Iraileko hostoak
Historia omen da irakaslerik onena. Ez gara, ordea, lezio asko ikastera emanak: ez dugu oraindik ikasi gerlari bakea deitzea erraza baldin bada, gerla bat iraungi ustean, beste handiago bat pizten delako dela. Eta, batez ere, hildakoek ahorik zabaltzen ez dutelako.
Hiru burutazio
Nork bere arrazoiari baino ez eta aldi oro demokrazia deitzen diona, diktadore bat da.
Kulpa guztiak sistemari egozten zizkion, sistemaz egotzi ere.
Idatziz
Schopenhauer ez omen zen fidatzen beren pentsamendua idatziz jarri ez duten filosofoekin. Susmagarrien artean, Sokrates da nagusi «Filosofiaren historia laburra» saioan esaten digunez. Pentsamenduak hitzen bidez hartzen du gorputza, ez dago hitzik gabeko pentsamendurik. Nola jakingo dut zer pentsatzen dudan arazo jakin bati buruz, arazo jakin horri neure hitzezko forma bat eman aurretik?
Arazo horri buruz ari da orain gutxi Paul Valéry-ri irakurri niona: "Benetako idazlea bere hitzak aurkitu ezinik dabilen pertsona bat da. Eta, bilatuz, aurkitu egiten ditu. Ahapaldi bat lantzen ari naiz. Ez nago pozik hamar aldiz, ez nago pozik hogei aldiz, baina jardunaren jardunaz hitz baten bila ibiliaren ibiliz, neure-neurea sentitzen dut, ez nire testua, nire testuak dituen aukeren ugaritasuna baino".
Kontua zera baita: aukeren anabasan eskua sartu eta asmatzea, buruan duzun nebulosa izugarriari hitzezko forma egokia ematea. Kezka horrek eta helburu horrek bizi gaitu idazleok, idazle guztiok bizi eta sufritzen dugu buruan dugun estiloa paperera ekarri ezinaren frustrazioa.
Goroldioaz
"Nik lan egin nuen egunkarian beharturik nengoen esaldi singleak idaztera. Hori baliagarria da nornahirentzat. Kazetari-lanak ez dio kalterik egingo idazle gazte bati, eta lagundu ere egingo dio, baldin asmatzen badu lanbide hori garaiz uzten. Esan dudan hauxe da topikorik erabilienetakoa, eta barkamena eskatzen dizut horretan erortzeagatik. Baina inork galdera zahar gastatuak egiten dituenean, erantzun zahar gastatuak jasotzeko arriskua hartzen du bere gain".
Baina Hemingwayrena luzeegia -eta deskortesa!- zelakoan, Axular baliatu dut kazetariari erantzuteko: dabilen harriari ez zaio goroldiorik lotzen. Inori minik ez egitearen tranpan erori, eta topikoaren pupuari topikoaren trapuarekin erantzun diot, horra geratu zaidan damua kazetariak etxetik alde egin duenean.
Psiko(pato)logia
Tiobiboan
Halakoetan -sarri gertatzen baitira halako sekuentziak-, Juan Garziak «Bartleby izkribatzailea» liburuaren hitzaurrean zioena etortzen zait gogora:
"Batzuetan, gauza gara, baina izpiritua falta. Bestetzuetan, berriz, bagara gai, baina ez dugu gogobetekorik gauzatzen. Orotara, hala ere, urri eta eskas gabiltza; izan hala garen ez dakit, baina. Arrazoi eta aitzakien gurpil sorginduan jiraka, ez da ikusten eguna geure tiobibotxo honetatik salto egin eta mundura helduko garena. Feriako beste barraketara, behintzat, non kolore askotako baleak erakusten diren, eta giza labezomorroak eta hiri ezinezkoak…".
Literaturaz ari da Juan Garzia, egia da, baina nik, ez dakit zergatik, sarriegitan tragedia bihurtzen diren gure euskal komeriekin lotzen dut beti tiobibotik salto egin eta mundura heltzeko premiarena.
Hizlariarena
Bitartean, hizlari kaskar hari gertatzen zaiona ari zaigu gertatzen: ari dela, ari dela, hizlariak hor ikusten du entzule bat aulkitik jaiki eta aretotik irteten. "Egitekoren bat izango dik", pentsatu, eta hizlariak bere jardun errutinazkoan segitzen du. Beste entzule bat jaikitzen da. Hizlaria, berean. Hirugarren bat, laugarren bat, aretoa ia husterainoko prozesio luzea doa aterantz.
Hizlari onak estrategia aldatuko luke, saiatu egingo litzateke zer edo zertan. Baina hizlaria kaskarra zela esan dut, eta begira dezagun nori begiratzen dion. Lehendabiziko errenkadan hitzaldia emateko kontratatu duen arduraduna dago, hari begiratzen dio hizlari kaskarrak. Arduraduna aretoan gelditu den bakarra da jada eta aharrausika ari da. Hizlariak ez du, halatan ere, estrategia aldatuko, bai baitaki arduradunak ez duela alde egingo.
Hizlariaren eta antolatzailearen pantomimarekin segitzeko erantzukizuna bat bera da, baina bi aurpegikoa: pagantzaren erantzukizuna du antolatzaileak; kobrantzarena hizlariak.
Ekimena abenduaren 28an egingo da Iruñeko Baluarte plazan. Goizeko 11:00etan ipuin irakurketa antolatu du Yalak La diverxa Cris ipuin kontalariarekin eta, ondoren, 12:00etatik aurrera, BDZ (Boikota, Desinbertsioa eta Zigorra) ekimenak antolatuta egingo da irakurketa.
Teslaren aurkako lehen greba –eta bakarra– da munduan, Suedian 2023ko urritik aurrera egiten ari direna. Duela mende batetik hona Suedian egindako grebarik luzeena bihurtu da. IF Metall sindikatua bultzatu du protesta, Elon Musken autogintza enpresak hitzarmen... [+]
PLEIBAK
Miren Amuriza Plaza
Susa, 2024
--------------------------------------------------
Miren Amurizaren bigarren eleberria argitaratu du Susak Durangoko azokaren atarian: Pleibak. Aurretik egindako grabazio baten gainean kantatzen ari zarelako antzerkia egitea da... [+]
Xabier Badiola
Xabier Badiola
Gaztelupeko Hotsak, 2023
-------------------------------------------------
Ea, ba. “Gaur egungo musika” musika deitzen zaio erritmo kutxa elektroniko bat duen edozeri, eta, klaro, horrela ezin da. Lerro hauetan saiatu izan gara... [+]
Ztandap
Nork: Mirari Martiarenak eta Idoia Torrealdaik.
Noiz: abenduaren 6an.
Non: Durangoko San Agustin kultur gunean.
------------------------------------------------------
Laugarren pareta hautsi eta zuzenean, zutik eta beldurrik gabe interpelatzen du publikoa stand... [+]
Sistema kolonial kapitalista heteropatriarkala auzitan jartzen eta borrokatzen denean, gupidarik gabe erasotzen du bueltan. Eskura dituen tresna guztiak erabiliz, instituzioak, medioak, justizia, hizkuntza, kultura, indarkeria... boterea berrindartzeko, sendotzeko eta... [+]
Askok, Gabonetan, ilusioa baino alferkeria handiagoa sentitzen dugu familia-otordu eta -topaketetan pentsatzean. Baina aurreratzen dizuegu ez dela otordua bera kolektiboki deseroso sentiarazten gaituena, familia tradizionala definitzen duen normatibitatea baizik. Are gehiago,... [+]
Betidanik begitandu zait esanguratsuagoa han-hemenka topa daitezkeen guruztokiei gazteleraz esaten zaien modua: humilladero. Ez al da guruztoki edo santutxo izen nahiko light, zuri edo haragoko konnotaziorik gabekoa? Azken batez, bertatik pasatzen zen oro umiliatu behar zen... [+]
Siriako Arabiar Errepublikaren amaierak harridura handia sortu du, gertatu den moduagatik: azkar eta ia erresistentziarik gabe. Halere, ez da hain arraroa herrialdea suntsituta, pobretuta eta zatitua zegoela kontutan hartzen badugu. Aspalditik siriar gehienen ardura ez zen nor... [+]
Centre Tricontinental erakundeak kongoarren erresistentzia historikoa deskribatu du The Congolese Fight for Their Own Wealth (Kongoko herriak bere aberastasunaren alde borrokan dihardu) dosierrean (2024ko uztaila, 77. zk). Kolonialismo garaian, Belgikako Force Publique-k... [+]
Balio digu ilunabarrarekin azken erretratu hori ateratzeko. Edo istant batean ordaintzeko barrako zerbitzariari eskatu berri diogun marianitoa. Eta ze arraio, Levi’sak imitatu nahi dituzten praken atzealdeko poltsikoan ezin hobeto datoz. Horretarako ere balio du... [+]
Master Amaierako lan sendoa aurkeztu berri du Peio Berterretxek. Urte luzetan antzerkian ikasia eta aritua, plaza antzerkien jatorriaz eta gaur egun dituzten funtzioez aritu gara harekin, Lekorneko Kabalkadan oinarrituta egin duen ikerketaren aitzakian.