Lauburua mahai jolasa kalean


2021eko uztailaren 19an
Zenbat orduz aritu ote gara familiartean eta lagunartean mahai jolasekin jolasean. Triviala, partxisa, antzara jolasa, dama jokoa, dominoa... denek izan dute lekua gure aisialdian. Jolas horiek denbora pasa izateaz gain, jakituria, kontzentrazioa eta abilezia proban jartzeko aukera ematen digute, baita ikasitakoak gogorarazteko ere. Hain merkatu zabalean, ordea, gutxi dira euskara tresna moduan erabiltzen dutenak. ARGIAK 1999an merkaturatu zuen lehenengo jolasa, Gure Mendea mahai jolasa, hain zuzen ere. Bide berari jarraituz, iaz bi jolas gehiago kaleratu zituen. Lehenengo «Badakit» jolasa merkaturatu zen eta ondoren, jolas honen egituraketa baliatuz «Donostiaz Badakit» egin zen.
Euskarazko mahai jolasen merkatu xumea gizendu asmoz kaleratu du ARGIAk laugarren mahai jolasa, "Lauburua". Garbiñe Ubeda eta Joxerra Aizpurua dira egileak. Euskal Herriko kontuen zein munduko gaien inguruko galderak jorratu dituzte, hots, jolas unibertsala egin dute. Edukiak lantzeaz gain, diseinuaz ere arduratu da Garbiñe Ubeda.


Zuhurtzia, zortea, sena eta abilezia

Jolasa oso sinplea da. Lau froga daude, bakoitza gaitasun bati lotua eta kolore batez bereizita dago. Gorria zortearen adierazle da, urdina zuhurtziarena, horia senarena eta berdea abileziarena. Esaterako, urdinaren kasuan, galdera motz bat egiten da hiru erantzun posibleekin eta jokalariak zuhurtzia erakutsi behar du. Adibidez: "Zein tenoretan egiten da sorgin afaria? Arratsaldeko seietan, gauerdian edo goizaldean?". Horiaren kasuan, berriz, logikarekin loturiko galdera konplikatu bat egiten da, hasiera batean erraza dirudiena baina aldrebeskeriaren bat ezkutatzen duena. Adibidez: "Zilegi al du katoliko batek bere alargunaren ahizparekin ezkontzea?" Gorria tokatuz gero, zortekoa da jokalaria. Zortea, ordea, jokalariarentzako ona ala txarra izan daiteke. Onerako bada, galderarik erantzun gabe lauki-salto bat edo gehiago aurrera egin ahal izango du. Zorte txarra badu, aldiz, lauki-salto bat edo gehiago atzera egingo du. Azkenik, kolore berdeak, abileziarekin lotua dagoenak, irudiekin jokatzen du. Galderak irudiekin lotuta daude. Frogak mota askotakoak izan daitezke, besteak beste, pertsonaia ezagunen izenak edota leku izenak dagozkien irudiekin lotzekoak.
Txanda bakoitzeko galdera edo froga bat egiten da. Gaindituz gero, hurrengo laukira salto egiten da. Gainditzen ez bada, ordea, jokalaria leku berean gelditzen da. Froga gainditzen bada ala gainditzen ez bada ere, txanda beti hurrengo jokalariari emango zaio.


Bi bertsio

Bi ibilbide egin daitezke. Bertsio laburraren helburua, lauburuaren erdigune beltzera heltzea izango da. Erdigunera lehena heltzen dena izango da garaile. Gainerakoek, berriz, jolasean jarraituko dute. Bertsio luzean, aldiz, helburua lau ibilbideetako batetik sartu, erdira iritsi eta beste batetik irtetea izango da.
Sarbide bat hautatzen denean, jokalaria sarbide horren jabe bilakatzen da. Beraz, ibilbide batean bi jokalarik topo egiten badute, jabea gailenduko da. Kasu honetan, arrotzak erdigune beltzera bueltatu eta hurrengo txanda heldu arte itxaron beharko du.


1.600 froga

Mahai jolas hau lagunartean nahiz famili giroan aritzeko aproposa da. Jolasa eta euskara uztartzen dituenez, euskaltegietako ikasleentzako eta euskara ikasteko asmoa duen edonorentzako ere aukera egokia da. Gutxienez bi jokalari behar dira jolasteko, eta lau lagun baino gehiago izanez gero, taldeak osatu beharko dira. 1.600 froga inguru dira orotara, baina guztiek ez dute zailtasun maila bera. Zailenak senarekin loturiko galderak dira, logika erabili behar baita erantzuteko. Hori dela-eta, jokalarien adinaren arabera galdera batzuk errazagoak izango dira erantzuteko.


Berritzailea

Logika eta irudiari buruzko jolas gutxi daude eta aldi berean guztiak uztartzen dituenik ez dago. Hori da hain zuzen ere "Lauburua"ren egileek lortu nahi izan dutena, jolas ezberdinez osaturiko beste jolas berri bat sortzea. Jolasak esparru anitzetako galderak biltzen ditu eta horietako asko euskal kulturari lotuak daude. Besteak beste, bertako pertsonaia ezagunei, usadioei eta lekuei egiten zaie aipu.


Dagoeneko saltokietan

Urriaren amaieran eskuragarri izango da "Lauburua" ohiko salmenta puntuetan eta baita ARGIAn ere. Jolasak 35 euro balio du eta astekariko harpidedunek bidalketa gasturik gabe jasoko dute. Pasa den urtean jolasik salduena ARGIAren "Badakit" mahai jolasa izan zela kontuan hartuta, "Lauburua"k ere arrakasta itzela izatea espero du Komunikazio Biziagoak.


Azkenak
Amatasunaren giltzarik gabe

AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea:  Elena Diaz.
Zuzendaritza:  Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]


Bayrouren aurkako zentsura mozioak porrot egin ondoren, Herritar Fronte Berria zatituta dago

Ostegun arratsaldean egin dute bozketa eta, aurreikusitako moduan, François Bayrou lehen ministroaren aurkako zentsura mozioak ez du aurrera egin. Izan ere, eskuin muturreko Batasun Nazionalaren sostengurik gabe, ez zuen aurrera egiteko aukerarik.


2025-01-17 | ARGIA
Hasi da denboraldia, Saizarren eta Alorrenenean txotxa irekita

Asteazkenean egin zuten ekitaldia Astigarragako Alorrenean, Sagardoaren Lurraldeak hala erabakita. Ostegunean egin du txotx hasierako festa propioa Usurbilgo Saizarrek.


Iruñeko Erorien Monumentuaren eraispena eskatzeko manifestazioa egingo dute larunbat honetan Iruñean

Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]


2025-01-17 | Oihane Artetxe
Urratutako haurtzaroa: indarkeria instituzionala gure testuinguruan

Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]


2025-01-17 | ARGIA
Spoiler, gurasokeria, ziborg, santujale eta guakamole, Euskaltzaindiaren Hiztegiko azken eguneratzeen artean

2024ko bigarren seihilekoaren lanaren emaitzak jaso ditu Euskaltzaindiak. Forma berriak eta aurretik zeudenen osatzeak aurkeztu ditu. Forma berrietan, oraingoan, batez ere, sukaldaritzako hiztegia landu dute. EITB eta Berria-ko edukiak hartu dituzte iturritzat.


Jesus Carrera “diktadurak sortutako egoera bidegabeen biktimatzat” aitortu du Hondarribiko udalak

Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.


Tokiko espezieekin osatutako basoa landatzeari ekingo diote igandean Arrankudiaga-Zollon

Lursailaren jabeak hitzarmena sinatu du Lurgaia Fundazioarekin eta Sagarrak talde ekologistak deialdia zabaldu du landaketara batzeko. Zaraobe Institutuko ikasleak asteartean aritu ziren zuhaitzak landatzen.


2025-01-17 | Antxeta Irratia
Dagoeneko 1.000 autoinkulpaziotik gora bildu ditu J’accuse kanpainak

Irunen autoinkulpazio sinadurak biltzeko deia luzatu dute San Juan plazan urtarrilaren 18an, larunbatarekin, 10:00etatik 13:00era. Urtarrilaren 26an «modu masiboan» Irunen hasiko den manifestazioan parte hartzera deitu dute eragileek, «migrazio politika... [+]


2025-01-17 | Gedar
Soraluzen ‘desokupei’ aurre egiteagatik deklaratu beharko du lagun batek

 Ekainaren 5ean bota zituzten Desokupacyl enpresako bi matoi Sorazuletik, eta bi pertsona identifikatu zituen Poliziak. Urtarrilaren 29an deklaratu beharko du haietako batek.


Ezezkoa eman dio Eskoriatza eta Aramaio arteko parke eolikoari Espainiako Gobernuak

Espainiako Gobernuko Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demokratikorako Ministerioak atzera bota du Statkraf multinazionalak Araba eta Gipuzkoa artean eraiki nahi zuen Itsaraz parke eolikoa.


Bizkaiko Foru Aldundiko langileen eta euskararen alde elkarretaratzea egin dute Bilbon

Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bizkaiko Foru Aldundiko langileak elkarretaratzea egin dute langileen egonkortzearen eta euskalduntzearen alde.


2025-01-16 | Euskal Irratiak
Laborantzari buruzko ikuspegi desberdinak agerian, Departamenduko Laborantza Ganbararako bozetan

Departamenduko Laborantza Ganbarako hauteskundeen kanpaina abiatu da. Urtarrilaren 14an bozetara aurkezten diren hiru sindikatuen ordezkariekin bi oreneko eztabaida sakona antolatu zuten Euskal Hedabideek, osoki euskaraz.


Eguneraketa berriak daude