Euskarazko jokoen salmenta hirukoiztu da hiru urtetan
«Euskara da oparirik onena» lemarekin ekin zion 2000. urteko Gabonetan Gipuzkoako Foru Aldundiko Euskararen Normalkuntzako Zuzendaritza Nagusiak euskal lurralde osoan aitzindari eta oraingoz bakarra den euskal bideojoko eta mahai-jokoak sustatzea helburu duen bere merkataritza kanpainari. Eta ezin esan lorpen txikiak izan dituenik martxan daraman hiru urteotan, sail horretako buru den Lorea Leanizbarrutiak esandakoaren arabera: "2000. urtean 10.000 saltzea lortu bazen, aurtengo Gabonetan 30.000tik gora saldu da. Horiek dira kontuak. Hori dirua da. Eta hortik etorri da ekoizleek ere esatea: 'Ah, ba, horrelakorik saltzen bada, egin egingo dut!'".
Ahulezia bati aurre eginez
1999an hartu zuen aretxabaldar honek Gipuzkoako Foru Aldundiko Euskararen Normalkuntzako Zuzendaritza Nagusiaren ardura, eta berehala onartu zen Euskara Biziberritzeko Plana. Hartan ahulezi batzuk detektatu ziren, eta bereziki aisialdia, gaztedia eta eskolatik kanpo dagoen esparrua euskaldundu beharra, haur eta gazte askorentzat eskolatik kanpoko euskara zigor bat zela zirudielako.
"Beren aita-amak erdaldunak direlako, ez dute naturalki jaso euskara. Eta noski, eskolatik kaleratzen direnean edozein aitzakiaz baliatzen dira erdaraz aritzeko. Eta eskola barruan ere beste hainbeste, inolako lotsarik gabe gainera", dio Lorea Leanizbarrutiak.
Haur horiei eskaintzen zitzaien euskaldun esparru bakarra eskola zela jabeturik, zera pentsatu zuten Euskararen Normalkuntzako arduradunek: Zergatik ez diegu euskaraz ondo pasatzeko esparru bat eskaintzen?
Eta "Hire esku" deritzan programa jarri zuten martxan. Programa horren bidez Orioko aterpe etxean aste bete pasatzeko aukera ematen zaie eskola guztiei, eta bistan da, hango jarduera guztiak euskaraz dira. Baina "Hire esku" urrats bat baino ez zen. Aisialdiari zegozkion hainbat esparru aztertuz, honakoaz ere ohartu ziren: bazeudela produktu asko euskaraz -mahai jokoak, filmak, bideoak edota CD-ROMak- oso onak baina erabat ezezagunak zirenak. Foru Aldundiak diruz lagundutako produktuak ziren, bermatuta zegoen beren kalitatea, baino inork ez zituen ezagutzen. Horrek esan nahi zuen merkatua ez zegoela prest produktu horiek jasotzeko. "Beraz, merkatuan behar hori sortu beharra zegoen, eta gainera merkatu horri erantzungo lioketen ekoizleak ere aurkitu behar genituen".
Gauzak horrela, bideojokoak euskaraz ateratzeari ekin zion Euskararen Normalkuntzako Zuzendaritza Nagusiak. Oso aurrekontu urriarekin "Estropadak", "Mendizaleak" eta "Jai Alai" euskal pilotako simulagailua plazaratu zituen.
Txiparen aldaketa
"Txipa aldarazi behar genien guztiei. Haurrei demostratu, euskaraz ere bazirela beraiek hainbeste estimatzen zituzten produktu horietakoak, eta erdarazkoak bezain onak", dio Lorea Leanizbarrutiak. Merkatua ere zabaldu beharra zegoen, euskarazko produktuak saltzen dituzten betiko dendez haratago joan eta «kontsumo» nagusia dabilen esparruetara iritsi. Eta orduan hipermerkatu guztietako buruekin hitz egin zuten, eta esku artean zutena "saldu", adieraziz "Opariak euskaraz" kanpainan parte hartuz gero prestigiatu egingo zirela. "Hori da nik txiparen aldaketa gisa ulertzen dudana -azaltzen du Lorea Leanizbarrutiak-. Ez da esatea, ‘euskara erabiltzen baduzu diru hau emango dizugu’; ez, ez. ‘Euskara erabiliz gero zuk zure zerbitzua hobetuko duzu’ baizik".
Interes ekonomikoekin jokatu behar izan zuten, beraz, ondo zekitelako dirua tartean dagoenean, jendeak hobeto erantzuten duela. Eta den-denek esan zieten baietz. Primeran erantzunez, gainera, standik hoberenak eskaini omen zizkieten-eta.
Horrela iritsi ziren euskal bideojokoak erosleen gehiengora. Eta saltzaileak pozik eta ekoizleak itxaropentsu utziz, gainera. Erabat beharrezkotzat jotzen du Lorea Leanizbarrutiak hori guztia, hala nola beraiek, instituzio bezala, egin behar dutena ere: publizitate kanpaina bat diruz laguntzea. "Izan ere, ekoizlea sutsuki arduratuko zaizu pedagogikoki eta moralki zuzena, eta euskara txukun eta polita duen produktua egiten, baina gero ez zaie geratzen dirurik produktu horien propaganda egiteko. Eta denok dakigu publizitaterik gabe ez dagoela salmenta handirik. Bada, horixe da, hain zuzen, erakundeok egin dezakeguna".
Euskal Herrian "betiko" ekoizleak egon omen dira orain arte, negozio izan denean lan egin eta negozio ez denean ere bai. Baina gero "parakaidistak" etorri omen dira, erosle kopuru bat eta dirua zegoela ikusirik gauzak egiten hasi direnak. "Horretarako, ordea, kanpotarrek euren jokoak eta gauzak euskaraz ekarriz gero erakargarriagoak bihurtu daitezkeela ikusi behar izan dute", dio Lorea Leanizbarrutiak.
Euskal bideojoko bat egitea oso-oso garestia omen da. Horregatik Euskararen Normalkuntzarako Zuzendaritza Nagusiak 3DNews Errenteriako enpresari eskatu zion bereak egiteko. Hasierako haiek, ordea, bideojoko nahiko sinpleak ziren, eta gauza hobeagoak eskaintzea jo zuten beharrezko. "Iaz Komunikazio Biziagoarekin egin genuen 'Badakit' trivial unibertsala, kasu. Izugarrizko arrakasta izan zuen. Pena, gutxi egin zituztela, askoz ere gehiago egin izan balute, ziur saldu egingo zirela; nolanahi ere, batzuetan merkatuan gosea sortzea ere oso ona da", dio Lorea Leanizbarrutiak. Elhuyarrek egindako "Gipuzkoa zure esku da" eta Ikastolen Federazioak atera dituen produktu ugariak ere salgai jarri zituzten, eta gauza da kanpainarekin hasi zirenetik hona euskarazko jokoen salmenta hirukoiztu egin dela. Eta horren ondorioz, aurten Eroskik etxez etxe banatu zituen propaganda aldizkarietan lau orrialde eskaini zien euskarazko produktuei, eta Alcampok zein Carrefour-ek Madriletik enkarte bat onartu. "Eta ez gure kontu!", adierazten du Euskararen Normalkuntzako zuzendari nagusiak pozik.
Dena den, Lorea Leanizbarrutiak oso garbi dauka Foru Aldundiak aurrera eraman beharko lukeen jarrera: "Produktu onak egiten dituenari lagundu behar dio bereziki". Baina bideojoko bat euskaraz egiteak ba omen ditu bere zailtasunak ere. Merkatuan zabaldutako produktu "izarrak" bere egile eskubideak eskatzen dituztelako, adibidez, eta hori gerta ez dadin irudiak-eta zeharo aldatu behar direlako. Halere, Lorea Leanizbarrutiaren iritziz badu ekoizle euskaldunak horri aurre egiteko abaintalarik: txikia izatearena. "Txikiak asko estutu behar izaten du bere burua, eta kopiatu gabe ere, oso gauza politak sortzen ditu".
Ikastolen Elkartea izango da, seguruenik, euskal produktu gehien plazaratzen duen ekoizlea. Duela hamabost bat urte hasi zen joku didaktikoen arloa lantzen, eta geroztik ez du eten 3 urtetik 18ra bitarteko guztiei zuzendua dagoen eginahal hau. Sortzen dituen jokoak -CD-ROM, diskete, bideo, diapositiba edota paperean izan-, jakina, heziketa proiekturen bati daude beti ere lotuak, hau da, etxean ere oso erabilgarriak diren arren ikasgelan gai zehatzen bat ludikoki lantzea dutela helburu. Adin bakoitzari bere proiektu berezia dagokio -Urtxintxa 3 urtekoentzat da, kasu; orain esku artean duten Txanela proiektua 6-8 urtekoentzat den bezalaxe, edo Otsoko 8-10ekoentzat… eta horrela beste asko- eta edozein ikastetxek eskura ditzake, prezioen beherapena eta guzti. Nolanahi ere, ba omen dute zailtasunik material hau egiteko garaian, Josune Gerekak, Ikastolen Elkarteko Informatika arduradunak dioenez: "Kosteak handiak dira, eta diru laguntzak, mugatuak". Gainera, bere produktu guztiak beraiek sortuak dira, eta diseinatzeko orduan atal pedagogikoa oso ondo landu behar dute, eta atal informatikoa beste hainbeste, animazioak, marrazkiak, eta musikak garrantzi berezia dutelako produktu hauetan. Eta bistan da, mundu bakoitzean jende ona edukitzeak badu zailtasunik. Eta horrez gain proiektu hauetan inplikaturik dauden egile eta koordinatzaileak irakasleak dira. "Hezkuntzara dedikatzen den jendea, eta horiek beste ordu batzuk honetara dedikatzea ez da erraza, ze batzuk liberatuak daude, baina beste asko ez. Eta guk lehiatu behar dugu beste editorial oso handiekin, eta ditugun baliabideak askoz mugatuagoak dira. Baina, beno, militantzia hori dago, eta gutxinaka geroz eta produktu hobeagoak ari gara ateratzen".
Gure hizkuntzaren aurkako beste eraso bat jasan behar izan dugu Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuaren eskutik; PAI programan euskararen aurkako aldaketa bat egitera behartu gaituzte. Azken urteotan, legeak hala aginduta, D ereduko ikastetxe berriek PAI programa sartu... [+]
Gastronomy Open Ecosystem (GOe) eraikinaren lanak azken etapan sartu dira dagoeneko, Joxe Mari Aizega Basque Culinary Centerreko (BCC) zuzendariak azaldu duenez, astelehenean Donostian egin duten bisita instituzionalean.
Irurtzunen jokatu da Nafarroako Eskolarteko Txapelketaren 39. edizioa. Sei bertsolari gaztek hartu dute parte txapelketan, eta horietatik, Arantzako Kattin Madariagak jantzi du txapela. Txapeldunorde, berriz, Kattalin Lizarraga izan da. Biak izanen dira Nafarroako ordezkari... [+]
NBEren esanetan, gatazka hasi zenetik gutxienez 13 milioi sudandarrek euren bizilekuetatik alde egin behar izan dute, eta biztanleriaren erdiak elikagai eskasia du. RSF Laguntza Azkarrerako Indarrak talde paramilitarrak asteburuan egin dio eraso Darfur eskualdeari, eta... [+]
AINE Noain-Elortzibarreko talde independentea, Harana Gara eta Aldatu Elortzibar egongo dira udalaren agintean, eta azken horretako Luis Mayak hartuko du aginte makila. Martxoaren 31n iragarri zuten mozioa aurkeztuko zutela, UPNren kudeaketaren "noraeza" eta... [+]
Iradokitzailea delakoan edo, muga-zergen gatazkaren harira norbaitek berriro zirkulazioan jarri duen Maoren 1953ko bideoaren garai hartakoa da milioi bat igerilariren txantxa. Alegia, orain harekin bat egiten omen duen Xi Jinping jaio zen urtekoa.
Ostegun gauean emakume bat bortxatzea egotzita atxilotu zuten gizon bat larunbatean. Gizona kasua argitu arte zaintzapean dago. Mobilizazioa egin du Itaiak astelehenean 18:30ean, Baionako Herriko Etxean, eta horren erantzukizuna azpimarratu du.
1945ean Neuengammeko nazien kontzentrazio esparruan hil zen Jean Iribarne gamerearraren diru-zorroa berreskuratu eta bere senideei eman diete. Ipar Euskal Herrian gutxienez 350 herritar deportatu zituzten erresistentzian parte hartzeagatik, eta ia erdia ez ziren bizirik atera.
Gipuzkoako sorrera prozesuari buruzko bere doktore tesia aitzindaria izan zen, lurralde historikoen bilakaera ulertzeko. Deustuko Unibertsitateko irakaslea, historialari askorentzat eredu izan da bere lan egiteko eta irakasteko modua. Igande honetan hil da Elena Barrena Osoro... [+]
Gernikako "gazte langileen interes eta beharrei" erantzungo dien proiektu bat martxan jarriko duela adierazi du Egurre Gazte Asanbladak. Eraikina duela hamar urte itxi zuten, eta salatu dute Gernikako Udalak hiru legegintzaldi daramatzala esanez liburutegi bat jarriko... [+]
89 urterekin hil da, Liman, eta idazle perutarraren seme-alabek eman dute haren heriotzaren berri. Gaztelaniazko literaturaren egilerik ospetsuenetakoa izan zen, eta 1960ko eta 1970eko hamarkadetan Latinoamerikan literaturak izan zuen loraldian paper garrantzitsua jokatu zuen... [+]
Euskal Herriko Kontseilu Sozialistak (EHKS) antolatuta, egun osoko jardunaldia egin dute igandean, Bilboko Campos Eliseos antzokian. Hainbat hitzaldik osatu dute egitaraua, eta jardnualdia amaitzeko Bigarrenez Aresti etorkizunaren aurrean antzezlana estreinatu dute.