Librean aritzeko eskatu didate, bertsolariak bezala. Baina niretzat behintzat, librean eta bapatean aritzea ez dira gauza bera. Aitortu behar dut: jira-bira asko eman diot buruari zer demontre idatzi behar dudan erabakitzeko, eta azkenean, irailean begitandutako bi seinalek argitu didate bidea.

Maddalenen kezka
Maddalen Iriartek irailaren 11n «Berria»n idatzitako iritzi artikulua izan zen seinaleetako bat. "Kezkatua nago" izenburupean, inmigrazioa eta hizkuntzaren arazoaz ziharduen. Bere burutazioek antz handia zuten nik aspaldi darabilzkidanekin.
Titularrak aurreratu bezala, EITBko kazetari finak bere barne-larritasuna jakinarazi zigun. Zer dela eta? Besteak beste, aurten lehen aldiz, EAEn eskolan hasi direnen artean D ereduak apur bat behera egin duelako. Halaber, kezka zerabilen, Donostiako terraza batean "arratsalde on" batez agurtu eta "perdon, no entiendo" erantzundako zerbitzari hegoamerikarra zela- eta. Jakina, zerbitzariaz baino, gertakariaz ari zen Maddalen. Ondoren, gurean ez bezala, Bartzelonako Rambletan lehen hitza katalanez egiten duten zerbitzariez mintzo zen. Eta Nafarroako agintariek, zitalkeriaz, kontu hau ez ote duten euskara gehiago zapaltzeko erabiliko… artikulu interesgarria, bai jauna.
Esan dezadan, beraz: ni ere kezkatua nago. Kezkatua nago gaia ez delako batere erraza, eta mutur zorrotz asko dituelako.

Etxeko lanak egin gabe
Aspaldi samar, arretaz entzun nituen SOS Arrazakeriako Agustin Unzurrunzagak elkarrizketa batean esandakoak. Kazetariak hala galdetuta, Unzurrunzaga kontu beraz aritu zen. Gutxi gorabehera, errua gurea dela zioen, errealitateari so egitea besterik ez dagoela, hemen euskara inorentzat ezinbesteko, beharrezko ez dela jabetzeko.
Urrun joan gabe: hemen jaio eta hazitako hamaika zerbitzari dago, euskaraz galdera egin eta kopeta zimurtzen dutenak. Eta prentsaurrekoetan gaztelaniazko bertsioa lotsagabe eskatzen duen kazetari ugari. Eta ertzainak. Eta politikariak... eta supraegituretara joan gabe, gure ezagun asko, ostiral eta larunbateroko tragukideak. Hori bai mingarri, aspaldi utzi baitzioten desenkusatzeari.
Zertarako luzatu? Izan ere, kasu honetan, aditza modu askotara erabil liteke: "Ez ditugu etxeko lanak egin", esaterako. Edo zuriago: "Ez zaigu etxeko lanak egiten utzi". Bat ala beste, hautsa alfonbra azpian gorde eta ezikusiarena eginda, zaila izango da datozen urteotan euskararentzat giltzarri izango den afera horri ondo heltzen.

Deus gutxi dakigu errealitate horretaz
Izan ere, tentuz ibili eta kritika etxetik abiatu behar dugula uste dut. Hizkuntzarenaz gain, iruditzen zait errealitate paralelo asko sortzen ari dela gizartean, eta errealitate horien arteko zubiak gero eta meharrago direla. Nire inguruan, ez dut lagun bakar bat ere etorkinen errealitatea gertutik ezagutzen duenik. Ezagutzea diodanean, ez naiz paperik gabe ibiltzea zer den bere buruarekin esperimentatu nahi izan duen norbaitez ari; paperik gabe ibili denarekin harremanik azalekoena izan duen lagunen batez baizik. Gutxiegi ditugu horrelakoak; gutxiegi zubi meharrak zeharkatu eta beste ibaiertzera heldutakoak. Finean, etxebizitzen salneurriaz kexuka baina etxebizitza garestiak erosten hipotekatutako euskal herritar gara gu. Bistan denez, ondo elikatutako herria gara, baina -bistan denez, hau ere- gauza batzuetarako miope samarra.
Laburbilduz: guri dagokigu lehen pausoa. Emateko lain dugu jasotzeko, baina mintzalagun egin behar dugu lehendabizi. Zubiak eraiki. Ibaiertzak komunikatu.

Errealitate paraleloa
Artikulu honen hasieran seinaleak aitatu ditut. Librean bai, baina zertaz jardun argitu zidaten seinaleak. Maddalenena baino astebete lehenago izan zen, Ataungo San Gregorio auzoan: peruar itxurako bi ume ziren, euskara bizi-bizian. Jakina, ez nintzen kuxkuxero hasi, eta ez nuen kasu partikularraren berri galdetu. Nahikoa izan nuen errealitate paralelo hori entzun eta ikustearekin. Itxaropentsu utzi ninduen.