Urriko hostoak


2021eko uztailaren 28an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Fikzioa
Kale-antzezpen bat. Jendea, oihu eta bitore, desfilea ikusten. Aktore guztien artean, errege-jantzian doan zalduna da txalotuena. "Gora Enrike IV.a, gora Enrike gure errege!", egiten du jendeak. Zalaparta hain da burrunbaria, non aktorearen zaldia, izuturik, putinka hasi baita brastakoan. Aktoreak, bridei tira eta ezproiei saka egin arren, ezin du zaldia gobernatu. Zaldiaren jauzietako batean, lurrera erortzen da eta kolpe zakar laburra hartzen du buruan. Erietxe batean esnatzen da. Ez da ezertaz gogoratzen, ez du ohe inguruan dituen lagunak ezagutzen. Artean soinean daraman errege-jantzia ikusirik, jendearen oihuak piztu zaizkio gogoan: "Gora Enrike IV.a, gora Enrike gure errege!". Aginduak ematen hasi da, erresumak premia larriegiak baititu besoak antxumatuta egoteko. Aktorea ez da jada aktore: Enrike IV.a dela sinesteraino itxuraldatu du kolpeak.
Hedabideek eta ikuskizunaren munduak bozketetan duten gero eta eragin handiagoaz mintzatu dira politologoak (horra hitz itsusi bat, itsusirik bada!), Schwarzeneggerrek Kaliforniako bozak irabazi dituela jakin bezain arin.
Beude esanak. Aukeran erakargarriagoa egiten zait gertaera (eta ez anekdota!) Pirandelloren «Enrike IV.»a obraren argitan ikustea: egun batez, erotu aurretik gorrotatzen zuen pertsona bat hiltzen du aktoreak inork zigortuko ez dion uste osoan: nola zigortuko dute hamaika urte Enrike IV.a dela sinetsita bizi den aktore ohi gizajo bat? Eta zer egingo liokete Schwarzeneggerri ere fikziozko mundua gobernatu duen bezala gobernatuko balu eskura jarri dioten mundu erreala? Botoekin irabazia luke zigortu ezingo lioketen xalotasuna, botoek zuritzen dute Bushen kasuan ere badaezpadako gerra bat pizterainoko kasketaldi justiziatsu ustea.
Ni nago aktorea bozkatu dutenek -herio-zigorra gehien praktikatzen duen estatuko herritar gehienek- esperantza horixe dutela: filmetan erakutsi duen ausardia eta justiziaren zentzu bera erakutsiko duela Schwarzeneggerrek mundu egunerokoan ere.

Armiarmaren estrategia
Giuliano Ferrara izeneko kazetari batek -marxista izana, Berlusconiren ahotsa da gaur- Errepublikan gerta daitekeen zernahiren induktore linguistikotzat jo du Antonio Tabucchi. Idazle italiarrak "Armiarmaren estrategia" izeneko artikulu gogoangarri bat idatziz erreakzionatu du. Ezagutu nahi duenak jo beza iragan hamalauko «El Pais» egunkarira: urriko hosto esanguratsuenetakoa aurkituko du bertan.
Artikulua luzea denez, eta adar joria, nekez laburbil dezaket hemen. Esan dezadan Berlusconik kazetari sateliteen bidez darabilen izu-politika aireratzen duela. Italian hainbat intelektualek bizi duen mehatxu-giroari buruz ari dela, alegia.
Armiarmaren estrategiak ez ditu ezkerra eta eskuina bereizten eta, hargatik, ezinezkoa da -niri ezinezkoa zait behintzat- ez gogoratzea «Zutabe»k Hasier Etxeberriaren kontra botatako mehatxuak eta Hasier Etxeberriak «Gara»n emandako erantzuna, orekatua bezain zintzoa. Hanka puntetan bezala pasatu gara auziaren albotik. Han-hemenka, oihartzun herabe batzuk. «Sustatu» izango zen, oker ez banago, oihartzun gehien bildu dituen hedabidea: kolore askotako iritzi-andana agertu da bertan, Etxeberriari eskainitako elkartasun hitzak nagusi. Lagunartean-eta bolo-bolo ibili den gaia izan arren, agerian, isiltasuna hartu dugu aterpe. Berriz ere. Beste hainbatetan bezala. Hitz egiteko beldurra dugu? Axolagabekeria da gurea? Paso egiten dugu? Normaltzat jo behar ditugu -eta noiz arte?- halako miseriak?
Jende asko ezagutzen dut pentsatzen duena amesgaiztoa bukatutakoan hasiko garela hizketan. Gero eta jende gehiago dago, ordea, pentsatzen eta esaten hasita hitz egitea dela amesgaiztoarekin bukatzeko bide eta modu bakarra.

Beranduegi baino lehen
"Jainkoak aldatzen ez diren bitartean, ez da posible deus aldatzea" (Sánchez Ferlosio)
Jainkoak gureak dira, guk sortuak, guk aldarera jasoak, guk izugarrikeriaz jantziak, guk gurtuak. Gure kontzientziaren lasaigarri sortu ditugulako baimentzen dituzte jainkoek hurkoaren oinazea, urrutiko gerrak, ezinduen gosea eta gosetuen ezina.
Oinazea eta gerra eta gosea etxeko atean joka has daitezeenean bakarrik hasiko gara jainkoak madarikatzen. Ordurako, ordea, beranduegi izango da.

Oteiza
Sei hilabete hil zela. Ordutik, jendea harri eta izotz geratu da haren oinordekoek (familiartekoek zein haren ondarea kudeatzeko legea eskultorearen borondatea bihurritzeraino baliatu dutenek) euskararenganako erakutsi duten begirune faltarekin. Hiletan ez zen euskararik izan ("Haserre baino, triste nago", aitortu zuen Miren Azkaratek hiletatik irten zenean). Familiak atera zion heriotza ondorengo oroigarrian ere, euskarak ez zuen hitzik. Museoa inauguratu zutenean ere, halatsu museo berriko hormak, halatsu museo berriko iragarki eta aldarriak, halatsu inaugurazioko hitzak: euskararik gabe. Dagoen tokian egonda eta Oteiza izan zena izanda, ez dut esango museoa arrotza egiten zaidanik, baina bai urrutikoa, urrutiratu zaidana, urrutiratu didatena. Pilar Oteiza eskultorearen ilobak -Madrileko unibertsitateko katedratikoa da- inolako konplexurik gabe adierazi zuen zergatia: "Bi hizkuntzekin hormak beteegiak geratuko ziren. Gainera, nire osabak den-dena gaztelaniaz idatzi zuen". Ez dut inolako zalantzarik Ameriketan-eta egin behar dizkioten erakusketetako programa, ohar, eta obren titulu eta aipamen teknikoak oro hizkuntza bakarrean egongo direla. Gaztelaniaz.
Euskara, neolitikoko fruitu estetiko parerik gabea: hori esanez ahoa betetzen zaien sasi-euskaltzaleen kalamatika ez da Oteizak asmatua, baina Oteiza dugu euskararen inguruko fantasiari modernitatearen distira eta estetikotasunaren dirdira eman zizkiona (Xenpelarrek esango zukeen bezala, abilla zen Oteiza, bazuen pantasiya…). Halatan, eta Oteizaren laguntza eskergaitzarekin, hutsaren diletante eta huts-minaren gurtzaile askori (artistei batez ere, baina tartean baita hainbat politikari abertzaleri ere!) oso ondo etorri zaio euskarari buruzko diskurtso horren farfaila, ez dakit beren kontzientzia linguistikoa lasaitze aldera. Nolanahi ere, euskara izan da galtzaile.

Erregaiak
Razzia: Arpilatzeko, hondatzeko edota pertsonak harrapatzeko helburuz etsaiaren lurrean egindako sartu-irten azkarra (hiztegietatik).
Zaintzaileak nork zaintzen ditu? (Juvenal) Juezak nork juzkatzen ditu? (urriak hemezortziko manifestariek)
Benetako demokraziarik balego, herri batek ez lioke beste bati eraso egingo, indartsuak ez luke ahula zapalduko, justizia eta askatasuna uztarri berean ikusiko genituzke (esperantza galdu nahi ez duen batek).

Plana
Ibarretxeren planak nahiko lan izango du jendearen uste desberdinak uztartzen. Horretarako, eta nor banintz, hitzaren hiru esanahiak betetzea eskatuko nioke lehendakariari: lehenik eta behin, aurreratuen dagoena, "etorkizunerako asmo eta programa" ondo zehaztea; bigarren, egoerari dramatikotasuna kendu eta jende ahalik gehiena biltzea, bere plana "aisiarako pentsatutako ekintza" poz-emailea dela guk sineste aldera. Eta, hirugarrenik, plana edo "hormak porlanez txukuntzeko tresna lau-laua" izan dadila aitaren etxeko hormak aberasteko eta ez berdintzeko. Ez lurrarekin, behintzat.


ASTEKARIA
2003ko azaroaren 02a
Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Azkenak
2025-03-08 | ARGIA
ARGAZKI GALERIA
Mugimendu Feminista: “Faxismoaren kontra, ausardia eta aliantza feministez armaturik gaude”

Mugimendu feministak manifestazioak egin ditu goizean Donostian, Gasteizen eta Iruñean eta arratsaldean Baionan eta Bilbon. Oinarrizko irakurketa partekatu dute, eta horri gehitu diote hiri bakoitzean bertako problematika, eragile eta ekimenen erreferentzia.


2025-03-08 | ARGIA
Bilgune Feminista
“Feminismoa da heldulekurik argiena desio dugun Euskal Herrirako”

Bilgune Feministak Heldulekuak argi, Euskal Herria feminista leloa baliatu du M8an, azpimarratzeko feminismoak ematen dituela “datorrenari aurre egiteko tresnak”, eta gogorarazteko faxismoaren gorakadaren testuinguru hau helduleku horretatik irakurri eta borrokatu... [+]


Iruña-Veleia: epaiketatik bost urtera

Otsailean bost urte bete dira Iruña-Veleiako epaiketatik, baina oraindik hainbat pasarte ezezagunak dira.

11 urteko gurutze-bidea. Arabako Foru Aldundiak (AFA) kereila jarri zuenetik epaiketa burutzera 11 urte luze pasa ziren. Luzatzen den justizia ez dela justizia, dio... [+]


Superwoman

MAITE: (biharko eguna antolatzen bere buruaren baitan) Jaiki, gosaldu, bazkaria prestatu, arropa garbitu, etxea garbitu, gizon hori jaiki, seme-alabak jaiki, hiru horien gosaria prestatu, haiek agurtu, erosketak egin, lanera joan, seme-alabak eskolatik jaso, merienda eman,... [+]


Espainiako Sustapen Ministerioa: “Ez dakigu Ezkioko lotunea oso bideragarria den”

Josu Estarrona EH Bilduko Arabako senatariak egindako galderari erantzun dio Espainiako Sustapen Ministerioak, eta hor berretsi du Ezkioko aukera zailtasunez beteta dagoela.


2025-03-07 | Laia Alduntzin
Hezkuntza gotorleku

Matxismoa normalizatzen ari da, eskuin muturreko alderdien nahiz sare sozialetako pertsonaien eskutik, ideia matxistak zabaltzen eta egonkortzen ari baitira gizarte osoan. Egoera larria da, eta are larriagoa izan daiteke, ideia zein jarrera matxistei eta erreakzionarioei ateak... [+]


Mazónek ez du lortu bere misioa: Valentziako gurasoek katalanaren alde egin dute

“Askatasunaren” izenean, ikastetxean zein oinarrizko hizkuntza nahi duten galdetu diete guraso valentziarrei. Helburua katalana zokoratzea zen. PPren eta Voxen gobernuak ez du lortu. 33 eskualdeetatik 22tan katalana gailendu da. Emaitzarekin oso pozik agertu dira... [+]


800.000 euro gastatuko ditu EBk errusiar inbasioaren mamuari aurre egiteko

Europar Kontseiluak onartu du Ursula Von der Leyenek gastu militarrean proposatu duen 800.000 milioi euroko gastuarekin aurrera egitea. Horretarako bi arrazoi nagusi argudiatu ditu: Errusiari aurrea egitea eta Europar Batasunak aurrerantzean bere burua AEBen babes militarrik... [+]


Gizakunde
Badator, esnatu da

Gizakunde (Inauteriak)
Noiz: otsailaren 15ean.
Non: Arizkun eta Erratzun. plazan.

------------------------------------------------

Amaitu dira inauteriak, sutan erre ditugu gaiztoak, gaizkiak, sardinak eta panpinak. Baina xomorroak esnatu dira eta badator... [+]


Kontzertuak, hitzaldiak, antzerkiak, dantzak, bertso-saioak... M8ko ekitaldi kulturalen bilduma

Festa egiteko musika eta kontzertu eskaintza ez ezik, erakusketak, hitzaldiak, zine eta antzerki ikuskizunak eta zientoka ekintza kultural antolatu dituzte eragile ugarik Martxoaren 8aren bueltarako. Artikulu honetan, bilduma moduan, zokorrak gisa miatuko ditugu Euskal Herriko... [+]


Bizi testamentua: aurretiazko borondateen agiriaren gakoak

Soco Lizarraga mediku eta Nafarroako Duintasunez Hiltzeko Eskubidea elkarteko kidearen ustez bizi testamentuak heriotza duin bat eskaini eta familiari gauzak errazten dizkio.


2025-03-07 | Uriola.eus
Iker Egiraun, Etxebarrieta Memoria Elkartea
“Bizi dugun testuingurua urteetan emandako borroken ondorioa dela sinbolizatu nahi dugu”

Bilbo Hari Gorria dinamikarekin ekarriko ditu gurera azken 150 urteetako Bilboko efemerideak Etxebarrieta Memoria Elkarteak. Iker Egiraun kideak xehetasunak eskaini dizkigu.


2025-03-07 | Aiaraldea
Ferosca I zentral eolikoaren kontrako alegazioak zabaldu ditu Aiaraldeko Mendiak Bizirik plataformak

Laudion, Aiaran eta Okondon izango du eragina energia azpiegiturak eta plataformaren aburuz, proiektuak eta ingurumen-inpaktuaren azterketak gabezia garrantzitsuak dituzte.


Eguneraketa berriak daude