzak. Baina ez orain. Urteak daramatza prezioen goratze itzelak. Azken lau urteetan bertan, etxebizitzen prezioek %80ko igoera izan dute; soldatak, berriz, apenas igo dira %10 denbora bitarte horretan bertan. Zergatik egoera hau? Zein da, gaur egun, etxebizitzen egoera Euskal Herrian? Zergatik igotzen dira horrenbeste etxebizitzen prezioak? Espekulazio handia ote dago? Etxebizitza espekulatzeko erosten al da, inbertsio gisa, berriro prezio handiagoan saltzeko? Zoru falta al dago Euskal Herriko udalerrietan? Zergatik daude horrenbeste etxebizitza huts? Burbuila immobiliario batean sartzeko zorian ote gaude? Hau da, prezioen hazkundea aktiboen benetako balioen oso gainetik al dago, hainbesteraino non lur jo baitezakete? Burbuila immobiliario hori gertatuz gero, zer ondorio ekar litzake gure ekonomiarentzat, enpleguarentzat, etxe bila dabiltzanentzat, erosia dutenentzat eta hipoteka kredituak dituztenentzat, bai eta finantza-entitate eta aurrezki-entitateentzat? Galdera horiei eta horien tankerakoei erantzun nahi die gaur hona dakargun erreportajeak.
Eskura ditugun azken datu orokorren arabera (Udalbiltzak prestatuak eta 2002an "Euskal Herria Datuen Talaiatik" txostenean argitaratuak), 1999an Euskal Herrian 1.192.707 etxebizitza zeuden. Heren bat baino gehiago, 443.188, Bizkaian zeuden (%32,7). Zuberoa dago beste muturrean, 7.560 etxebizitza baitzituen, guztiaren %0,6. Kontuan hartzen baditugu etxebizitzen ehunekoa eta biztanleen kopurua, 2,4 pertsonako etxebizitza bat dago. Etxebizitza huts edo bigarren bizileku gisa erabilitako asko dagoenez, horiek deskontatu beharko genituzke. Horrek esan nahi du 958.424 etxebizitza daudela guztira, eta bakoitzean hiru lagun bizi direla batez beste.
1950 eta 1981 bitartean gertaturiko hazkunde demografikoak berekin ekarri zuen Euskal Herriko etxebizitzen parkea haztea. Garai hartan, populazioaren hazkundea 1.238.112 lagunekoa izan zen; hau da, ia bikoiztu egin zen 1950eko kopurua. Hortik sortu zen etxebizitzak eraikitzeko sukarra. Gipuzkoan, Bizkaian, Araban eta Nafarroa Garaian, probintzia horietan gertatu baitzen hazkunde demografiko handiena, etxebizitzen kopurua hirukoiztu egin zen hiru hamarkada horietan. 1981etik aurrera hasi zen hazkundearen erritmoa nabarmen moteltzen. Probintziaka, eta 1950-1996 denbora-tartea kontuan harturik, etxebizitzen kopuruak %333ko hazkundea izan zuen Araban. Bizkaian %296koa izan zen, Gipuzkoan %269koa eta Nafarroan %175ekoa. 1975etik 1999ra bitartean, Lapurdin hazkundea %63koa izan zen, Nafarroa Beherean %27koa eta Zuberoan %20koa.
Gauzak horrela, etxebizitza erostea egunetik egunera garestiago bilakatu da. Gai honen gainean, badira Espainiako Sustapen Ministerioaren datu ofizialak. Horrela, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, 2.106,97 euro balio zuen batez beste metro koadroak, 2003. urte honetako bigarren hiruhilekoan; 2002ko hiruhileko berean, berriz, 1.744,49 euro. Gehikuntza, beraz, %20,78koa izan da urte bakar batean. Nafarroan, aurtengo bigarren hiruhilekoan, metro koadroaren prezioa 1.432,23 euroan zegoen; iazko garai berean, berriz, 1.248,42 euroan. Gehikuntza, beraz, %14,72koa izan da. Euskal Herriko gainerako probintziei dagokienez, ez daukagu aurtengo datu ofizialik, ezta datu orokorrik ere. Lapurdiko udalerri batzuetako datuak bakarrik ditugu, hala nola Baionakoak (2001ean, metro koadroak 1.908 euro balio zuen), Angelukoak (2.216 euro) edo Ziburukoak (3.035 euro).
Gorago aipatu dugun Udalbiltzaren txostenak jasotzen duenez, ez da inolako ikerketarik egin prezioek Euskal Herri osoan izan duten progresioaz, baina datu batzuek balio dute tankera hartzeko. Esate baterako, 1994 eta 2000 bitartean, etxebizitza erabiliaren prezioa %80 gehitu zen Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. Eta lehen eskuko etxebizitzak %33 garestitu ziren; soldatak, ordea, %25 besterik ez. Txostenik berrienak, EAEko Ekonomia eta Gizarte Kontseiluak aurtengo urrian bertan argitaratutakoak, merkatu immobiliarioan gorakada itzel hori ekarri duten faktoreak aztertu ditu. Hango datuen arabera (EAEri buruzkoak bakarrik), eraikuntzako materialen eta langileen eskulanaren prezioa %20 garestitu zen azken urteetan. Baina zorua, urbanizazioa, mozkinen marjina, gastu finantzarioak eta komertzializazioa %138raino goratu ziren. Azkenean, batez besteko hazkundea %80ra iritsi zen. Portzentaje hori "ezin jasanezkotzat" jo du Rafael Puntonet EAEko Ekonomia eta Gizarte Kontseiluko presidenteak.
Euskal Herrian, osorik hartuta 2.903.163 bizilagun eta 1.192.707 etxebizitza daude guztira. 1999. urtean 234.283 etxebizitza huts zeuden guztira; hau da, Euskal Herriko etxebizitzen parkearen %19,6. Horrela ondorioztatzen da gorago ere aipatutako "Euskal Herria Datuen Talaiatik" txostenetik. Horiek dira dauden datu bakarrak eta, ikusten dugunez, oso mugatuak, 2003. urtean baikaude eta oraindik ez baitaukagu datu estatistiko eguneraturik eskura.
EAEko Ekonomia eta Gizarte Kontseiluaren datu jadanik ofizialek, orain gutxi argitaratuek, datu bat ematen digute, EAEko hiru probintzietan etxebizitza hutsen kopuru handia dela, alegia. Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan bertan, etxebizitza hutsen kopurua 86.285ekoa da, parke osoaren ia %10, eta horien %10 hamar udalerritan daude. Euskal Herria goreneko postuetan dago etxebizitza hutsen rankingean, %19,6arekin; Europako Batasunean, berriz, etxebizitza hutsen batez bestekoa %14 da. Espainiako Estatua da ranking horretako buru, %31rekin. Frantzian, berriz, etxebizitzen %18 dago hutsik. Euskal Herriaren kasuan, Nafarroa da indizerik altuena duen probintzia (%26,7), eta behereneko muturrean Bizkaia dago, %16,1ekin. Oro har, Euskal Herriko etxebizitza hutsen portzentajerik handiena garrantzi turistiko handiko herrietan kokatzen da, edo nukleo ekonomikoetatik urrun dauden herrietan. Alde horretatik, hiriburu guztiek, Donibane Garazik izan ezik, Euskal Herriko batez bestekoa baino indize txikiagoa dute.
Egoera horren aurrean, nabarmentzekoa da azken bosturtekoan EAEn eskainitako etxebizitza berrien urteko batez bestekoa -ez daukagu gainerako probintzietako daturik- 13.000 ingurukoa dela. Ekonomia eta Gizarte Kontseiluaren arabera, ordea, erosi beharrekoen kopurua, azken urte honetan, 86.000 etxebizitzakoa da.
Bien bitartean, eraikitzen den guztia saltzen da. Azken hamarkadan, BBVAren datuen arabera, Espainiako Estatuko merkatua urtean batez beste 800.000 etxebizitza inguruko salmenta bolumenera iritsi da. Horrek esan nahi du transakzioek iaz bikoiztu egin zutela hamar urte lehenago zenbatetsitako kopurua. Eta, operazio kopuru hori gorabehera, populazioaren parte handi bat, batez ere gazteena, merkatutik kanpo geratu da. Encuentro fundazioak dioenez, Espainiako Estatuko familien %60,7k ezin du etxebizitza bat erosi, ezta laneko diru sarreren erdia horretarako erabilita ere. Zergatik igotzen dira prezioak horrenbeste?
Eskaintzaren eta eskariaren arteko harreman logikoaz gain, faktore bat baino gehiagok dute eragina prezioen igoera neurrigabeko horretan, adituek diotenez. Krisialdiko azken hamar urteetan eskaria gelditua bazegoen ere, geroztik oso handia izan da, eta garrantzi handia hartu du bigarren bizilekuak, batez ere kostaldean, bai Espainiako Estatuko herritarrentzat, bai atzerritarrentzat, inbertitzeko animatuagoak baitabiltza euroa ezarri zenetik. Horrela, bigarren bizilekuaren eskari ofizialaren parte handi batek, dudarik gabe, diru beltzaren babesleku gisa balio izan du... bereziki euroa sartu baino lehentxeagoko garaietan. Norabide horretan bertan, inbertitzaileek, Burtsaren gainbehera ikusita, beren diruak, zuriak zein beltzak, ondasun higiezinak erostera bideratu dituzte, horiekin espekulatzen jarraitzeko. Adituek orobat diote etxebizitzen prezioen goranzko espiral horren beste faktore erabakigarri bat izan dela, eta dela, etxebizitza babestuen eskaintzarik eza eta alokairuko etxebizitzen parkerik ez izatea, erostearen alternatiba gisa.
Zer egin prezio horiek beheratzeko? EAEren kasuan, Ekonomia eta Gizarte Kontseiluaren ikerketak adierazten du azterketa sakona beharko litzatekeela, jakiteko ea Euskal Herriko udalerrietan eraikitzeko zorua eskas izatea ote den prezioen igoera itzel horren jatorria. Horrela balitz, Puntonetek dio berrikusi egin beharko litzatekeela udalen finantzazioa, eta kontu horretan "Gobernuak eta foru aldundiek zer esan handia dutela". Txosten horrek berak alokairuko merkatuaren eskaintza gehitzea defendatzen du, batik bat alokairuko etxebizitza publikoen bitartez. Fiskalitatearen eta toki erakundeen finantzazioaren erreformak ere giltzarri dira etxebizitzen prezioak jaisteko.
Berangoko euskal preso politikoa Zaballako espetxean dago gaur egun eta bertatik helarazitako idazkian Euskal Preso Politikoen Kolektiboa utzi duela iragarri du.
NO2 eta PM2.5 partikulak bezalako kutsatzaileei aurre egiteko hobekuntza planik ez dagoela salatu du Ekologistak Martxan elkarteak. Trafikoa murriztea eta airearen kalitatea hobetzeko alternatiba jasangarriak lehenestea galdegin du.
Editore Kurduen Elkarteak abenduaren 22an egin zuen salaketa: azken hiru asteetan Turkiako agintariek kurduei buruzko 120 liburu, aldizkari, egunkari edo bestelako argitalpen debekatu dituzte, Duvar hedabide kurduak jakinarazi duenez.
Garraio publikoak erdi prezioan jarraituko du datorren urtean ere, Espainiako Gobernuak bere hobarien parteari eutsiko diola iragarri ostean.
Realaren eta PSGren arteko futbol partidu batean larri zauritu zuten zalearen kasuan, epaileak onartu du familiaren abokatuek egun hartako bideo irudi guztietara sarbidea izatea. Oldarraldian parte hartu zuten ertzain taldeetako arduradunak identifikatzeko ikerketa ere eskatu du.
Kopenhage, 1974ko abenduaren 18a. Eguerdiko hamabietan ferry bat iritsi zen portura eta bertatik 100 Santa Klaus inguruz osatutako taldea lehorreratu zen. Antzara erraldoi bat zeramaten haiekin. Asmoa “Troiako antzara” moduko bat egitea zen, eta, hirira iristean,... [+]
Elur faltak eski estazio ugari kinka txarrean jarri ditu, klima larrialdiaren ondorioz. Baina paisaiari eta naturari ahalik eta etekin ekonomiko handiena ateratzeko batzuen logikak hor jarraitzen du, eta goi mendietan musika festibal erraldoi eta garestiak antolatzea da azken... [+]
Gizartean gatazka sortzen duten proiektuak jai bezperetan onartzeko ohiturari jarraituz, abenduaren 20an onartu du Eusko Jaurlaritzak Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren "behin behineko bertsioa". EH Bizirik-ek elkarretaratzea egin du Jaurlaritzaren... [+]
Erik Etxartek, Sophie Layusek eta Antton Etxeberrik osatutako lehendakaritzak ordezkatuko du Peio Jorajuria, 2019tik Seaskako lehendakari dena.
Santa Marta komunitateko (El Salvador) ADES Garapen Ekonomiko eta Sozialerako Elkarteko presidentea da Vidalina Morales. “Rol horretatik harago, ingurumen ekintzailea ere banaiz, giza eskubideen defendatzailea eta emakume baserritarra; hainbat urtez borrokan egon diren... [+]
Mundu osoko 70.000 gizonek baino gehiagok hartzen dute parte emakumeak nola drogatu eta bortxatu hitz egiteko txat-talde batean. Alemaniako ARD irrati publikoko bi kazetarik egin dute ikerketa urtebetez eta erakutsi dute kasu batzuetan biktimak bikotekideak, arrebak eta amak... [+]
HTX ROCK jaialdiaren azken-aurreko edizioa izanen da abenduaren 28an, eta Atarrabiako herrian ospatuko den azkenekoa, alegia.
Gabonetako Loteriaren datuak eman berri ditu Espainiako Gobernuaren menpeko Estatuko Loteriak eta Apustuak elkarteak. Horien arabera, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan batez beste 84,33 euro gastatu ditu herritar bakoitzak, eta nafarrek, berriz, 53,38 euro, EiTBn irakur daitekeenez... [+]
Hainbat euskal presok salatu duenez, Zaballako espetxezainek "ezkutuko greba" hasi dute, haien erdiak gaixotasun baja hartuta. "Ezkutuko greba honen bitartez, 'zerbitzuaren gabeziak' salatzea dute helburu, baina benetako greba bati ekin ez, eta preso... [+]