Sonia Gonzalez: "Nobela gehienak gizonek idazten dituztenez, ohiz guri beti egokitzen zaigu lorontzi rola"

  • Labanaren ertzean bizi dira Sonia Gonzalezen "Ugerra eta kedarra" nobelako pertsonaia nagusiak, neska bi. Labanaren ertzean, batez ere droga kontuagatik. Behin baino gehiagotan Kat gazteak Bilboko Erriberan duen etxeko leihotik begiratzean La Naja azpiko yonkiak ikusten ditu, eta pentsatzen jartzen da Ebek eta biak nolako suertea daukaten haien moduan ez egoteagatik. Beraiek ere beti dabiltza gora eta behera, baina dirua daukate, etxea, ez daude hain galduta oraindik! Baina horren beldur dira. Urrats bat gehiago eman eta beste yonki horien moduan bukatzeko beldur dira. Drogak hartu ahal izateko, diru pila behar dute, eta diru hori ateratzeko -lanik egin gabe, jakina- zer edo zer egin behar, horrek dakarren arrisku guztiarekin. Hona, laburbildurik, Sonia Gonzalezen nobela bizkor bezain zirraragarri honen oinarrian dagoena.

2021eko uztailaren 28an
Nola azalduko zenuke zure pertsonaia nagusiak daraman bizimodua?
Bizimodua baino gain-bizimodua daramala esanaz. Behintzat liburua hasten den une horretan. Ze gero atzera jauziak daude, azaltzeko andre biak nola elkar ezagutu duten, eta horrek bestelako xarma dauka, baina ondorengo bide horren hasierako lilura da. Alaiki hasten dira, eta bide horretatik jarraitzen dute, eta gero eta gehiago korapilatzen da, eta gero eta zailago da, eta gero eta aspergarriago da dena, eta gain-bizi egiten dira. Hartu dute bide bat eta gero jada nahiko berandu da hortik irteteko eta bestelako bizimodua egiteko. Nolanahi ere, izan liteke bestelako bizimodua aukeratu eta bestelako modu batean gain-bizi behar izatea… Altxa goizeko 6etan, beharrera joan, bazkaldu, beharrera joan, etxera, telebista aurrean egon, lo egin. Hori ere gain-bizitzea izan liteke, ez? Nobelako pertsonaia nagusien bizimodua ez da hori, beraiek gain-bizi dira egoera latzago batean. Baina gazteago zirenean pentsatzen zuten bizitza ezberdina izango zela, bestelako gauzak tokatuko zitzaizkiela bizitzan, eta gero ohartzen dira eurek aukeratutako bide horretan ere ez dagoela ezer zoragarririk; hau da, ez dagoela ezer zoragarririk inoiz.

"Ugerra eta kedarra" jarri diozu titulutzat. Azken urteotan Bilbo dezente aldatu da. Oraindik badagokio izenburua?
Egon badago gaur ere Bilbon ugerrik eta kedarrik, gertatzen dena da apur bat estalita dagoela, Bilbo azpiegitura handien hiria bilakatzen ari direlako: tranbia, pasealeku luzeak, etxebizitza garestiak… Baina hori Bilboren parte bat baino ez da. Eta dena dela, nobela urte batzuk atzerako kokatzen da; laurogeiko hamarkadan eta apur bat beranduago ere, 90eko hamarkadaren hasiera ere ageri baita bertan.

Garai haietan Bilbon zebiltzan "tribu" gehienak irudikatzen dituzula esango nuke. Eta haiek ibiltzen ziren taberna eta lokalen deskribapena ere egiten duzu, batzuetan nahiko gogorra. Bilbo ez da hiri txikia, baina bertako Alde Zaharra bai. Inor haserretzeko beldurrik ez al duzu izan?
Ez! Beno, niri ez dit inork horrelakorik esan, eta baten bat haserretzen bada ere, berdin zait.

Euskaraz idazteak askatasun gehiago ematen al du horrelakoak egiteko?
Gutxiagok leituko dutelako, esan nahi duzu? Alde horretatik nahiago nuke jende askok irakurtzea. Zenbat eta gehiago izan euskaraz normalean leitzen dutenak, orduan eta hobeto. Gehiago izango direla haserretzen direnak? Bada, berdin-berdin zait.

Gaztetxera zihoazenak, adibidez. Marjinatu kopuru handia biltzen al zen han?
Ez! Nik ez dut pentsatzen nobelan hainbeste jende marjinal agertzen denik. Gainera, aipatzen direnetatik batzuk benetakoak dira. Ja, ja! Esate baterako, arratoia txupa barruan zuela ibiltzen zena. Nik morroi hori Gaztetxean ezagutu nuen. Nolanahi ere, "Ugerra eta kedarra" nobela bat da, ez memoria liburu bat edo saio bat, eta pertsonaia gehienak eta istorioak asmatutakoak dira, nahiz eta benetako lekuetan ibili.

Taberna batean dagoen neskari ezezagun batek diru mordo baten truk hilketa bat egiteko proposatzea ez da oso arrunta, ez? Eta berak onartzea ere…!
Tipoak ondo ezagutzen du neska! Bere erreferentziak dauzka, eta badaki nor den eta zelako gauzetan sartuta ibiltzen den. Neskaren erantzuna harrigarria dela? Beno, diru beharra du eta une horretan alkohol artean eta erdi atxurtuta… onartu egiten du. Gero pentsatzen du beharbada arinegi jokatu duela. Baina aurrera egiten du.

Zer azaldu nahi izan duzu bereziki nobelan?
Normalean jendeak "marjinalitatea"-edo deitzen duen horren barruan dabiltzanen bizimodua eta sentimenduak azaltzeko gogoa neukan, baina ez kanpotik, barrutik baizik. Ezagututa. Ze askotan agertu izan dira oso ondo bizi den jendeak horren gainean dituen irudi eta aurreiritziak, baina zuk bertatik bertara ezagutzen baduzu, bestelako irudia eman behar duzu. Eta erakutsi nahi nuen ez direla pertsonaia lauak. Izan ere, normalean horrelako munduak adierazteko modu laua erabiltzen da: pertsonaiak oso galdurik daude, oso gaiztoak dira, ez dute ganorazko ezer egiten, ez daukate sentimendurik edo baldin badituzte ere ez dituzte adierazten. Eta nik horri guztiari alderdi humanoa eman nahi nion. Azken batean, pertsonak dira, ez azpipertsonak edo behe mailakoak. Ez. Mundu guztia bezalakoak dira.

Zerk bultzatzen dituen hau eta bestea egitera azaldu nahi al zenuen?
Batez ere zer sentitzen duten, nola bizi diren egunez egun, eta nolako gauzak dauzkaten buruan. Eta hau inportantea da niretzat behintzat: pertsonaia nagusia andre bat da, eta horren inguruan garrantzi handia dauka beste andre batek ere.

Kat-en laguna den Ebek? Nobelako pertsonaiarik samurrena iruditu zait.
Eta hala da, diferentziaz gainera! Eta bi andre horien inguruan eratzen da istorioa. Nobela gehienak gizonek idazten dituztenez, ohiz guri beti egokitzen zaigu lorontzi rola; hau da, gizon batek eratzen du istorioa eta horren inguruan eta horrekin batera garatzen gara gu, ez daukagu garapen pertsonalik.

Zure pertsonaia nagusiak duen bikotekidea ere ez da oso ohikoa. ETAko kidea izanik hain proselitismo gutxi egitea maite duen neskari…
Mundu bi dira. Nolanahi ere, nik ez nuen ezker abertzaleko kontuarekin etengabe aritu nahi liburuan, pentsatzen dut horretarako beste eremu batzuk ere badaudela eta hemengo literaturak ez duela beti ibili behar gauza berdinaren inguruan. Egia da ETAko kidea agertzen dela nik mundu bi horiek batzeko gogoa eduki nuelako. Bale, hori ere beharbada ez da oso sinesgarria, ez dakit ze punturaino. Baina nik elkartzeko gogoa eduki nuen, eta fikzioa denez, mundu biak uztartu nituen. Dena den, Eñauten figurak hainbesteko inportantziarik ez du.

Woll Damm garagardoari propaganda pixka bat egin nahi izan al diozu?
Eh, Heineken ere agertzen da! Horrek sinbolismoa ere badauka. Heineken errubixagoa da eta Woll Damm, berriz, ilunagoa eta zapore fuerteagoa dauka. Horregatik andreak Woll Damm edaten du beti, eta besteak Heineken. Ja, ja!

Asko kosta al zitzaizun nobelan agertzen diren armen berezitasunak-eta jakitea?
Batere ez! Internet asmakizun zoragarria da. Ipintzen duzu "armas" eta denetarik agertzen zaizu.

Nork bere buruaz beste ondo egiteko aholkuak ere Interneten jaso al dituzu?
Ez! Oso aholku onak dira, baina horiek herri jakituriatik hartu ditut.

Loa ez omen da inuzentea. Hala dio zure pertsonaietako batek…
Ez da, ez. Normalean baten bat lo ikusten dugunean, beti pentsatzen dugu oso gustura dagoela. Baina hori ez da beti hala izaten. Ametsaren arabera! Normalean ametsak ez dira batere inuzenteak izaten, nire kasuan behintzat. Amesgaiztoak badira, beharbada aurpegian ez da igarriko baina txarto pasatzen ari zara. Eta okerrena da hurrengo egunean, gogoratzen duzunean… Batzuetan amets batzuk buruan markatuta gelditzen zaizkizu hainbat urtetan, ez? Eta normalean horiek amesgaiztoak izaten dira.

«Ugerra eta kedarra»ren egilea
Barakaldon sortua dugu Sonia Gonzalez. Euskal Filologia ikasia, Deustuko Unibertsitatean, eta bertako irakasle izana pare bat urtez. Gaur egun, LAB sindikatuan lan egiten du. Idazle gisa, "Sagarroiak" poema liburuarekin eman zen ezagutzera, lan horrekin Euskaltzaindiaren Felipe Arrese Beitia saria irabazi ondoren. "Ugerra eta kedarra" nobela ere garai bertsuan idatzi omen zuen, alegia 1999-2000 urteetan, eta kaxoi batean gorde, harlik eta Txalaparta argitaletxearen deia jaso zuen arte. Orduan kaxoitik atera eta "Ugerra eta kedarra" errepasatzeari ekin zion. Eginkizun horretan urte oso bat pasatu zuen.


Azkenak
Alternatibei zirrikitua irekitzeagatik

Zerbait egin beharra izan liteke aurtengo Argia Sarietan garaikurra jaso berri dutenen oinarria. Zapalkuntzaren, bazterkeriaren, ahanzturaren aurrean antolatzearen erabakia hartu izana. Edo ilunetik argia ateratzea, zirrikituak bilatzea eta komunitateari eskaintzea. Balio... [+]


Hondarribiarren gehiengoak alarde parekide bakarraren alde egiten du, udalaren inkesta baten arabera

Inkestatuen %45,6k alarde parekide bakarra nahiago du herriarentzat eta %65ak baino gehiagok alardearen gatazka konpontzeko herritarrek gai horren inguruko hitzaldi eta tailerretan parte hartu behar dutela adierazi dute.


2025-02-05 | Iñaki Murua
Bide luzea pauso ttikitan!

Bidea pausoka egiten da, eta hasiak egina dirudiela ikasi nuen aspaldi xamar. Baina jendeak esaldi hori edukiz betetzen ere ikasi nahi du. Bakarrik ezer gutxi lor genezake, hasi orduko etsi, akaso. Sekulako jendetza biltzeak ere antolaketa zaildu eta ikusi beharrekoa gandutu... [+]


Gutxiengoa

Ez zuen egoki jokatu, neurriak hartu behar ziren, bestela, ez dugu ikasten. Itxuraz, ez zen ohartzen egindakoaren inpaktuaz, normal jarraitzen zuen, batzuetan, ingurukoek baino itxura zoriontsuagoz. Gainera, altuegi hitz egiten du, hori ez zaio inori gustatzen. Darabiltzan... [+]


Ez ei dakite zergatik

Hezkuntza Sailak ez ei du ulertzen publikoko langileak zergatik joan garen grebara. LAB sindikatuari galdetzea dauka. Sindikatu horrek akordioa sinatu zuen sailarekin, 2023ko apirilean. Urte bi geroago grebara deitu dute haiek ere, aurrekoetan ez bezala, Hezkuntza Sailak... [+]


Julen Goldarazena, 'Flako Fonki'. Xakea eta jotak
“Ez dakit euskara hobetu dudan edo lotsa galdu, baina horrek oso pozik jartzen nau”

Aurretik bistaz ezagutzen banuen ere, musikaren munduak hurbildu gaitu Julen Goldarazena eta biok. Segituan ezagutu nuen Flako Chill Mafiak erakusten zuen irudi horretatik harago eta horrek baldintzatu dizkit, hein handi batean, proiektuarekiko harremana eta iritzia. Lauzpabost... [+]


Derrigorrezko hezkuntzaren etapa guztietan mugikorra debekatu nahi du Generalitateak

Haur Hezkuntzatik hasi eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza amaieraraino, ikastetxeetan mugikorra debekatzea du helburu Kataluniako Generalitateko Hezkuntza kontseilariak. 6 urtera arteko haurren ikasgeletan material teknologikorik ez egotea eta eskolen digitalizazioa aztertzea... [+]


2025-02-05 | Tere Maldonado
Irakasle-klaustroak edo mundua nola hobetu

Erretiratu berri den lankide-ohi baten omenez, Historiako irakaslea. Bejondeizula!

Hezkuntza-legeek azpimarratzen dute zein garrantzitsua den ikasleengan pentsamendu kritikoa sustatzea. Baina irakasle-klaustroak, garai batean ideien eztabaidarako eta proposamenak... [+]


Demokraziaren muga geopolitikoak

Mendebaldeko herrialdeetako demokrazia liberalak demokrazia minimalista baten itxura gero eta handiagoa du. Definizioaren muina litzateke hauteskunde bidezko gobernu aldaketak errespetatzen direla. Horren aldaera autoritarioari Levitsky eta Way politologoek autoritarismo... [+]


Langabeziak gora egin du Hego Euskal Herrian, batez ere emakumeen eta gazteen artean

Langabeen artean, 2.302 pertsona gehiago erregistratu dituzte urtarrilean Hego Euskal Herrian, eta horietatik 2.173 emakumeak dira, Espainiako Lan Ministerioak emandako datuen arabera.


Napalmaren erredura sakonak

Vietnam, 1965eko otsailaren 7a. AEBetako aire-armadak lehenengoz napalma erabili zuen biztanleria zibilaren kontra. Ez zen gasolina gelatinatsua erabiltzen zen lehen aldia. Bigarren Mundu Gerran hasi ziren bonbekin batera jaurtitzen eta,  Vietnamen bertan, Indotxinako... [+]


Teknologia
Kanpokoa mehatxu

Zutabe hau idazten nengoela, gaia aldatu behar izan dut, nire arreta osoa harrapatu dutelako Trumpen muga-zergek. Azalpen gutxi beharko duzue, leku guztietan da berria, Txinako produktuei %10eko zerga eta Kanadako eta Mexikoko produktuei %25eko muga-zergak jarri dizkie. Trumpek... [+]


2025-02-05 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Etxeko komuna

Euskadi irratian baineraren ordez dutxa jartzeko iragarkiak etxeko komunean obrak ya hastera animatzen duen kuña hori. Obra erraza, inbestitze txikia eta aldaketa handia iragartzen da. Komunetako sanitarioen joerak aldatu dira eta ahoz aho zabaldu da zeinen eroso eta... [+]


Eguneraketa berriak daude