Rufino Mujika: «Monasterioan giroa frantsesa zen, baina herritarrei begira, meza euskaraz ematen zen»


2021eko uztailaren 12an

Noiz hasi zineten beneditarrak euskalgintzaren alde lanean?
Beneditarrek aspaldi egin zuten euskaraz bizitzearen aldeko apustua. Beloke-ko abadiatik (Lapurdiko Ahurti herrian dago) etorri ziren lehenengoak monasteriora. Konde ministroaren legearen indarrez bota egin zituzten fraideok. 1903an alde egin zuten Ipar Euskal Herritik Gipuzkoako Idiazabal herrira. Berriki gogoratu dute jazoera horren ehungarren urteurrena. Idiazabalen hiru urte egin zituzten.

Nolakoak izan ziren lehenengo urteak Lazkaon?
Monasterioko adindunek diotenez, lehenengo beneditarrak euskaldunak baziren ere, frantsesez hitz egiten zuten. Irakatsi ere dena frantsesez egiten zuten. Horietako askok euskara ia ahaztu zuten, otoitzak ere frantsesez egiten baitzituzten. Komentu barruko giroa frantsesa zen. Herritarrei begira, ordea, mezak euskaraz ematen ziren


Noiz hasi ziren euskal giroaz gozatzen beneditarrak eta lazkaotarrak?
Euskaltzaletasuna 1943an kokatuko genuke. Garai honetan, Alberto Begiristain euskaltzaleak euskalduntze-alfabetatzea bultzatu zuen. Etapa honetatik aurrera sartu zirenek euskal giro hau dastatu zuten, besteak beste, euskaraz ikasteko aukera izan zuten. Euskal giroa, ordea, 1950etik aurrera nabaritu zen batik bat.

Nolakoak izan ziren lehenengo euskal eskolak?
Elbira Zipitriarekin hasi ziren aditzak ikasten fraideak. Bigarren pausoa Lazkaoko gazteei erakustea izan zen, gau eskolak, alegia. Antonio Azkue eta Isidro Baztarrika aritu ziren, besteak beste, aditzak erakusten. Ondoren hasi ziren batxilergoko eskolak eskaintzen. Dionisio Amundarainek hartu zuen ondoren zuzia. Bera zuzendari zela, lehenengo Udako Ikastaroa egin zen 1977an. Espazio falta zela-eta, hurrengo urteetako ikastaroak, berriz, beneditarrek antolatzen zituzten arren, beste leku batzuetan egin ziren. 1968an ikastetxea itxi ostean, ikastola sortu zen. Euskalgintzaren alde herrian egin den ahaleginaren ondorio izan da Maizpide euskaltegia eta barnetegia.

Gau eskolez eta udako ikastaroez gain, beneditarrek bestelako eremuetan ahaleginik egin al duzue euskara indartzeko?
Bai, liturgia euskara sartzeko esparru garrantzitsua izan da. Liturgia herri hizkuntzan egiteko itzulpen ugari egin genuen. "Jaunaren deia" izeneko aldizkaria ere argitaratu genuen liturgia parrokietan sartzeko. Aldizkari honen sustapenean Benito Amundarainek lan ugari egin zuen.

Orain argitaratzen al duzue euskarazko aldizkaririk?
Bai, "Mintzo eta kantu" du izena. Liturgiari buruzko hilabetekari hau parrokiari laguntzeko argitaratzen dugu eta Euskal Herrian 800 ale banatzen dira. Enrike Zabala, Bittor Mujika eta neu arduratzen gara aldizkariaz.

Lazkaoko artxibategian altxor handia daukazue. Nola ekin zenioten lan honi?
Juan Joxe Agirrek ikastetxea itxi zenean liburutegian lan asko egin behar zela ikusi zuen. 1970ean paperak, eranskinak, aldizkariak, liburuak... biltzen hasi zen. Liburuak baino, aldizkariak gehiago bildu ditu. Jada argitaratzen ez ziren aldizkariak batzen lan handia egin du Agirrek. Egun ere artxibategia osatzen lan egiten du Juan Joxe Agirrek. Artxibategia altxorra da. Tesi ugari egin da liburutegi honetan jasotako txostenekin.

Beneditarren artxibategia

Euskal Herriko liburutegi garrantzitsuenetarikoa da beneditarren artxibategia. 40.000 ale baino gehiago biltzen ditu eta besteak beste, XV. mendeko inkunableak eta XVI. XVII. eta XVIII. mendeko liburuak aurki ditzakegu. Aldizkariak ere ugariak dira. Aipagarriak dira hemeroteka eta egungo historiako artxibategia, bertan aurki baititzakegu bakarrak diren dokumentu eta aleak.
Liburutegia pribatua izan arren, bisita gidatuak egin ohi dira. Ez da liburutegi arrunta, ikerketa eta sakontzea baititu helburu. Mundu osoko ikertzaileek erabili dute beneditarren artxibategia, hala nola, suitzarrek, austriarrek, estatu batuarrek...


Azkenak
2025-04-10 | Gedar
Ertzaintzaren interbentzio batean hil zen pertsona baten kasua ikertzen ari dira

Iazko abuztuan, Irundik gertu, ertzainek atxilotzean izan zuen bihotzekoa gizon batek. Eneko Valdésen heriotzaren ikerketan, Polizia errugabetu zuten.


2025-04-10 | Euskal Irratiak
Maider Hoki eta Ilora Capot
“Libertatearen beharra denek dugu, eta Bekat'uros bestak hori eskaintzen du”

Bekat’uros LGBTQIA+ euskal besta hirugarren urtekoz iraganen da Atharratzen. Apirilaren 12an egun osoko egitaraua antolatu du Prefosta elkarteak, usaiako karrika inguruarekin, kontzertuekin eta ikusgarriekin.


Microsoftek bi langile kaleratu ditu multinazionalak Israelekin dituen harremanak salatzeagatik

Bi langileek Microsoften 50. urteurreneko ekitaldia moztu zuten ostiralean, eta enpresako buruei Gazako genozidioan duten papera leporatu zieten. Adimen artifizialarekin eginiko armak saltzen dizkio multinazionalak Israelgo armadari.


Palestinaren alde egiteagatik lau herritar kanporatu nahi ditu Alemaniak

Poloniar bat, bi irlandar eta estatubatuar batek jaso dute Alemania apirilaren 21a aitzin uzteko manua. Hori gertatu ezean, kanporatuko dituztela argitu die Berlineko Migrazio Bulegoak. Salaketa jarri dute kanporaketa prozedura geldiarazteko xedez.


Ernairen ekitaldia zelatatuko du Auzitegi Nazionalak

UPNk jarritako salaketa bati erantzunez hartu du erabakia auzitegiak. Apirilaren 17an gazte topagunearen baitan Berriozarren antolatutako "Kurdistan eta Euskal Herriko preso politikoen" aldeko ekitaldia da UPNk bertan behera utzi nahi izan duena "terrorismoaren... [+]


Europar Batasuna eta Errusia
‘Ostpolitik’, oihartzun fin hura

Gerra Hotza bultzatu zuten politiken alboan egon ziren ere bakearen aldeko ildoak. Ez zuten Ekialdea eta Mendebaldea batzeko moduko berregituraketa politiko berririk ekarri, baina errealitate berriak josi zituzten Europako Mendebaldea eta Ekialdearen artean. Horietako... [+]


Sarkozy eta Le Pen eskandalizatuta, zuzenbide estatuak hitz egin duelako

Bere burua 2027ko Frantziako Estatuko presidentzialetako garaile gisa irudikatzen duena –Marine Le Pen– gogorki zigortu du Parisko Auzitegi Korrekzionalak, lau urteko kartzela-zigorra, 100.000 euroko isuna eta batez ere, bost urtez aurkezteko debekua bideratuta. Tonu... [+]


Gorputz hotsak
“Niretzat klabea izan da familiak eta inguruak ez tratatzea gaixo moduan”

Indartsua, irribarretsua eta oso langilea. Helburu pila bat ditu esku artean, eta ideia bat okurritzen zaionean buru-belarri aritzen da horretan. Horiek dira Ainhoa Jungitu (Urduña, Bizkaia, 1998) deskribatzen duten zenbait ezaugarri. 2023an esklerosi anizkoitza... [+]


Errusiarekiko gerra hauspotzen

Ukrainaren ondoren Polonia?
Europar Batasunak Ukrainako gerra hauspotu du Kiev armaz hornituta, eta menia oraindik airean delarik, gerraren zikloan murgilduta dago bete-betean. Hori bai, bere diskurtsoa modulatzen ari da, eta gero eta gehiago hitz egiten du balizko su-etenaz... [+]


Itziar

Kointzidentzia harrigarriak daude bizitzan. Izan ere, zenbat ikusle elkartu litezke Arriaga antzokian? Zenbat komun ote daude solairu bakoitzean? Zein probabilitate dago Gipuzkoako emakume bik sartu-irtenean leku eta istant berean kointziditzeko, 35 urtean elkar ikusi barik egon... [+]


2025-04-09 | Hiruki Larroxa
Zer dugu bisexualitatearekin?

Transfeminismoak argia eta konplexutasuna ekarri ditu gorputz, genero eta desirei buruzko eztabaidetara. Hala ere, itzalak ere sortu ditu. Ustezko koherentzia politiko erradikal baten izenean –askotan hegemonia oso zehatz bati lotua–, diskurtso transfeminista batzuek... [+]


2.361

Garai kuriosoak bizi ditugu eta bizi gaituzte, zinez. Hezkuntza krisian dela dioten garaiak dira eta, gutxien-gutxienean, aliritzira, ba aizue, 2.361 urte ditu gaurgero boladatxoak.

Ez zen ba debalde joan Aristoteles bere maisu maite Platonen akademiatik lizeo bat muntatzeko... [+]


Ukrainako gerraren beste irakurketa bat

Ukrainako gerrar hasierako zergatiak ez dira azaldu zizkigutenak bakarrik, beste arrazoi batzuk ere badaudelako. Errusiak zioen Ukrainako errusiar hiztunen defentsarako urrats bat eman behar zuela; Ukrainako Gobernuak, aldiz, Errusiaren armadari aurre egin behar zitzaiola,... [+]


Eguneraketa berriak daude