Bihotzeko gaitzek gora egingo dute oraindik ere
Valentin fuster kardiologoa ondo ezaguna da mundu osoan. New York-eko Mount Sinai Institutu Kardiobaskularreko zuzendariak Santander-eko Menendez Pelayo Unibertsitateko udako ikastaroetan hartu zuen parte, eta bertan gauzak argitzeaz gainera, arrazoirik gabeko gehiegizko baikortasunari mugak jarri nahi izan zizkion. "Asko aurreratu da bihotzeko gaixotasunen tratamenduan, baina oraindik ere gorantz jarraitzen dute". Ozenago esan daiteke, agian, baina argiago ez.
Aurrerapen teknikoei esker, azken 40 urteotan gaixoen bizitza 10 urtez luzatzea lortu da, baina bihotzeko gaitzen intzidentziak gora egiten jarraitu du, eta "datozen 10 urteetan ere kardiopatien intzidentziak gorantz segituko du, %30 herrialde aurreratuetan, eta ia %100 garapen bidean dauden herrialdeetan". Eta nola da hori posible? Prebentzioan huts egiten dugulako. Baliabide tekniko oso interesgarriak dauzkagu, baina prebentzioari dagokionez, oso primitiboak omen gara, Fusterren hitzak erabiliz. Eta puntu honetan, erakundeak, instituzioak, botere publikoak dira gidaritza hartu behar luketenak.
Finlandiako kasua aipatu zuen Fusterrek. Administrazioak bultzatuta, jan neurrian eragindako aldaketek %10 jaitsi zuen biztanleriaren kolesterol maila odolean. Eta era horretako ekimenak, elikaduran aurrerapauso txiki bat, tabakoaren gain beste bultzadatxo bat, hipertentsioari ere beste sakada bat, horiek guztiek eragin ikaragarria eduki dezakete biztanleria orokorraren osasunean. Horrexegatik, prebentzioak edozein gobernuren lehentasunetako bat izan behar luke. Osasungintzaren kostua gora doa, pixkanaka, teknologia osasun munduan sartzen den heinean. Pentsa zer gerta daitekeen bizitza urte batzuk luzatzen baldin bada, eta teknologia hori, egunetik egunera aurreratuagoa bai, baina aldi berean garestia eta ia jasanezina den teknologia horixe baldin bada pertsona bizirik mantentzen duena. Zergatik ez, orduan, gure esfortzuak prebentzioari eskaini? Prebentzioan gastatutako diruak askoz ere probetxugarriagoak izango dira betiere teknika edo teknologiarik aurreratuenak eskatzen dituztenak baino.
Hamas, Iran eta beste hainbat eragilek Israeli egotzi diote erasoa, baina oraingoz ez du egiletza onartu. Horrez gain, Hezbollahko agintari garrantzitsu bat hil du Israelek asteazkenean Beiruten, eta ostegunean Israelgo Armadak ziurtatu du Hamaseko buru militarra hil zuela Gazan... [+]
“Haiengana zuzentzen da eta haiei soilik apuntatzen die”, informatu du Irutxuloko Hitzak. Astearte gaueko 21:30etan atxilotu zuten gizona, Eusko Jaurlaritzaren Segurtasun Sailak jakinarazi duenez.
Emmanuel Macron Frantziako presidenteak Marokoko Mohamed VI erregeari gutun bat bidali dio babesa adierazteko. Pedro Sanchezek ere duela bi urte eman zion babesa Marokoren autonomia planari. Macronek deia egin du alde guztiak biltzeko konponbide politiko bat emateko gatazkari.
Abuztuaren 5ean emango dio domina zentroari Gasteizko Udalak, eta abuztuaren 2rako elkarretaratzea eta prentsaurrekoa deitu du Memoria Osoa plataformak. Martxoak 3 elkarteak salatu du “planteamendu diskriminatzailea” eta “irakurketa partziala” egiten... [+]
Elon Musken proiektuen artean bada adimen artifizialeko bat ere, Grok, eta horretarako Musken jabetzako X edo Twittereeko erabiltzaileen jarduna ari dira baliatzen, LLM edo hizkuntza eredua handitzeko eta entrenatzeko. Izatez, Twitterreko zure ezarpenetan sistema hori... [+]
Bederatzi militar sionista atxilotu dituzte, Sde Teimango kartzelan preso palestinar bati egindako torturengatik; besteak beste, metalezko barrak sartu zizkioten ipurtestetik. Kolono "zibilen" eta soldaduen protestak piztu dira torturatzaileekin elkartasunez, eta... [+]
Eraso LGTBI+fobiko eta matxistak espazio publikoan ematen direla gehien adierazi dute mugimendu hauek urtero ateratzen dituzten txostenen arabera. Gasteizko Mugimendu Feministak eta Lumagorri elkarteak guztien plazera erdigunean jarriko duen jai eredu bat nahi dute, eta neurri... [+]
AEBetako hauteskunde presidentzialetarako hautagaiek Israeli babesa berretsi diote Netanyahuk herrialdera egindako bisita baliatuta, Alderdi Demokratarena barne. Demokraten hautesle ugarik, ordea, genozidioaren inguruko jarrera jarri dute bozka emateko baldintza gisa.
Muturreko lehorteak eta euriteak dira beroketa globalak Pakistanen duen inpaktuaren alde agerikoena. Ez dira hain ezagunak, ordea, hondamendiek piztu eta bizkortzen dituzten gaitz sozialak, eta zenbat eta nola oztopatzen duten azken horiek Asiako herrialdearen garapen oso eta... [+]
Aragoiko Asabón errekak zeharkatzen duen lurraldeak hainbat ustekabe eder gordetzen ditu. Ez naiz historialaria, eta, hortaz, ez dut halako kronika historiko bat eginen. Bereziki mendizale gisa mintzatuko naiz, aspaldi honetan nire gogoak –nire senak– halako... [+]
ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei irakurgai proposamen.
Aspaldidanik Saran bizi den arren, goiza Bidasoaren ibarrean pasa behar zuenez gero, Hondarribiko parte zaharrean zitatu gaitu Ruper Ordorikak (Oñati, 1958). Goiz eguzkitsuan, puntual eta irribarretsu agertu da maldan gora, konsistorioaren parera, turista gazte kuadrilla... [+]