Pentsioak erreformatzen ari dira Europan azken hamabost urte hauetan, eta, gorabehera horretan, Espainiako Estatura ere heldu dira Frantzian, Alemanian eta besteetan hartu izan dituzten erabakiak. Azken bolada honetan, berriro iragarri dute etorkizuneko pentsioen beste erreforma bat Europan. Frantziak hartu die aurrea beste guztiei, baina Alemania eta Austria ere hasi dira markatzen pentsioen erreformak Europa osoan izango dituen ezaugarriak. Seinalatzen ari direnaren arabera, diru eta urte gehiagoko kotizazioa ezarriko dute, azkeneko erretiroa lortzeko. Alde horretatik, oraingo sistema kontuan hartuta, litekeena da aurrerantzean erretiroko prestazioa %25 murritzagoa izatea. Frantziako Estatuko langileak (jakina, baita Ipar Euskal Herrikoak ere) neurri horien kontra azaldu dira, eta mobilizazioetan dabiltza. Baldin Frantziako neurriek Europa osoa kutsatzen badute, oraingo borroka horren harira iragarri dute dagoeneko greba orokorra.
Frantziako Estatuan prestatu duten erreformak, bistan da, Euskal Herriaren parte bati erasango dio. Nolanahi ere, erreforma hori iritsiko da Hego Euskal Herrira ere, zeren, Espainiako Estatuan, agendan dute Toledoko Ituna berriz negoziatzea, eta, besteak beste, erretiroa hartzeko baldintzak aztertu nahi dituzte. Datorren urtera arte hauteskunde garaian murgilduak egongo garenez, ziur aski, hala PPko gobernuak, nola PSOE alderdiak, oso alde batera utziko dute kontu hori hurrengo legegintzaldira arte. Hala eta guztiz, hasiak dira Toledoko Ituna eraberritzeko bilerak egiten.
Lanordu gehiago eta pagatu ere gehiago
Lanordu gehiago eginaraztea eta diru gehiago kotizaraztea dira helburu. Bai, horixe da gobernu frantsesaren jomuga. Hitz batean esanda, Frantziako Gobernuak pentsioen arloan proposatu duen erreforman honako hauxe da gakoa: urte gehiago eman behar dira lanean, deskonturik gabeko erretiroa lortzeko, eta, ildo horretan, pizgarriak ere jarriko ditu indarrean 65 urte arte lanean segitu nahi dutenentzat. Beraz, orain arteko arau nagusia, hots, 60 urterekin edo gutxiagorekin erretiratzekoa, murrizteko ahalegina egingo du. Erreforma horren arabera, 2008. urtetik aurrera, 40 urte kotizatuak izan beharko ditu erretiro osoa kobratu nahi duen orok; 2020. urtetik aitzina, berriz, 42 urteko kotizazioa izan beharko du. Zenbatekoari dagokionez, %2 eta %3 arteko igoera izango dute kotizazio guztiek.
Frantziako Gobernuaren planeko eduki gehienak honako alderdi zehatz hauekin du zerikusia: erretiratzeko adinarekin, kotizatzeko aldiarekin, pentsioen kalkuluarekin, kotizazioen erosketaren eta hiru seme-alaba edo gehiagoren kargua izan duten emakumeei eman beharreko laguntza familiarrarekin. Funtsean, alderdi horiexek jaso dituzte joan den maiatzaren 7an Ministroen Kontseilura heldu zen aurreproiektuan. Oposizioko alderdien laguntza dutela sindikatuak egiten ari diren mobilizazioak tarteko, litekeena da plan horren arkitektura "doitua" izatea, baina inola ere ez aldatua.
l Erretiratzeko adinari dagokionez, mantendu egin dute 60 urterekin erretiratzeko eskubide teorikoa, baina urte gehiagoz kotizatu izanaren mende egongo da alderdi hori. Enpresaburuek ezingo dute exijitu langileen erretiratzea, baldin 65 urte bete gabeak badira, baina, hala eta guztiz, aurrez jubilatzeko atea zabalik utzi dute, beherapen edo penalizazio batzuk onartzearen truke. Gaur egun gertatzen dena gerta ez dadin, hau da, 55 urtetik gorako langileek merkatu laborala utz ez dezaten, %3ko prima ezarriko zaie pentsioei 60 eta 65 urte bitartean lanean emandako urte bakoitzeko.
l Kotizatzeko aldiari dagokionez, aurreproiektuak dio funtzionarioek 40 urtez aritu beharko dutela kotizatzen 2008. urtetik aurrera (37,5 urtez kotizatzen dute orain). Beraz, sektore pribatuko langileen kotizazio mailara pasatu beharko lukete. Urte horretatik aurrera, behin 2012. urtera helduta, sektore guztietako langileek 41 urteko kotizazioa izan behar luketela aurreikusi dute, eta 42 urteko kotizazioa 2020. urtera iritsitakoan. Horrela izan ezean, %6an murriztuko zaio pentsioa langile orori, kotizatu gabeko urte bakoitzeko. Dena dela, 65 urte beteak dituztenek, urte gutxiagoz kotizatu izan arren, beherapenik gabe kobratu ahalko dituzte pentsioak.
l Pentsioen kalkuluan berriz, gobernu frantsesak, oraingoz behintzat, ez du argitu zenbateko pentsio mailak lortu ahal izango diren. Gaur gaurkoz, erretiro apalena soldata minimoaren %75 izango litzatekeela bakarrik adierazi du. Beraz, orain baino %5 gutxiago; dirutan, 1.000 euro hileko.
l Kotizazioen erosketaren kontuan, Gizarte Segurantzako kotizazioa osatu nahi duten langileek hamabi hiruhileko "erosteko" aukera izango dute hemendik aurrera. Horixe izango da, beraz, beherapenik gabeko erretiroa eskuratzeko beste bide bat. Ikasketak edo bestelako arrazoiak tarteko, berandu kotizatzen hasten direnei bereziki interesatzen zaien neurria da hori.
l Familientzako laguntzen arloan, aurreproiektuak dio, hiru seme-alabaren edo gehiagoren ardura izan duten emakumeen kasuan, mantendu egingo dela 15 urtez bakarrik kotizatuta pentsioa kobratzeko eskubidea. Bestalde, hemendik aurrera gizonek ere izango dute seme-alaben arduragatik orain arte emakumeek bakarrik jasotzen dituzten pentsio hobari zenbait bereganatzeko eskubidea.
Pentsioa lan bizitza osoaren arabera kalkulatzea
Espainiako Estatuan, hilabete honetan hasi dira Toledoko Ituna berritzeko negoziazioak, hain zuzen ere Hego Euskal Herriko euskaldunekin zerikusia dutenak. Bileretako gai nagusi bat pentsioen kalkulua da ezbairik gabe. 1997az geroztik eta gaur egun arte, lanean emandako eta kotizatutako azken 15 urteak oinarri hartuta kalkulatu izan dira pentsioak. Aurreko fasean, 1985etik 1997ra artekoan, lanean emandako eta kotizatutako 8 urteen arabera egiten zen kalkulua. Orain, PPren Gobernuak lan bizitza osoaren araberako kalkulua ezarri nahi du pentsioetan, Toledoko Itun berrituan.
Espainiako Estatuko sindikatuetan, UGT eta CCOO dira gobernuaren solaskideak, eta, kasu honetan, UGTk aurkeztu dio Gobernuari kontrako proposamen bat. Sindikatu horren iritziz, lanean emandako 15 urteren arabera egin beharko litzateke pentsioen zenbatekoaren kalkulua, eta aldia interesdun bakoitzak erabaki beharko luke. Gaur egun, azken 15 urteen arabera egiten da. Sindikalismoaren arloan, bestalde, Espainiako Gobernuak, nahiz eta Euskal Herrian gehiengoa izan, ez ditu aintzat hartzen sindikatu abertzaleak. Nazio burujaberik ez dugunez gero, euskaldunoi, beste hainbat gorabeheratan bezala, honetan ere Madrildik edo Paristik ezartzen dizkigute gai garrantzizkoei buruzko erabakiak, eta, pentsioen gaia, bistan denez, ez da txikikeria.
Toledoko Itunaren bidez, erretiroko adinean ere ezagutuko ditugu aldaketak. Agintarien nahiaren arabera, erretiratzeko adin erreala (63 urte) legezko adinera (65 urte) hurbilduko dute gutxienez, baina, ahal izatera, hortik gora luzatuko dute. Alde horretatik, iaz ekin zioten 65 urtetik gorako erretiro atzeratua sustatzeari, eta dagoeneko pentsio handiagoa kobra dezakete lan bizitza luzatzen dutenek.