Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

igandea 2024ko irailaren 29an

Felix Gonzalez Petite: «Antzezlan makal asko egiten da, antzerkiaren kaltetan»

Euskal antzerkiak azken berrogeita hamar urteetan jasan duen metamorfosiaren testigu da Felix Gonzalez Petite. Gasteizen jaio zen 1941ean eta berrogei urtez aktiboki parte hartu du zenbait antzerki egitasmotan. Denok talde esanguratsuaren sortzaile izan zen, eta Gasteizko Nazioarteko Antzerki jaialdiaren programatzaile izan da 25 urtez. Bere osasunak bakarrik lortu du aktore, zuzendari, idazle, ekoizle eta programatzaile hau geldiaraztea. Bere etxean jardun dugu hizketan iraganaz, orainaz, eta noski, etorkizunaz.

Ainara Gurrutxaga

2021eko uztailaren 27an

Inprimatu

Zine kritikak egiten zenituen aktore izatea erabaki zenuenean...

Hala da. 18 urte nituela zine kritika egiten hasi nintzen. Horretan nenbilela aktore lanak asko erakartzen ninduela konturatu nintzen. Ondoren Madril eta Bartzelonara joan, eta bertan, antzerkiko jende asko ezagutu nuen, oso jende interesgarria. Oroitzen dut Adolfo Marsillachi ordezkapen bat egitea ere egokitu zitzaidala, "Marat-Sade" ezagun hura egiteko. Madrilen Los Galiardos taldearekin topo egin nuen gero, garai haietan Madrilen antzerki munduan asko mugitzen zen taldearekin.

Baina Gasteizera itzultzea erabaki zenuen. Zerekin egin zenuen topo?

Hemen antzerkirik ez zegoela konturatu nintzen. Beraz, talde bat sortzea erabaki genuen lagun batzuen artean. Hasieran Manuel Iradier Ganbarako Antzerki taldea izan ginen, gero Diputazioaren Kultura sailera pasa ginen La Farandula izenarekin. 1976.ean, berriz, talde profesionala zen Denok kooperatiba fundatu genuen. Lau urte pasa nituen talde harekin errepide malapartatuetan barrena. Gero gelditzea erabaki nuen eta zuzendari eta idazle lanetan murgildu nintzen.

1967tik antzerkian zabiltza. Nola oroitzen duzu diktadura garaia?

Oro har gizarte osoa pairatzen ari zen egoeraz gain, guk bagenuen beste oztopo bat: Informazio eta Turismo Ministerioa, zentsura alegia. Zentsura saihesteko hainbat trikimailu erabili behar izaten genituen. Oroitzen dut "Derecha, íar!" (Eskuina, ar!) izeneko lan bat idatzi nuela, eta azkenean "Nacimos un poco cojitos" (Herren xamar jaio ginen) izenarekin estreinatu behar izan genuela. Taldeko aktore batek sinatu zuen, zentsurak nik idatzitako hura goitik behera debekatu baitzuen. Behin lanaren muntaia eginda, antzokian zentsorerik ez bazegoen, antzezlana jatorrizko moduan egiten genuen eta bestela, moldaketekin.

Zentsura saihesteko moduak baziren beraz...

Batzuk, gainera, nahiko xelebreak. Gasteizen denbora batez delegatu izan zenari, esaterako, hainbat ginebra ordaindu behar izaten nizkion, eta azkenean edozein gauza sinatzen zuen. Haren erruz sosik gabe ibiltzen nintzen garai hartan! Baina egia esan, arriskutsua zen, antzokiko enkargatuak zerbait arraroa sumatzen bazuen, berehala sekulako iskanbila sortu baitzitekeen.

Oztopoak oztopo, salaketa-antzerkiak indar handia zuen garai haietan, ez da hala?

Bai. "Antzerki independente" deitzen zitzaion orduan. Orain, distantziatik so eginda, konturatzen naiz askotan ez zela antzerkia ere, erregimenaren kontrako panfleto iraultzaileak izaten baitziren gehienetan. Kasu batzuetan estetika ere lantzen zen, baina gehienetan konturik gabe botatzen ziren testuak.

Eta zer gertatu zen Franco hil zenean?

Diktadura amaitu eta trantsizio garaian sartzerakoan talde askok hondoa jo zuen, eta beste askok erroetatik aldatu behar izan genuen lan egiteko modua. Jada kalean libreki esan zitezkeen gaiak antzokietan ukitzeak ez zuen zentzurik. Konturatu ginen bazirela beste hainbat gai oraindik ere tabu zirenak, eta antzerkian landu zitezkeenak. Askok izugarrizko aldaketa egin behar izan genuen, batez ere formetan.

Ikusleak ere aldatu egin al ziren?

Bai, antzerkiaren kalterako. Diktadura garaian jende askok errebindikazio politikorako gune zelako jotzen zuen antzokietara, ez antzerkia ikusteagatik. Garai haietan ikusle asko galdu genituen. Horregatik gure borroka ikusle haiek antzerkiak oraindik ere zeresanik bazuela konbentzitzea izan zen, gizartea hobe ezagutzeko eta aldatzeko tresna egokia zela, alegia. Borroka hura oso gogorra izan zen.

Antzerkiaz bizitzea zaila dela diote. Zuk ere garai beltzak ezagutu al dituzu?

Bai noski. Gauzak asko aldatu dira antzerkiaren munduan. Gaur egun hiri guztiek eta herri askok dute antzoki bat. Beraz, zabalik mantentzeko antzerki lanen beharra dute. 90eko hamarkada arte, ordea, ez zegoen ia antzokirik hemen inguruan, eta hortaz, ez zegoen taldeen halako beharrik. Baziren talde batzuk sekulako booma bizi eta urte osorako lana izaten zutenak, eta beste batzuk, aldiz, azken lanarekin arrakastarik izan ez, eta miseria gorrian hiltzen ziren. Askok horregatik ikuskizun berriak sortu behar izaten zituzten haurrentzat korrika eta presaka, ondo edo gaizki zegoen kontuan hartu gabe. Gu ez ginen horretara iritsi, baina nahiko garai larriak pasa genituen.

Denok talde haren fruitu da egun Gasteizen dagoen Arte Eszenikoen Tailerra.

Denok kooperatiba sortu genuenean ez genuen talde arrunt bat sortu nahi. Europako beste lurraldeetan egiten zen moduan, teatro egonkor bat sortu nahi genuen. Teatro egonkor horretan eskola bat zegoen eta bertan ikasleei taldearen filosofia helarazten zitzaien. Era berean, informaziorako gune bat ere bazegoen. Bertan antzerkiari buruzko notiziak bildu eta zabaltzen saiatzen ginen.

Euskal taldeek nahiko oinarri hauskorrak dituztela esan ohi da, hala al da?

Herrialde askotan instituzioen diru laguntzen kontuarekin urte gehiago daramate eta finkatuago daude. Gainera jada badute ikusleria finko bat. Hori dela eta, bide berriak bilatzeko eta ikertzeko luxua ere har dezakete. Guk hori oraindik lortzeko baliabiderik ez dugu.

Baina, lan txukunak aurkezten al dira?

Denetarik dago. Taldeek gorabehera handiak izaten dituzte. Tanttaka edo Ur bezalako taldeak, adibidez, Espainiako Estatuaren inbidia izan dira, baina ez dira guztiz sendotu. Ur taldea hortxe ibili da kili-kolo eta Tanttaka azken boladan talde lanari baino ekoizpenari begira dago. Nire iritzirako talde gehiegi dago, eta noski, ez dago maila oneko hainbeste eszenografo, aktore, tekniko edo zuzendaririk. Horrela sortzen dira antzezlan makalak. Jende askok antzerkira gehiago ez itzultzea erabakitzen du askotan eta hori txarra da guztiontzat. Antzerkiarentzat heriotza da.

Zure lanagatik errekonozimendu ugari jaso duzu azkenaldian. Txema Zubia Antzerkiaren Lagunen Elkarteak zure ibilbidea saritu zuen eta Euskal Aktoreen Batasunak ere saria eman dizu aurten. Pozik?

Oso. Izan ere, batzuetan, etsipenak jota, hainbeste urtetan egindako lanak zerbaitetarako balio izan duen galdetzen diot nire buruari. Beste lan bat hautatu izan banu gaur osasun hobea izango nuke, eta poltsikoan zulo txikiagoa. Baina, tira, halako sariak ematen dizkidatenean urte hauetako lanak zerbaitetarako balio izan duela sinesten dut. Oso harro sentiarazten nau horrek.

Zerekin egiten duzu orain amets?

Badakit osasunez ez naizela guztiz ongi inoiz egongo, baina maila onargarri bat lortzea gustatuko litzaidake, gauzak egiten jarraitu ahal izateko. Antzerkia idazteko eta zuzentzeko gogoa daukat. Duela gutxi konfiantza gehiegi hartuta pasa egin nintzen eta sekulako kolpea eman zidan gorputzak. Horregatik zuhurra izan nahi dut.

Denok, euskal antzerkiaren historiako tximista

Denok antzerki ekoizpen kooperatiba Felix Petitek sortu zuen 1976an. Euren xedeak askotarikoak ziren, antzerki egonkor bat sortzeaz gain, antzerkiari buruzko irakaskuntza, informazioa eta liburuen edizioa bultzatu nahi baitzituzten. Gasteizen zuten egoitza eta 20 bat profesional aritu ziren bertan lanean. «El Público» aldizkaria ere sortu zuten. Hainbat lan eszenaratu zituzten baina Francisco Nievaren "El rayo colgado"ri esker (Tximista eskegia) lortu zuten arrakasta bai Euskal Herrian eta baita Europako zenbait herrialdeetan ere. Sari andana jaso zuten lan harengatik. Antzerkia egiteko modu berritzailea ekarri zuten euskal eszenara, orduan abangoardiakoak ziren proposamenekin. Taldea 80ko hamarkada hasieran desagertu zen.

ASTEKARIA

1916. zenbakia

2003ko urriaren 19a

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Zezenaren tortura babesten duen dokumentalak irabazi du Zinemaldiko Urrezko Maskorra

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Antena 3 telebistak Donostiari buruz egindako erreportaje “arrazista eta sinplista” salatu dute

Irutxuloko Hitza | Beñat Parra

Ezin dute euskara ikasi

Uxue Apaolaza Larrea

Efemeridea: Euskaldunak tarteko esklabo bahitutako zazpi emakume eta haurtxo bat aurkitu zituzten Tromelin irlan

ARGIA

Aktore onenaren saria, Patricia López Arnaizentzat

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

“Bizi gara zuzentasun politikoaren garaian, ‘beef’-aren kultura ez da ulertzen”

Amets Aranguren Arrieta

Azkenak

2024-09-29 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Sail Ofiziala. Klausurako filma

Eta igande euritsu, erromantiko eta negartia iritsi zen

Eta hori, larunbata zela atzo, eta ez igandea. Kosta zitzaion egunari argitzea, aurreko egunetan baino dezente jende gutxiago zebilen kalean, eta presa gutxi nabari zen. Batzuk laster batean bai, Kursaalera eta Victoria Eugeniara gerturatu zirela, lehen areto horretan ematen... [+]

2024-09-29 | Eneko Atxa Landa

Donostiako Zinemaldia. Azken eguna.

Ezer gutxi kontatzen duten isiluneak

2024-09-28 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Aktore onenaren saria, Patricia López Arnaizentzat

Patricia López de Arnaiz gasteiztarrak aktore onenaren sari nagusia irabazi du Donostiako 72. Zinemaldian, Pilar Palomerok zuzendu duen 'Los destellos' filmean egindako lanagatik.

Eider Rodriguezen 'Bihotz handiegia' liburuko lehen narrazioan... [+]

2024-09-28 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Zezenaren tortura babesten duen dokumentalak irabazi du Zinemaldiko Urrezko Maskorra

Andrés Roca Rey toreroaren egunerokoaren hainbat pintzelkada ematen ditu Tardes de soledad zintak, besteak beste, hotelean eta hoteletik zezen-plazarako bidean eginiko elkarrizketak edo janzte aldiko uneak, eta plazan zezena nola sufriarazten eta hiltzen duen erakusten... [+]

2024-09-28 | Lidia Ruiz Gómez | Mugarik Gabe

Astakeriak Trumpen eta beste batzuen ahotan, espetxea emakumeen bizitzan

2024-09-28 | Eneko Atxa Landa

Donostia Zinemaldia. 8.eguna

Ez dut sekula pelikulekin negar egiten

2024-09-28 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Sail Ofiziala. 8.eguna

Sinets nazazu

2024-09-28 | Kanaldude

Lehen Txinka, dantza emanaldia

MULTIMEDIA - ekitaldia

2024-09-27 | Xabier Letona Biteri

Elon Muskek bilatzen ditu Trumpen botoak AEBetako estatu giltzarrietan

Munduko gizon aberatsenetakoa den Elon Muskek bultzatzen du America Pac ekimen politikorako batzordea, The Guardian-ek jakinarazi duen arabera. Bere zeregina da AEBetako hainbat estatu giltzarritan Donald Trump-entzat botoak biltzea.

2024-09-27 | Xabier Letona Biteri

700 hildakotik gora Libanon eta Israelen lurreko erasoa gero eta gertuago

Israelek jarraitzen du Libanoko hegoaldeari eta Beiruteko hainbat auzori airez eraso egiten eta, nazioarteko eragileen deiak gero eta handiagoak badira ere, oraingoz ez da su-etenerako aukerarik ikusten.

2024-09-27 | Seamus Murphy

Dirua izeneko txakurra

MULTIMEDIA - dokumentala

2024-09-27 | Gedar

Palestinako Agintaritzak erresistentziaren kontra betetzen duen lana salatu dute berriz milizianoek

Palestinako Agintaritzaren segurtasun-indarrek rol aktiboa dute erresistentziako kideen kontra: jazarpena, lapurretak, boikotak eta abar aipatu dituzte, beste behin ere.

2024-09-27 | Nagore Irazustabarrena Uranga

Anglosaxoi hitza arrazista da?

Nottinghameko Unibertsitateak Anglosaxoiei eta Vikingoei buruzko Ikasketak masterrari izena aldatu dio: Ingalaterrako Goi Erdi Aroko Ikasketak. Cambridgeko Unibertsitateko Anglo-Saxon England Journal aldizkariari ere izen aldatu zioten lehenago: Early Medieval England Journal... [+]

2024-09-27 | Nagore Irazustabarrena Uranga

Victoria Woodhull, lehen hautagaia

New York, 1970eko apirilaren 2a. New York Herald egunkariak Victoria Woodhull (1838-1927) ekintzaile eta brokerraren eskutitz bat argitaratu zuen, 1872ko AEBetako presidente hauteskundeetarako hautagaitzaren berri emanez. Inoizko hautagai gazteena zen; 34 urte izango zituen... [+]

2024-09-27 | Ahotsa.info

Urtarrilaren 11n izanen da presoen etxeratzeko ohiko hitzordu nazionala Bilbon

Datorren urtarrilaren 11n Bilbon Sare Herritarrak deitutako mobilizazioaren leloa “Behin betiko konponbidea” izanen da, eta urtero bezala milaka lagunen babesa espero du Sarek.

Eguneraketa berriak daude