Erredakzioan erreportaje honetarako argazkiak begiratzen ari nintzela, lankide bat hurbildu eta «Egin» itxi zutenetako bat hartu zuen, argazkiaren deskribapenean urtea ere ageri zen, 1998: «Bost urte bakarrik pasatu dira? Badirudi askoz gehiago pasatu dela, lekutan da ‘Egin’en garaia». «Egin» itxi baino urtebete lehenago espetxeratu zuten HBko Mahai Nazionala, ezker abertzalearekin lotutako beste enpresa batzuk itxi zituzten, gero Lizarra-Garaziko Akordioa eta su-etena, honen haustura, 18/98 makroauzia eta honek bere baitan duen atxiloketa eta auziperatuen zerrendatzarra, Batasunaren ilegalizazioa... Aurtengo otsailaren 20an «Egunkaria» itxi eta maiatzeko hauteskundeetan ezker abertzaleen plataformen debekua gauzatu arte makinatxo bat gertaera izan da. 98ko ekaina urruti geratu da.

Orain, dena den, denborak atzera egiten duela dirudi eta «Gara»ren egoera larria azaleratu da Espainiako Gizarte Segurantzak «Egin» kudeatzen zuen Orain SAri 5,1 milioi euroko zorra bizkarreratu ondoren. Euskal gizartearen zati handienak berriz antzematen du auzi honetan gako ekonomiko, administratibo edo juridikoak hutsalak direla, eta benetan «Gara» ixteko Espainiako Gobernuak duen nahi politikoa dagoela guztiaren atzean. Publikoki esan hala ez, hori da gizartearen zatirik handienak sumatzen duena, oso pentsamolde desberdinetako jendearekin hitz egindakotik ondoriozta daitekeen moduan. Auziaren mamiari jarraituz gero ikuspegi teknikoago batetik, ondorio hori oso agerikoa da.

«Egin» itxi zenean «Euskadi Informacion»ek bete zuen behin-behinekoz eta ahal zen bezala hark utzitako zuloa. 1999ko urtarrilaren 30ean merkaturatu zen ‘Gara’, Euskal Kultur Hedapenerako Elkarteak (EKHE) bultzatuta. «Egin» izan zen ezker abertzalearen ahots mediatiko garrantzitsuena berau itxi zuten arte eta ‘Gara’ haren lekua betetzera zetorren, hori bai beste enpresa egitura batez hornituta eta bereziki zainduz enpresa jarraipena leporatzeko moduko osagai ahalik eta gehienak. «Gara» kioskoetara iritsi zen lehen egunetik, bere arduradunek argi izan d ute enpresa jarraipenaren akusazioa Damoklesen ezpataren gisa izango zutela buru gainean. Laster etorri zen lehen abisua: 2000. urteko uztailaren 20an, Baltasar Garzon Espainiako Auzitegi Nazionaleko epaileak, Orain-«Egin» eta EKHE-«Gara»ren artean enpresa jarraipena zegoela zioen auto bat kaleratu zuen. Autoaren edukiarekin, Espainiako Fogasa erankundetik «Egin»eko langileek jaso beharreko kalteordaina ukatu zen eta honek epai eta helegite garai bat ekarri zuen, lehenbizi justizia administrazioaren sozial arloan eta geroago Nafarroa eta EAEko auzitegi gorenetan.

Funtsean, lan arazoez diharduten epaitegiek eta bi gorenek zera argudiatzen dute euren epaietan: 2000. urtean esan zuten Fogasa behartua zegoela «Gara»n zerbitzu lanetan ari ziren langileen kalteordainak ordaintzera, prozedura guztian zehar lan arloko inongo epaitegik ez zuelako enpresa jarraipenik adierazi eta, gainera, Fogasa berak ere prozeduran zehar ez zuela halakorik jakinarazi, bukaeran kalteordainen ukatzea eskatzeko baizik.

Ikuspegi juridikotik aztertuta, auzi honetan dagoen ardatza enpresa jarraipenean datza, badagoen hala ez alegia. Enpresa munduan ematen diren enpresa jarraipenak zehazteko baldintza batzuk izan ohi dira eta auzi luze honetan izandako epai desberdinek enpresa jarraipenik ez dagoela esan dutenean honako argudioetan oinarritu dira. Bat, enpresa jarraipena emateko produkzio ondasunen erabilera eman behar da eta kasu honetan ez dago halakorik, Orain SAren ondasunak bere egoitza zaharrean daudelako eta hauek Garzonen aginduz itxita direlako. Bi, egoitza: bistan da, itxita dago eta ezin da horren erabilerarik egin. Hiru, langileak: ez da lan talde osoa «Gara»ra pasatzen dena, gutxi gorabehera honen erdia baizik, eta gainera hauek guztiak denboraldi batez langabezian izan dira; langile hauen kontratuak, halaber, dagokion agintaritzak onartutako enplegu erregulazioz egin dira.



Ekainaren erdialdera «Gara»ko arduradunei egindako jakinarazpenean, Espainiako Gizarte Segurantzak Orain SAren 5,1 milioiko zorra egotzi zien Baigorri Argitaletxe SA eta KIE SAri (hurrenez hurren, «Gara» argitaratzen eta inprimatzen duten enpresak). Zor eskaeraren oinarrian honako argudioa da, «Egin» egiten zuen talde ideologiko berak jarri dituela «Gara» egiteko baliabideak. Puntu honetara iritsita, «Egin» behin-behinekoz ixteko Garzonek erabili zuen argudio nagusira itzuli behar da, «Egin» ETAren tresna zen. Estatuak orain arte erabilitako bidea administratiboa izan da, Gizarte Segurantzarena, baina bistan da argudio horretatik atera daitekeen ondorio juridikoa zein den: «Egin» ETAren tresna bazen eta «Gara» «Egin»en enpresa jarraipena bada, «Gara» ETAren tresna da. Lotura hori ez du oraindik zuzenean azaleratu nahi izan Estatuak, baina zeharka aipatua dago jada, horrek izan ditzakeen ondorio guztiekin.

«Gara»ko abokatuek jadanik esan dute Espainiako Kode Penalean ez dela talde ideologikoaren salaketa egiteko tokirik eta gizarte mailan oraindik ez da beste juristen iritzirik nabarmendu. Unibertsoko zulo beltza modukoa da jarraipen ideologikoarena, dena irents dezake. Azkenean, hari horretatik tiraka, esan liteke talde ideologiko horrek ezingo lukeela legezko ezer eraiki. Ikuspegi juridiko eta penaletik talde ideologiko bat zer den, nortzuk osatzen duten eta abarrekoen gainean doktore tesi bat idatz liteke, baina ez dirudi bide juridikotik arazo horrek erantzunik duenik.

5,1 milioi euroko zorrari dagokionez, «Gara»k dio ezin dela Garzonen kudeaketapean oraindik bizirik dagoen Orain SAren jarraipenik egon, eta honek zorrak baditu Orain SAren ondasunetatik has daitekeela zorra kitatzeari. Helegiteak bidean dira eta auzitegiek erabaki beharko dute, baina hauek ez dute bahituraren bidea eteten eta, beraz, «Gara»ren ondasun bahitura eta itxiera edozein egunetako edozein ordutan hel daiteke.