Rufino Mujika: «Monasterioan giroa frantsesa zen, baina herritarrei begira, meza euskaraz ematen zen»


2021eko uztailaren 12an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Noiz hasi zineten beneditarrak euskalgintzaren alde lanean?
Beneditarrek aspaldi egin zuten euskaraz bizitzearen aldeko apustua. Beloke-ko abadiatik (Lapurdiko Ahurti herrian dago) etorri ziren lehenengoak monasteriora. Konde ministroaren legearen indarrez bota egin zituzten fraideok. 1903an alde egin zuten Ipar Euskal Herritik Gipuzkoako Idiazabal herrira. Berriki gogoratu dute jazoera horren ehungarren urteurrena. Idiazabalen hiru urte egin zituzten.

Nolakoak izan ziren lehenengo urteak Lazkaon?
Monasterioko adindunek diotenez, lehenengo beneditarrak euskaldunak baziren ere, frantsesez hitz egiten zuten. Irakatsi ere dena frantsesez egiten zuten. Horietako askok euskara ia ahaztu zuten, otoitzak ere frantsesez egiten baitzituzten. Komentu barruko giroa frantsesa zen. Herritarrei begira, ordea, mezak euskaraz ematen ziren


Noiz hasi ziren euskal giroaz gozatzen beneditarrak eta lazkaotarrak?
Euskaltzaletasuna 1943an kokatuko genuke. Garai honetan, Alberto Begiristain euskaltzaleak euskalduntze-alfabetatzea bultzatu zuen. Etapa honetatik aurrera sartu zirenek euskal giro hau dastatu zuten, besteak beste, euskaraz ikasteko aukera izan zuten. Euskal giroa, ordea, 1950etik aurrera nabaritu zen batik bat.

Nolakoak izan ziren lehenengo euskal eskolak?
Elbira Zipitriarekin hasi ziren aditzak ikasten fraideak. Bigarren pausoa Lazkaoko gazteei erakustea izan zen, gau eskolak, alegia. Antonio Azkue eta Isidro Baztarrika aritu ziren, besteak beste, aditzak erakusten. Ondoren hasi ziren batxilergoko eskolak eskaintzen. Dionisio Amundarainek hartu zuen ondoren zuzia. Bera zuzendari zela, lehenengo Udako Ikastaroa egin zen 1977an. Espazio falta zela-eta, hurrengo urteetako ikastaroak, berriz, beneditarrek antolatzen zituzten arren, beste leku batzuetan egin ziren. 1968an ikastetxea itxi ostean, ikastola sortu zen. Euskalgintzaren alde herrian egin den ahaleginaren ondorio izan da Maizpide euskaltegia eta barnetegia.

Gau eskolez eta udako ikastaroez gain, beneditarrek bestelako eremuetan ahaleginik egin al duzue euskara indartzeko?
Bai, liturgia euskara sartzeko esparru garrantzitsua izan da. Liturgia herri hizkuntzan egiteko itzulpen ugari egin genuen. "Jaunaren deia" izeneko aldizkaria ere argitaratu genuen liturgia parrokietan sartzeko. Aldizkari honen sustapenean Benito Amundarainek lan ugari egin zuen.

Orain argitaratzen al duzue euskarazko aldizkaririk?
Bai, "Mintzo eta kantu" du izena. Liturgiari buruzko hilabetekari hau parrokiari laguntzeko argitaratzen dugu eta Euskal Herrian 800 ale banatzen dira. Enrike Zabala, Bittor Mujika eta neu arduratzen gara aldizkariaz.

Lazkaoko artxibategian altxor handia daukazue. Nola ekin zenioten lan honi?
Juan Joxe Agirrek ikastetxea itxi zenean liburutegian lan asko egin behar zela ikusi zuen. 1970ean paperak, eranskinak, aldizkariak, liburuak... biltzen hasi zen. Liburuak baino, aldizkariak gehiago bildu ditu. Jada argitaratzen ez ziren aldizkariak batzen lan handia egin du Agirrek. Egun ere artxibategia osatzen lan egiten du Juan Joxe Agirrek. Artxibategia altxorra da. Tesi ugari egin da liburutegi honetan jasotako txostenekin.

Beneditarren artxibategia

Euskal Herriko liburutegi garrantzitsuenetarikoa da beneditarren artxibategia. 40.000 ale baino gehiago biltzen ditu eta besteak beste, XV. mendeko inkunableak eta XVI. XVII. eta XVIII. mendeko liburuak aurki ditzakegu. Aldizkariak ere ugariak dira. Aipagarriak dira hemeroteka eta egungo historiako artxibategia, bertan aurki baititzakegu bakarrak diren dokumentu eta aleak.
Liburutegia pribatua izan arren, bisita gidatuak egin ohi dira. Ez da liburutegi arrunta, ikerketa eta sakontzea baititu helburu. Mundu osoko ikertzaileek erabili dute beneditarren artxibategia, hala nola, suitzarrek, austriarrek, estatu batuarrek...


Azkenak
2024-11-14 | Julene Flamarique
“Jazarpen estrategia” amai dezala eskatu diote Jaurlaritzari Ernaik eta beste 32 eragilek

Aurtengo apirilean Segurtasun Sailak antolakundeko 133 kideri jarritako isunen harira manifestua aurkeztu du Ernaik. Euskal Herriko 32 eragile sozial, sindikatu eta alderdi politikok bat egin dute idatziarekin. Isunek antolakundea “itoarazi eta politikoki ezeztatu"... [+]


Nafarroako Parlamentuak Lantxotegi elkarteari konfiantza berretsi dio etorkinak gizarteratzeko prozesuan

Entitate sozial honen langileek Etxebizitza, Gazteria eta Migrazio Politiken batzordean agerraldia egin dute haien lana azaltzeko. Hizlariek etxebizitza duinak, bizileku zein lan baimena erraztea eta osasun mentaleko baliabide publiko gehiago eskatu dizkiote Foru Gobernuari... [+]


Hamza Abuhamdia:
“Gorputza da botere kolonialak okupaturiko lehen territorioa”

Larunbatean Makean izanen da Hamza Abuhamdia, Parisen bizi den palestinar queer-a, Palestinaren aldeko topaketaren kari. Israelek bideraturiko pinkwashing-ari buruzko tailerra eskainiko du –bat-bateko euskarazko itzulpenarekin– arratsaldeko 15:30ean. LGBT pertsonen... [+]


Pisu turistikoentzako baimenak urtebetez eten ditu Bilbok

Bilboko Udalak ez du lizentzia berririk emango, hirigintza planean etxebizitza turistikoen figura arautu bitartean. "Kautelaz" jokatzea erabaki du Juan Mari Aburtoren udal gobernuak, baina gehienez ere urtebeteko epea eman dio debekuari.


Felix Likinianoren pinturak erakutsiko dituzte Donostiako CNTren egoitzan

Libertimenduzko Jardunaldiak antolatu ditu Gipuzkoako CNT sindikatu anarkistak bere egoitzan (Amara Berriko Olaeta plazan), martxora bitarte. Lehenengo jarduera abenduaren 14an izango da, eta Felix Likiniano anarkista historikoa izango dute hizpide.


56 urteko garraiolari lesakarra hil da lan istripuz

56 urteko garraiolari lesakarra hil zen lanean Irunen, kamioia kargatzen ari zela. Transportes Etxetrans enpresako langilea zen. Aurten 11 garraiolari hil dira lanean, horietariko asko, azken hau bezala, bihotzekoak jota LAB sindikatuak ohar batean jakinarazi duen bezala... [+]


Erabakitzeko eskubidearen alde egin dute EH Bilduk eta EAJk Araban ere

Bizkaian eta Gipuzkoan egin bezala, EAEko estatus politiko berriak Euskal Herria nazio gisa aitortzea eta erabakitzeko eskubidea jasotzea eskatu dute Arabako Batzar Nagusietan alderdi abertzaleek.


Eta indarkeria matxistaren biktimak zer nahi dute?

Aste batzuk daramatzagu hedabide eta sare sozial guztietan Iñigo Errejoni indarkeria matxista batzuengatik egindako akusazioei buruzko iritziak entzuten. Horrekin batera, eztabaida asko sortzen ari dira: nola salatu behar dugun emakumeok, nolakoak izan behar duten gure... [+]


2024-11-14 | Josu Iraeta
Borondate kolektiboaren bidetik

Badira hauteskundeek erabaki politikoei legezko izaera emateko baino ez dutela balio diotenak. Eta ez dira gutxi horrela pentsatzen dutenak. Bale, baina horrekin gauza asko esaten dira, besteak beste, benetako agintea, boterea, joko horretatik kanpo dagoela.

Baina –nire... [+]


2024-11-14 | Leire Ibar
10.000 bat ikaslek eskatu dute unibertsitateko matrikulak merkatzea eta bekak hobetzea

Doako unibertsitatea aldarrikatu eta EHUren erantzukizuna seinalatu dute 10.549 ikaslek, Unibertsitateko Indar Batasunak abiatutako sinadura bilketaren bidez.


2024-11-14 | Gedar
Hamabi urte bete dira Amaia Egañak bere buruaz beste egin zuenetik

2012ko azaroaren 9an egin zuen bere buruaz beste Barakaldon, etxegabetua izan behar zuenean. Ordutik, Barakaldoko beste 2.400 familia bota dituzte euren etxeetatik. Asteartean bertan, familia bat etxegabetu zuten Astrabuduan.


Elon Musk Gobernu Efizientziarako Departamentuko buru izendatu du Trumpek

Munduko pertsonarik aberatsena da Musk, Forbes-en azken sailkapenaren arabera. Vivek Ramaswamy politikari eta enpresa-buru kontserbadorea izanen du bere ondoan, kargua betetzeko. "Erreforma estrukturala" bideratzekoa dute, gobernuarentzat "inoiz ikusi gabeko... [+]


Silikosi epidemia: kasuak biderkatu egin dira sukalderako harri-artifizialaren ondorioz

Silizearen hautsak sorturiko gaitz eta biriketako minbizi kasuek ez dute etenik azken urteetan. Australian, Ingalaterran edo Espainiako Estatuan alarmak piztu dira, eta kristal-silizea duten kuartzozko sukalderako mahaiak egitea debekatzeko urratsak ematen hasi dira.


2024-11-13 | Julene Flamarique
Iranen heriotza-zigorra jaso duen Pakhshan Azizi feminista kurduaren espetxekideek justizia eskatu dute

2023ko abuztuaren 4an atxilotu zuten etxean Teherango Inteligentzia Ministerioko agenteek. Desagerrarazi eta gero, fisikoki nahiz psikologikoki torturatu zuten Evingo espetxean. Orain heriotza-zigorra ezarri diote, eta espetxekideek haren aldeko defentsa eskutitza argitaratu... [+]


Mamutak ehizatzeko teknika

Berkeleyko unibertsitateko (Kalifornia, AEB) arkeologo talde baten arabera, ezkerreko irudian ageri den eszena ez litzateke zuzena. Hau da, gizakiek ez zituzten lantzak jaurtitzen mamutak eta beste ugaztun handi batzuk ehizatzeko. Horixe zen orain arte zabalduen zegoen... [+]


Eguneraketa berriak daude