Lauburua mahai jolasa kalean


2021eko uztailaren 19an
Zenbat orduz aritu ote gara familiartean eta lagunartean mahai jolasekin jolasean. Triviala, partxisa, antzara jolasa, dama jokoa, dominoa... denek izan dute lekua gure aisialdian. Jolas horiek denbora pasa izateaz gain, jakituria, kontzentrazioa eta abilezia proban jartzeko aukera ematen digute, baita ikasitakoak gogorarazteko ere. Hain merkatu zabalean, ordea, gutxi dira euskara tresna moduan erabiltzen dutenak. ARGIAK 1999an merkaturatu zuen lehenengo jolasa, Gure Mendea mahai jolasa, hain zuzen ere. Bide berari jarraituz, iaz bi jolas gehiago kaleratu zituen. Lehenengo «Badakit» jolasa merkaturatu zen eta ondoren, jolas honen egituraketa baliatuz «Donostiaz Badakit» egin zen.
Euskarazko mahai jolasen merkatu xumea gizendu asmoz kaleratu du ARGIAk laugarren mahai jolasa, "Lauburua". Garbiñe Ubeda eta Joxerra Aizpurua dira egileak. Euskal Herriko kontuen zein munduko gaien inguruko galderak jorratu dituzte, hots, jolas unibertsala egin dute. Edukiak lantzeaz gain, diseinuaz ere arduratu da Garbiñe Ubeda.


Zuhurtzia, zortea, sena eta abilezia

Jolasa oso sinplea da. Lau froga daude, bakoitza gaitasun bati lotua eta kolore batez bereizita dago. Gorria zortearen adierazle da, urdina zuhurtziarena, horia senarena eta berdea abileziarena. Esaterako, urdinaren kasuan, galdera motz bat egiten da hiru erantzun posibleekin eta jokalariak zuhurtzia erakutsi behar du. Adibidez: "Zein tenoretan egiten da sorgin afaria? Arratsaldeko seietan, gauerdian edo goizaldean?". Horiaren kasuan, berriz, logikarekin loturiko galdera konplikatu bat egiten da, hasiera batean erraza dirudiena baina aldrebeskeriaren bat ezkutatzen duena. Adibidez: "Zilegi al du katoliko batek bere alargunaren ahizparekin ezkontzea?" Gorria tokatuz gero, zortekoa da jokalaria. Zortea, ordea, jokalariarentzako ona ala txarra izan daiteke. Onerako bada, galderarik erantzun gabe lauki-salto bat edo gehiago aurrera egin ahal izango du. Zorte txarra badu, aldiz, lauki-salto bat edo gehiago atzera egingo du. Azkenik, kolore berdeak, abileziarekin lotua dagoenak, irudiekin jokatzen du. Galderak irudiekin lotuta daude. Frogak mota askotakoak izan daitezke, besteak beste, pertsonaia ezagunen izenak edota leku izenak dagozkien irudiekin lotzekoak.
Txanda bakoitzeko galdera edo froga bat egiten da. Gaindituz gero, hurrengo laukira salto egiten da. Gainditzen ez bada, ordea, jokalaria leku berean gelditzen da. Froga gainditzen bada ala gainditzen ez bada ere, txanda beti hurrengo jokalariari emango zaio.


Bi bertsio

Bi ibilbide egin daitezke. Bertsio laburraren helburua, lauburuaren erdigune beltzera heltzea izango da. Erdigunera lehena heltzen dena izango da garaile. Gainerakoek, berriz, jolasean jarraituko dute. Bertsio luzean, aldiz, helburua lau ibilbideetako batetik sartu, erdira iritsi eta beste batetik irtetea izango da.
Sarbide bat hautatzen denean, jokalaria sarbide horren jabe bilakatzen da. Beraz, ibilbide batean bi jokalarik topo egiten badute, jabea gailenduko da. Kasu honetan, arrotzak erdigune beltzera bueltatu eta hurrengo txanda heldu arte itxaron beharko du.


1.600 froga

Mahai jolas hau lagunartean nahiz famili giroan aritzeko aproposa da. Jolasa eta euskara uztartzen dituenez, euskaltegietako ikasleentzako eta euskara ikasteko asmoa duen edonorentzako ere aukera egokia da. Gutxienez bi jokalari behar dira jolasteko, eta lau lagun baino gehiago izanez gero, taldeak osatu beharko dira. 1.600 froga inguru dira orotara, baina guztiek ez dute zailtasun maila bera. Zailenak senarekin loturiko galderak dira, logika erabili behar baita erantzuteko. Hori dela-eta, jokalarien adinaren arabera galdera batzuk errazagoak izango dira erantzuteko.


Berritzailea

Logika eta irudiari buruzko jolas gutxi daude eta aldi berean guztiak uztartzen dituenik ez dago. Hori da hain zuzen ere "Lauburua"ren egileek lortu nahi izan dutena, jolas ezberdinez osaturiko beste jolas berri bat sortzea. Jolasak esparru anitzetako galderak biltzen ditu eta horietako asko euskal kulturari lotuak daude. Besteak beste, bertako pertsonaia ezagunei, usadioei eta lekuei egiten zaie aipu.


Dagoeneko saltokietan

Urriaren amaieran eskuragarri izango da "Lauburua" ohiko salmenta puntuetan eta baita ARGIAn ere. Jolasak 35 euro balio du eta astekariko harpidedunek bidalketa gasturik gabe jasoko dute. Pasa den urtean jolasik salduena ARGIAren "Badakit" mahai jolasa izan zela kontuan hartuta, "Lauburua"k ere arrakasta itzela izatea espero du Komunikazio Biziagoak.


Azkenak
AEBek adierazi dute Israelek “trantsizio proposamena” onartu duela, baina Hamasek ez du onartu

Hamasek salatu du talde palestinarrak aurretik onartutako akordio proposamenetan Israelgo lehen ministro Netanyahuk baldintza berriak jarri dituela. Iran su-etenaren alde agertu da, baina Israel “zigortzeko eskubidea” aipatu dute, uztailaren 31n Hamaseko buruzagi... [+]


Emazteari eraso zion ertzainak tratu txarrak ea lehenagotik ematen zizkion ikertzen ari da Fiskaltza

Ertzaina emakume bezala erregistratu zen Trans Legearen bitartez, baina inori ez zion aldaketaren berri eman. Fiskaltzak uste du indarkeria matxista leporatzetik libratzeko asmoarekin aldatu zuela sexuz.


Kongok espero du tximino baztangari aurre egiteko adina txerto emango dizkiola Mendebaldeak

Kongoko Errepublika Demokratikoa ari da gehien jasaten tximino baztanga edo mpox-en epidemia. Urtea hasi zenetik 16.700 kasu atzeman dituzte, eta ia 600 pertsona zendu dira herrialdean; gehien-gehienak, haurrak.


Hainbat gizon atxilotu dituzte asteburuan indarkeria matxistagatik

Tuteran 30 urteko gizon bati 23 urteko bikotekideari erasotzea leporatu diote, eta Ondarroan 31 urteko gizon bati lankide bati ukituak egitea, herriko osasun etxean. Bilboko jaietan bi sexu eraso salatu dituzte, eta Donostian 20 urteko gizon bat atxilotu dute, hiriaren... [+]


2024-08-20 | ARGIA
Osakidetzan tratamenduari ekin nahi dioten transek psikiatriatik pasa behar dutela salatu dute

Hainbat kolektibok salatu du Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean arreta jasotzen duten transei lehen harrera psikiatrikoko profesionalek egiten dietela, horrek transak patologizatzen dituela eta harrera endokrinoak egin beharko lukeela. Harrera endokrinoak... [+]


2024-08-20 | Euskal Irratiak
Bigarren etxebizitzen kontrako aldarria entzun da Miarritzen

Etxebizitzen %20 baino gehiago jadanik bigarren etxebizitzak dira Ipar Euskal Herrian. Larrialdi klimatikoaz sentsibilizatzeko lau hilabetez, Nantesetik abiatu Alternatiba txirrindula itzulia, kostaldean zen aste buruan.


2024-08-20 | Mikel Aramendi
‘Txina komunismoaren aurretik’ ikuskizuneko sektaren atzean dagoen kuxidadea

Iazko urtarril-otsailean izan genuen Hego Euskal Herrian bisitari, egundoko propagandaz girotuta baina aparteko arrakastarik gabe, Shen Yun izeneko antolakundearen “Txina komunismoaren aurretik” ikuskizuna. Agian neuk ere esan behar nuen zerbait orduan, haren... [+]


2024-08-20 | ARGIA
Langile bat hil da Iurretan, baso-lanetan ari zela

LAB sindikatuaren kontaketaren arabera, dagoeneko 36 dira aurten Euskal Herrian lan-istripuz hildako langileak.


Taser pistola Foruzaingoaren armen araudian sartu nahi du Nafarroako Gobernuak

Nahiz eta Nafarroako hainbat udalerrietako udaltzaingoek taserrak dituzten, ez dago armen araudian jasota. Azkoienen lau aldiz erabili dute, eta Iruñean aurtengo ekainean erabili zuten lehen aldiz.


2024-08-19 | ARGIA
Palestinaren alde mobilizatu dira Bilboko eta Donostiako Aste Nagusian

Palestinarekin Elkartasuna plataformak deituta, bi hiriburuetako jaietan "Palestina presente" egoteko aldarria luzatu dute. Ostiralez Bilbon, eta larunbatez Donostian.


2024-08-19 | Behe Banda
Barra Warroak |
Soro bat, zoro bat

Testu hau goizeko ordu txikitan izaten diren hausnarketa batekin hasi da, Araba galduko herri batean zoruan jarrita, ortzimugan eguzkia ateratzen dela ikusirik. Zelai hori eta nabarren artean hegan egiten duten txoriei so eginez, mendietan dauden basoetan pentsamenduak galduta... [+]


Eguneraketa berriak daude