Rufino Mujika: «Monasterioan giroa frantsesa zen, baina herritarrei begira, meza euskaraz ematen zen»


2021eko uztailaren 12an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Noiz hasi zineten beneditarrak euskalgintzaren alde lanean?
Beneditarrek aspaldi egin zuten euskaraz bizitzearen aldeko apustua. Beloke-ko abadiatik (Lapurdiko Ahurti herrian dago) etorri ziren lehenengoak monasteriora. Konde ministroaren legearen indarrez bota egin zituzten fraideok. 1903an alde egin zuten Ipar Euskal Herritik Gipuzkoako Idiazabal herrira. Berriki gogoratu dute jazoera horren ehungarren urteurrena. Idiazabalen hiru urte egin zituzten.

Nolakoak izan ziren lehenengo urteak Lazkaon?
Monasterioko adindunek diotenez, lehenengo beneditarrak euskaldunak baziren ere, frantsesez hitz egiten zuten. Irakatsi ere dena frantsesez egiten zuten. Horietako askok euskara ia ahaztu zuten, otoitzak ere frantsesez egiten baitzituzten. Komentu barruko giroa frantsesa zen. Herritarrei begira, ordea, mezak euskaraz ematen ziren


Noiz hasi ziren euskal giroaz gozatzen beneditarrak eta lazkaotarrak?
Euskaltzaletasuna 1943an kokatuko genuke. Garai honetan, Alberto Begiristain euskaltzaleak euskalduntze-alfabetatzea bultzatu zuen. Etapa honetatik aurrera sartu zirenek euskal giro hau dastatu zuten, besteak beste, euskaraz ikasteko aukera izan zuten. Euskal giroa, ordea, 1950etik aurrera nabaritu zen batik bat.

Nolakoak izan ziren lehenengo euskal eskolak?
Elbira Zipitriarekin hasi ziren aditzak ikasten fraideak. Bigarren pausoa Lazkaoko gazteei erakustea izan zen, gau eskolak, alegia. Antonio Azkue eta Isidro Baztarrika aritu ziren, besteak beste, aditzak erakusten. Ondoren hasi ziren batxilergoko eskolak eskaintzen. Dionisio Amundarainek hartu zuen ondoren zuzia. Bera zuzendari zela, lehenengo Udako Ikastaroa egin zen 1977an. Espazio falta zela-eta, hurrengo urteetako ikastaroak, berriz, beneditarrek antolatzen zituzten arren, beste leku batzuetan egin ziren. 1968an ikastetxea itxi ostean, ikastola sortu zen. Euskalgintzaren alde herrian egin den ahaleginaren ondorio izan da Maizpide euskaltegia eta barnetegia.

Gau eskolez eta udako ikastaroez gain, beneditarrek bestelako eremuetan ahaleginik egin al duzue euskara indartzeko?
Bai, liturgia euskara sartzeko esparru garrantzitsua izan da. Liturgia herri hizkuntzan egiteko itzulpen ugari egin genuen. "Jaunaren deia" izeneko aldizkaria ere argitaratu genuen liturgia parrokietan sartzeko. Aldizkari honen sustapenean Benito Amundarainek lan ugari egin zuen.

Orain argitaratzen al duzue euskarazko aldizkaririk?
Bai, "Mintzo eta kantu" du izena. Liturgiari buruzko hilabetekari hau parrokiari laguntzeko argitaratzen dugu eta Euskal Herrian 800 ale banatzen dira. Enrike Zabala, Bittor Mujika eta neu arduratzen gara aldizkariaz.

Lazkaoko artxibategian altxor handia daukazue. Nola ekin zenioten lan honi?
Juan Joxe Agirrek ikastetxea itxi zenean liburutegian lan asko egin behar zela ikusi zuen. 1970ean paperak, eranskinak, aldizkariak, liburuak... biltzen hasi zen. Liburuak baino, aldizkariak gehiago bildu ditu. Jada argitaratzen ez ziren aldizkariak batzen lan handia egin du Agirrek. Egun ere artxibategia osatzen lan egiten du Juan Joxe Agirrek. Artxibategia altxorra da. Tesi ugari egin da liburutegi honetan jasotako txostenekin.

Beneditarren artxibategia

Euskal Herriko liburutegi garrantzitsuenetarikoa da beneditarren artxibategia. 40.000 ale baino gehiago biltzen ditu eta besteak beste, XV. mendeko inkunableak eta XVI. XVII. eta XVIII. mendeko liburuak aurki ditzakegu. Aldizkariak ere ugariak dira. Aipagarriak dira hemeroteka eta egungo historiako artxibategia, bertan aurki baititzakegu bakarrak diren dokumentu eta aleak.
Liburutegia pribatua izan arren, bisita gidatuak egin ohi dira. Ez da liburutegi arrunta, ikerketa eta sakontzea baititu helburu. Mundu osoko ikertzaileek erabili dute beneditarren artxibategia, hala nola, suitzarrek, austriarrek, estatu batuarrek...


Azkenak
2025-02-28 | ARGIA
1936-1976an Nafarroan errepresaliatutako 407 irakasleak, nortzuk ziren?

Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuko Memoriaren Nafarroako Institutuak "Maistrak eta maisu errepresaliatuak Nafarroan (1936-1976)" hezkuntza-webgunea aurkeztu du.


2027an ixten hasi behar diren zentral nuklearrak mantentzeko eskatu diote Iberdrolak eta Endesak Espainiako Gobernuari

Espainiako Estatuko zentral nuklearrak itxi ez daitezen aktoreen presioak gora jarraitzen du. Otsailaren 12an Espainiako Kongresuak itxi beharreko zentral nuklearrak ez ixteko eskatu zion Espainiako Gobernuari, eta orain berdin egin dute Endesak eta Iberdrolak.


2025-02-28 | ARGIA
“Erdalduntzeko makina” salatzeko kanpaina abian jarri du Bilboko Guka mugimenduak

Gukak “Bilbo erdalduntzen duen makina” ikusaraziko du kanpainaren bidez. 24 orduz martxan dagoen makina salatuko dute, eta berori “elikatu eta olioztatzen dutenek” ardurak hartzea eskatuko dute. Euskararen aldeko mekanismoak aktibatzea aldarrikatuko dute.


'Errealitatearen harribitxiak'
Arreta galdu barik

ERREALITATEAREN HARRIBITXIAK
Nork: Josu Iriarte, Nerea Lizarralde, Jare Torralba eta Amets Larralde. Mikel Martinezek zuzenduta eta Jokin Oregiren testuetatik abiatuta.
Noiz: otsailaren 21ean.
Non: Bilboko 7katu... [+]


2025-02-28 | Gedar
Adin txikiko neska bati eraso dio Sarako kirol entrenatzaile batek

 15 urteko emakume bati egin dio eraso Izarra klubean jarduten zuen pilota entrenatzaile batek.


Nafarroako Gobernuak Estatuaren indarkeriaren beste zazpi biktima aitortu ditu

Nafarroako Gobernuak ofizialki aitortu ditu gure lurraldean giza eskubideen urraketa larriak jasan zituzten Estatuaren indarkeriaren beste zazpi biktima. Horien artean, hitzez hitz “motibazio politikoko biktima gisa” aitortzen ditu Patxi Erdozain, Eneko Compains,... [+]


Odon Elorzak Donostiako San Bartolomeko merkataritza zentroaren kontrako plataforma aurkeztu du

Donostiako alkate ohiak webgune bat sortu du, eta plataformarekin bat egiteko eskatu die herritarrei.


2025-02-28 | Sustatu
Webtest.eus: webguneen segurtasuna autoebaluatzeko tresna

PuntuEus-ek doako tresna erabilgarri bat jarri du edonoren eskura, webguneen segurtasuna erraz ebaluatzeko. Webtest.eus izeneko autoebaluazio-tresna honi esker, erabiltzaileek beren webgunearen segurtasun-maila modu sinple eta argian azter dezakete.

 


Okzitaniako A69 autobidea
Justiziak ezeztatu du obren gauzapena zekarren prefetaren ordenantza

"Historikotzat" jo du otsailaren 27an plazaraturiko epaia Lurraren Altxamenduak sare ekologista antikapitalistak. Bere aldetik, epaiaren "krudelkeria" salatu eta helegitea jarriko duela jakitera eman du Frantziako Estatuak. Duela hogei urte baino gehiago jarri... [+]


Arabako ospitaletako komunen irisgarritasun falta salatu du Eginaren Eginez elkarteak

Elkarteko Elena Avalosek salatu du aulki gurpildunarekin komunera sartzea oztopatzea, pertsona desgaituen eskubideen, autonomiaren eta duintasunaren kontra doala.


Txema Monterok EAJ birsortzea proposatu du, ‘Deia’-k zentsuratutako artikulu batean

Joan den asteartean La Vanguardia-n argitaratutako artikuluan egin zuen proposamena Txema Montero abokatu bizkaitarrak. 30 urtez Deia egunkariko kolaboratzailea izan da eta lehenik hara bidali zuen bere artikulua, baina egunkariak ez zion argitaratu.


Kapitalismoaren aurkako artikuluak debekatu ditu Bezosek ‘The Washington Post’-en

Hemendik aurrera egunkarian soilik "norbanakoen askatasuna eta merkatu librea" sustatzen dituzten iritziak jasoko direla adierazi du enpresaburuak. Iritzi artikuluen zuzendariak hedabidea utzi duela ere argitaratu du. 


PKKri borroka armatua amaitzeko eskatu dio Öçalan buruzagi kurduak

Urteak iragan dira bere azken argazkia ikusi zenetik. 26 urte daramatza preso Abdullah Öçalanek Turkiako Imrali uhartean, "erakunde terroristako" buruzagitza egotzita. Ostegun eguerdian bere bideo bat ez, baina argazki berri bat zabaltzeko baimena eman du... [+]


EHZk aurtengo leloa eta lehen taldeak jakinarazi ditu

Elkarteak ekainaren 27, 28 eta 29an Arberatzen (Nafarroa Beherea) izango den jaialdian izateko aurresalmenta abiatu du ostegunean. Hiru eguneko sarrerak 43 euro balioko ditu eta Ipar Euskal Herriko "lau ertzetatik" festibalera hurbiltzeko autobusak antolatuko dituztela... [+]


Eguneraketa berriak daude