Joanmari Larrarte: «Haiek 10 urteko estrategia diseinatua dute, gu gaurtik biharrera ari gara»


2021eko uztailaren 19an

Euskal Herriaren eraikuntza lan nekeza da. Euskalgintza eremu ahula da, kolokan ari den sektorea. Euskalgintza Madrilgo malefizioren batek joa ote dagoen pentsatu du lipar batez, artikulu honen egileak. Otsailean «Egunkaria» itxi zuten, eta urrian berriz, Martin Ugalde Kultur Parkearen bederatzi enpresen kontuak blokeatu dituzte. «Postariak beti bi aldiz deitzen du» filmaz gogoratu naiz Joanmari Larrarterengana nindoala, gaur egungo malefizio bat bailitzan. Segidan, gure arbasoen beste malefizio bat berritu zait: «Biaren ondotik hirua dator». Ez dakit malefizio hau beteko ote den. Artean, ageriko errealitate bat dugu begien aurrean: Espainiako Estatuaren kolpe judizialek euskalgintzaren enpresa proiektuak ito ditzakete. Kontseiluko Iñaki Lasak, euskalgintzak «Damoklesen ezpata» bere gainean duela aipatu zidan joan den astean. Joanmari Larrarterekin solastatu ondoren ordea, bestelako begizko batek joa atera nintzen Martin Ugalde Kultur Parketik: «Agian, euskararen aurkako erasoek sorrarazten duten nahigabea ondo artikulatzeko gauza bagina ezpata hori bi ahoko arma bihur lekieke Madrildik malefizio eta estrategia diseinatu dutenei».

Bien bitartean, eta abiapuntu bezala, Juan del Olmo epaileak agindutako azken operazioaren inguruan «herritarren errugabetasun printzipioa hautsi eta Zuzenbide Estatuaren errugabetasuna printzipioa nagusitu izana» komentatu diot Joanmari Larrarteri, baita estatuko hedabideek Euskal Herriari buruz informatzean egiten duten estatu apologia ere: «Hedabideak estatuaren laugarren boterea dira, gainontzeko botereek bezala beren funtzioa betetzen dute. Espainiako Estatuan, agi denez, fronte bakoitzak bere zeregina ondo baino hobeto betetzen du. Haatik, errugabetasun printzipioa gure kasuan bakarrik urratua izan dela pentsatuko banu, oker jokatuko nuke. 36 urte ditut eta atxiloketa masikoak ezagutu ditut betidanik. Badirudi gu bakarrik pasa garela ataka honetatik. Gu eraman baino aste batzuk lehenago 40 lagun atxilotu zituzten eta gehienak libre daude».

«Egunkaria»ren itxiera kanpoan zinela bizi zenuen. Bigarren operazio hau, barruan. Alderatuko al zenituzke biak?
Egoera oso diferenteak dira baina puntu komun bat dute, bietan zerbait falta zaizula. Otsailean ez genekien zer gertatzen zen barruan zeudenekin. Gero, ustekabeko latza hartu genuen haietako batzuk torturatuak izan zirela jakitean. Barruan zaudenean berriz, ez dakizu kanpoan zer gertatzen ari den, nola bizitzen ari den egoera. Jakinnahiak bi egoerak lotzen ditu nolabait.

Galdeketetan enpresa hauen finantzaketaz galdetu dizute. Prentsan azaldu duzunaren arabera, Madrilen ez diote antzik ematen proiektu hauen finantzatzeko moduari. Azaldu iezaguzu aspektu hori apur bat gehiago, arren?
Bi teoria daude horren gainean. Bat: ez gaituzte ulertzen. Ez dute ulertzen hemen jende bat ari dela beste enpresetan baino gutxiago kobratzen edota enpresa hauek aurrera ateratzeko jendeak dirua musutruk jartzen duela. Ez dute kultura hori ulertzen. Bi: oso ondo ulertzen gaituzte. Oso ondo ezagutzen gaituzte. Euskal Herria ondo ezagutzen dute. Dirudienez, euskalgintzan ari diren enpresa hauen finantzazioaren aitzakian estrategia bat antolatu dute, Euskal Herritik kanpora begira ondo funtzionatzen ari zaiena. Nik bigarren teoria hau hobesten dut.

Euskalgintzaren aitzakian, Espainiako Estatua asmo politikoez ari da, agian?
Madrilen epe luzerako dinamika bat antolatu ote dutelakoan nago. «Egunkaria» ixtea izugarria iruditu zitzaigun eta bigarren operazio hau berriz ikaragarria. Baina, baliteke operazio hauek ondo diseinatutako estrategia bateko tanta batzuk baino ez izatea. Eta gu tanta horretan murgilduta gauzkate, nolabait esateko. Operazio hauen ondoren mobilizazio handiak egiten ditugu, baina desabantaila bat dugu haiekiko. Beraiek hamar urteko estrategia bat diseinatuta daukate eta gu gaurtik biharrerako lanean ari gara.

Irtenbiderik ikusten al diozu egoera honi?
Zaila da irtenbide bat aurkitzea, baina gauza bat begi-bistakoa da. Eraso etengabea da eta horren ondorioz, denok galdera bat egiten dugu: «Hurrengoa noiz eta nola izango da?» Denok egiten dugun galdera da, bidezkoa eta logikoa. Ordea, galderak «Zer egin behar dugun hurrengoa gerta ez dadin?» izan beharko luke. Hor dago gakoa. Jakina, hori galdetuta ere erantzunik ez dugu, arazoa ez dugu hilabeteko prozesu batean konponduko. Gauza hauek gerta ez daitezen prozesu luze bat landu behar dugu, eta ondorioz, egoera eta giro egoki batera iritsi.
ARGIAko azken azala begiratzen badugu, otsaileko kaleko argazki bera zortzi hilabeteren ondoren errepikatu dela konturatzen gara. Bertan Euskal Herriko sektore ugari ordezkatuta daude, gizarte zabaleko nahiz mundu politikoko sektoreak. Iritzi askotariko jendea biltzen da argazki honetan. Hauek guztiak elkartu baldin badira, ez behin, baizik eta bi aldiz zortzi hilabeteren buruan, horrek Euskal Herriaren oinarrian elkartzen gaituen zerbait badagoela adierazten digu. Oinarri horretatik abiatu behar dugu eta beste eraso bat etor ez dadin estrategia komun bat artikulatu.

Argazkiaren buruan «Gora Euskal Herria euskalduna» lema agertzen da. Nola baloratzen duzu berau?
Oso egokia da. Madrilen egin zizkidaten galdeketetan hauxe esaten zidaten: «Baina Euskal Herrian jende askok ez daki euskaraz!» Eta nik, berriz, hauxe erantzun: «Baina horrek ez du euskaldunak ezin daitezela izan esan nahi». Europako edozein estatu batek milaka eta milaka etorkin jaso ditu, baina horregatik ezin da bertakoak ez direnik esan. Euskal Herria euskalduna izatera prozesu baten barruan iritsi behar dugu eta prozesu horren helmugan hizkuntza bat, bi, hiru edo lau ere hitz egin daitezke. Hemen ez du inork uste Euskal Herrian euskaraz bakarrik biziko garenik, baina, hasteko eta behin, euskaraz bizi nahi dugun jende asko gaude.

Lemak euskalgintzaren helburua adierazten du. Hara iristeko euskalgintzako sektoreen arteko estrategia komun bat artikulatzeko modua ikusten al duzu?
Bai. Euskalgintzatik kanpo ari diren beste sektoreetatik ikasi behar dugu. Metalgintzatik, adibidez. Enpresa lehiakorrak dira haien artean, ez dira gauza guztietan ados, baina metalaren plan estrategikoa denen artean lantzen dute. Enpresa bakoitzak berea egingo du, baina plan estrategikoa elkarrekin adosten dute. Euskalgintzan ere horretara iritsi behar dugu. Euskalgintzan konplexu asko ditugu. Hasteko, daukagun baino indar ahulagoa daukagula uste dugulako. Baina ez gara hain txiki eta ez gara hain gutxi ere. Bestalde, hainbat urtetan bakoitza bere munduan ibili da, harreman handirik izan gabe ondoko munduekin, eta oraindik ez dugu ikasi elkarrekin lanean aritzen. Ahuldade hauek prozesu baten barruan gainditu beharko ditugu, baina ez bi urteko prozesu batean, hamar urteko prozesu bat beharko dugu, agian.

Aipatutako argazkian dauden eragile politikoek nola lagundu dezakete prozesu horretan? Bizi dugun gatazkaren parametro hauetan izan ordez, konfrontazio demokratiko zabalago batean errazago gara al liteke euskalgintza?
Eragile politikoek babesa emanez lagundu dezakete, eta batez ere, elkarrekin lana eginez, eta ez manifestazioetan elkarrekin joaten bakarrik. Beste egoera politiko batean euskalgintzak errazago egingo zuela bere lana? Nik ez dut zalantzarik, ezta inork ere. 1998tik eta 1999ra bitartean beste egoera politiko bat ezagutu genuen, denontzat erosoagoa. Gaur egun beste egoera politiko bat bizi dugu, errazago litzateke bestelako egoera politiko batean aritzea. Artean, zer egin dezakegu? Bada, egoera politiko hori irits dadin lagundu, gizartetik saiatu behar dugu indar eta alderdi politikoek beste bide bat har dezaten, gizartetik beste presio bat eragin behar dugu. Errazena beste egoera politiko batean errazago ariko ginatekeela esatea da. Baina bien bitartean zer? Pentsa dezagun orduan, ea gure zereginak nola lagundu dezakeen beste egoera politiko bat ekartzen. Eta hori ez da euskararen politizazioa egitea. Kendu dezagun hori burutik. Euskalgintzak egiteko handi bat dauka ere zentzu honetan.

«Barruko duda gogoratzen dut oraindik: kartzelara noa edo kanpora?»
Hernanin bizi naiz, baserri batean. Gurasoak beheko solairuan eta ni bigarrenean. Urriaren 16ko 01:30etan, builak eta izu-laborriak esnatu ninduten. Ateak ireki eta lurrean jarri ninduten. Buruan nahaste handia nuela gogoratzen dut. Etxea goitik-behera miatu bitartean sukaldean eduki ninduten, miaketa nahiko txukuna izan zen. Epaitegiko idazkariak autoa eman zidan, baina, ez nuen garbi operazioa zeren kontra zen. Idazkariak eta guardia zibilez jantzitako batek aurpegia agerian zeramaten, kaleko arropaz zeudenek, aldiz, burua kaputxaz estalita.
Martin Ugalde Kultur Parkeko bulegora ekarri ninduten jarraian. Ondoko gela batean ere miatzen ari zirela ohartu nintzen, Mikel Sorozabalen gelan. Beste lankideren bat ere atxilotuta zegokeela pentsatu nuen, baina ez nuen antzeman operazioaren tamaina. Inkomunikatua nengoen, guardia zibilen eskuetan, beldurrak eta ezinak jota. Begiak tapatu zizkidaten, eskuburdinak jarri, autoan sartu eta Madrilera bidean jarri ninduten. Bidean «Egunkaria»ren aurkako operazioaz gogoratu nintzen, lagunek eginiko torturen salaketez.
Ostegun goizeko 01:00etik hurrengo astelehen arratsaldeko 17:00ak arte, Auzitegi Nazionalera eraman arte, ziega batean izan ninduten. Ondoan beste pertsona batzuk nituela sumatzen nuen, baina ezin nituen ikusi. Lehen gauean bi itaunketa pasa nituen, bigarrenean bat eta larunbat arratsaldean lehen aldiz deklaratu nuen ofizioko abokatu batekin guardia zibilen aurrean. Artean, ez nekien gaua edo eguna zen. Forentsearen bisitak laguntzen zidan denboraren jarraipena egiten. Honek tentsioa hartu zidan egunean behin, tentsio altua dudalako.
Goizetan, baso bat esne eta magdalenak hartzen nituen. Bazkari edo afari delakoetan, berriz, txorizozko eta mortadelazko ogitartekoak, fruta eta ura. Bost egunetako ziega aldian argi artifizialarekin egon nintzen, eta handik ateratzean begiak itxiak izatea agintzen zidaten. Ez nintzen behin ere dutxatu. Etxean arropa poltsa bat hartzeko aukera eman zidaten arren, denbora guztian arropa berberaz egon nintzen.
Guardia Zibilaren egoitzatik Auzitegi Nazionalera eraman ninduten. Bakarrik. Artean ez nekien nortzuk ziren beste atxilotuak. Juan Del Olmo epailearen aurrera pasa nintzen. Deklarazioa idatziz jaso ordez, arin egiteko-edo, grabatuko zidatela esan zidan. Lehen galdera «Egunkaria»ren inguruan izan zen, bere egituraz, funtzionamenduaz, nire funtzioez. «Egunkaria»ko aferan atxilotutakoen gaineko zeharkako galdera batzuk ere bai. Baina, batez ere, Martin Ugalde Kultur Parkeari buruzko galderak egin zizkidan. EKTSAko eta «Berria»ren gainean ezer ez. Asteleheneko eguerdi aldean, bi ordu luzeko galdeketaren ondoren, gainontzeko beste atxilotuen deklarazioak ezagutu ondoren, bere erabakia emango zidala esan zidan epaileak. Berriz ziegara. Handik ordu batzuetara berriz, gora. Orduan bildu ginen atxilotutako guztiak lehenengo aldiz.
Denok elkarrekin ginela hasi zen fiskala eskariak egiten. Lau lagunentzako neurri berezirik gabeko askatasuna eta beste bostentzat kartzela eskatu zuen. Inkomunikatua egon nintzen bitartean ezin izan nuen ofizioko abokatuarekin hitz egin. Orduan, lehen aldiz, ofizioko abokatuak ez zegoela arrazoirik kartzelan egoteko esan zuen eta fidantzapean libre ateratzea eskatu zuen. Del Olmo epaileak onartu zuen. Alegazioren bat egiteko aukera eman zigun. Guk, berriz, nahi zuenean etortzeko prest ginela esan genion, ez genuela ihes egiteko arrazoirik, alegia.
Kalean, senideen, lagunen eta lankideen harrera hartu genuen. Hurrengo bi egunetan, omenaldiak. Gaur goizean, berriz lanean hasita, bost egunetan zulo beltz batean egon izanaz ohartu naiz. Barruan egon naizeneko duda gogoratzen dut oraindik: kartzelara noa edo kanpora? Epaileak ateratzeko aukera ematen dizula jabetzen zarenean, sekulako poza hartzen duzu. Beldurretik eta ezintasunetik sekulako babesa jasotzera pasatzen zara. Jendea zure inguruan dagoela ikusten duzu eta horrek indartu egiten zaitu. Atxilotuta egon naizen bitartean ez dut ezer txarrik egin izanaren ustea, baina bost egunetan, egiten duzun guztia txarra dela entzun behar duzu, manipulatua zaudela, erabili egiten zaituztela. Ez duzu zalantzarik egiten ari zarenaz, baina, bat-batean, zure mundura itzultzean indartu egiten zara. Animoa hartzen duzu eta aurrera.


Azkenak
Hamaseko buru politikoa hil dute Iranen, eta Israelek eskualde mailako gerra elikatzen jarraitzen du

Hamas, Iran eta beste hainbat eragilek Israeli egotzi diote erasoa, baina oraingoz ez du egiletza onartu. Horrez gain, Hezbollahko agintari garrantzitsu bat hil du Israelek asteazkenean Beiruten, eta ostegunean Israelgo Armadak ziurtatu du Hamaseko buru militarra hil zuela Gazan... [+]


Frantziak Marokorekin bat egin eta Mendebaldeko Sahararen gaineko soberania aitortu dio

Emmanuel Macron Frantziako presidenteak Marokoko Mohamed VI erregeari gutuna bidali dio babesa adierazteko.


Pistola faltsu batekin Donostian atxilotu duten pertsona migratzaile talde bat ari zen mehatxatzen

“Haiengana zuzendu eta haiei apuntatzen die”, informatu du Irutxuloko Hitzak. Astearte gaueko 21:30etan atxilotu zuten gizona, Eusko Jaurlaritzaren Segurtasun Sailak jakinarazi duenez.


Terrorismoaren Biktimen Oroimenerako zentroari Gasteizko Urrezko Domina ematearen aurka mobilizatuko dira oroimenaren aldeko elkarteak

Abuztuaren 5ean emango dio domina zentroari Gasteizko Udalak, eta abuztuaren 2rako elkarretaratzea eta prentsaurrekoa deitu du Memoria Osoa plataformak. Martxoak 3 elkarteak salatu du “planteamendu diskriminatzailea” eta “irakurketa partziala” egiten... [+]


2024-08-01 | Sustatu
Zer egin Elon Musken Grok adimen artifiziala ez elikatzeko (aukeran)

Elon Musken proiektuen artean bada adimen artifizialeko bat ere, Grok, eta horretarako Musken jabetzako X edo Twittereeko erabiltzaileen jarduna ari dira baliatzen, LLM edo hizkuntza eredua handitzeko eta entrenatzeko. Izatez, Twitterreko zure ezarpenetan sistema hori... [+]


2024-08-01 | Gedar
Ehunka kolono sionista oldarka sartu dira presondegi batera, hainbat torturatzaile babesteko

Bederatzi militar sionista atxilotu dituzte, Sde Teimango kartzelan preso palestinar bati egindako torturengatik; besteak beste, metalezko barrak sartu zizkioten ipurtestetik. Kolono "zibilen" eta soldaduen protestak piztu dira torturatzaileekin elkartasunez, eta... [+]


Eraso matxistak eta LGTBI+fobikoak salatzeko telefonoak aurkeztu dituzte Gasteizko jaietarako

Eraso LGTBI+fobiko eta matxistak espazio publikoan ematen direla gehien adierazi dute mugimendu hauek urtero ateratzen dituzten txostenen arabera. Gasteizko Mugimendu Feministak eta Lumagorri elkarteak guztien plazera erdigunean jarriko duen jai eredu bat nahi dute, eta neurri... [+]


Netanyahuren bisita AEB-etara
Palestinako auzia erabakigarria izan daiteke demokratentzat AEBetako hauteskunde presidentzialetan

AEBetako hauteskunde presidentzialetarako hautagaiek Israeli babesa berretsi diote Netanyahuk herrialdera egindako bisita baliatuta, Alderdi Demokratarena barne. Demokraten hautesle ugarik, ordea, genozidioaren inguruko jarrera jarri dute bozka emateko baldintza gisa.


Indusen ibaibideak

Muturreko lehorteak eta euriteak dira beroketa globalak Pakistanen duen inpaktuaren alde agerikoena. Ez dira hain ezagunak, ordea, hondamendiek piztu eta bizkortzen dituzten gaitz sozialak, eta zenbat eta nola oztopatzen duten azken horiek Asiako herrialdearen garapen oso eta... [+]


2024-07-30 | Xabier Iaben
Aragoiko Asabón errekan barna bizikletaz
Pardina eta makien arrastoan

Aragoiko Asabón errekak zeharkatzen duen lurraldeak hainbat ustekabe eder gordetzen ditu. Ez naiz historialaria, eta, hortaz, ez dut halako kronika historiko bat eginen. Bereziki mendizale gisa mintzatuko naiz, aspaldi honetan nire gogoak –nire senak– halako... [+]


2024-07-30 | ARGIA
Uda honetan irakurtzea merezi duten sei liburu

ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei irakurgai proposamen.


2024-07-30 | June Fernández
MIGRAZIO-DOLUA
Herrimina trauma bihurtzen da

Herrialde berri batera moldatzeak dakarren astindu identitarioaz gain, migrazio-bidaietan eta berton aurre egin behar dieten indarkeriek oztopatzen dituzte etorkinen bizipenak. Psikoterapia da ondoeza sendatzeko bide bat, baina ez bakarra.


Eguneraketa berriak daude