Duela 20 urte joan nintzen estreinakoz Jugoslaviara, bazuen orduan xarma berezia, Europa ekialdeko sistema politikoak ez ziren bidaiatzeko egokienak baina Jugoslavia bai, erakargarria zen oso.

Mendia, itsasoa, herriak, hiriak, ibaiak, irlak... paisaje ederrak zituen, herrialde merkea zen eta gainera ez zegoen etxetik oso urruti (2.000 kilometro).
Hogei laguneko taldea ginen, hogei pertsonaz osatutako giza-puzzlea hiru astetako elkarbizitzan. Guk taldean ederki pasatu genuen, asko gure artean ezagunak ginen, beste asko betiko lagun onak egin ziren eta gaurdaino diraute gure arteko hartu-emanek.

Garai hartan, 1983an, gutariko gutxi ohartu zen orduko herrialde hura herri, etnia, eta erlijio desberdinez osatutako puzzle konplexu bat zela. Elkarbizitza zaila zen, Jugoslaviako giroa, txartzen, okertzen, usteltzen joan zen eta 1991n gerra lehertu zen.

Gerra hura esplikatzea ez da batere erraza (beste batzuekin alderatuz behintzat), eta bere osotasunean ulertzea guztiz konplikatua. 1990. urte inguruan Europako mapa politikoa etengabe aldatuz joan zen, orduan erositako atlas liburuek ez zuten denbora askorako balio izaten. Bi Alemaniak bat egin asmoz zebiltzan, Txekoslovakiak beranduxeago bi errepubliketan bereiztea erabaki zuen, Jugoslavia ohia lauzpabost zatitan deuseztatzen ari zen... Haietako baten izena Mazedonia. "Mazedonia" hitzak egokia dirudi nahaste-borraste hura definitzeko edo orduko saltsa ulertzeko.


Esloveniak 1991ko ekainaren 25ean aldarrikatu zuen bere independentzia. Biharamunean gerra hasi eta bi aste iraun zuten borrokek. Esloveniak Austria eta Italiarekin egiten du muga besteak beste eta kokapen geografiko horrek zerikusi handia izan zuen eta du gaur egun errepublikaren etorkizunean. Bere 20.000 kilometroko azalera Euskal Herrikoaren antzekoa da, populazioari dagokionean, hemen hiru milioi inguru gara eta han bi milioi dira. Eslovenia eta Euskal Herriaren artean parekotasunak bilatzen hasiz gero asko topa genitzake baina desberdintasunak nahi izanez gero ere beste hainbeste aurkituko genituzke.

Irailean gaude, Gipuzkoa erdigunean dagoen Ernio mendia gogoratuko dugu. Bere 1.076 metroak itsasotik 15 kilometrotara altxatzen dira. Bere tontor nagusiaren eta Gazume mendiaren arteko Zelatun lepoa askoz urrutiagotik bereizteko modukoa da. Urtero bezala, hilabete honetako igande guztietan, milaka lagun bilduko da bertako erromerietan.

Asteasu, Larraul, Alkiza, Hernialde, Albiztur, Bidegoian, Errezil eta Aia dira Ernio besarkatzen duten herriak eta Erniozaleak Kultur Elkartekoek dioten bezala: "Ernio, batu eta aldentzen gaituena da". Erdian egoteak bere abantailak baditu eta gerturatzeko bide aukerak ugariak dira. Bide luzeenak eta motzenak bat egiten dute goialdean, auto pilaketak handiak izaten dira behealdean, batez ere Andazarrate eta Iturriotzen, hauetatik abiatzen baitira ibilbide laburrenak.

Triglav mendia, Esloveniako altuena da bere 2.864 metroekin, Juliotar Alpetan kokaturik dago eta beste inguruko bimilakoen artean nabarmen altxatzen da bere tontor tente eta zuria. Sei hilabetez zuri elurrak estaltzen duelako eta beste seiretan ere bai kareharrizkoa delako. Bitxikeria bezala aipatu, geologian "karst" izena maiz erabiltzen dugula Euskal Herrian. Hitz hori izen bereko Esloveniako Karst eskualdetik dator. Bertan dagoen erliebea disolba daitezkeen harri sedimentarioz osatua dago eta forma bereziak sortzen ditu. Triglav, mendi zaila da igotzeko baina gaur egun badira gutxienez bi baldintza tontorra erosoago egiten dutenak:

- Bailarako herrietatik tontorreraino 2.000 metrotako desnibela dago eta aterpetxe egiturarik ez balego oso gutxi lirateke igo eta jaitsi egun berean egingo luketenak.

- Aterpe horietatik gorainoko bideak kablez prestaturik daude. Harkaitz-labar horietako batzuk ez dira oso zailak baina bai arriskutsuak.

Uda partean ehunetik gora lagun igotzen da egunero Triglav tontorreraino bide ezberdinetatik, eguraldi onarekin hainbestean, baina txarrarekin gauzak oso bestelakoak izan daitezke. Praka motzetan, kirol zapatilekin, agure zaharrak, gazteak, haurrak... denek iritsi nahi dute gorenera Ernioko erromeria bailitzan. Esloveniar batentzat, Triglav, bizitzan gutxienik behin edo ahal badu askotan igo beharreko mendia baita!

Iraileko lehen hiru egunetan, Donostiako Miramar Jauregian, udako ikastaro bat antolatu da mendiari buruz. Atzerriko aditu batek zera zioen: "Munduan badira bi herri txiki mendizale tradizio handikoak, bata Eslovenia eta bestea Euskal Herria, proportzioan, biak hala biak, goi mailako alpinistak, eliteko eskalatzaileak eta puntako himalayistak dituzte... baina ez hori bakarrik, igandero-igandero milaka lagun joaten da mendira bai han bai hemen".


Mendia gu bezalako askoren atsedenleku eta jomuga izan liteke baina erabat mendian bizi direnak beste batzuk dira, artzainak. Garai bateko ikazkinak, basomutilak eta meategi gizonak desagertuz joan dira baina artzaintzak bizirik dirau. Bizirik eta biziago, horren adibide egunotan Arantzazun egiten ari den Artzain Mundua izeneko topaketa. Bertan elkartu dira mundu zabaleko hainbat artzain kulturako ordezkari. Alpeak, Argentina, Kalifornia, Kenya, Mongolia, Laponia eta beste leku askotatik etorritakoak elkartuko dira. Guztion artean iragana gogoratzeko, oraina indartzeko eta geroa ziurtatzeko.

Irailean Ernio mendira joan gaitezkeela esatean ez ditugu gailurreko gurutzeak aipatu, harritzekoa. Gurutzea jarritako tontorrak asko dira gurean baina perretxikoak bezala ugaritutako dozenaka gurutze Ernion bakarrik daude. Guztiak ez dira hildako mendizaleen izenean jarritakoak, baina urtero mendian hiltzen direnenentzat bada beste egun jakin bat. Irailaren hirugarren igandean Betsaiden (Gipuzkoa, Araba eta Bizkaia elkartzen diren mugarrian), beste mendizale asko elkartzen dira. Mendiak askori bizipoza ematen digu eta gutxi batzueri heriotza.