Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
osteguna 2024ko azaroaren 21ean
ALFONSO SASTRE: «HERRI HONEK EZKERREKO INTELEKTUALAK FALTA DITU»
- Eta hala ere, oraindik ikusteko dagoena hobea izango den esperantzak ematen dio konpromisorako indarra.
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Zure pentsamendu politikoaren bilakaera azal ezazu, eta une horietan antzerkian islatu zenituen kezka nagusiak.
13 urte nituen Gerra Zibila amaitu zenean. Gaztetan, «herentziaz» jasotako errealitate hori deskubritzen duzu, eta bizitza sozialean dituzun gatazketatik zure pentsamendu propioa garatzen joaten zara.
Familia katoliko batean jaio nintzen, baina katolizismotik azkar atera nintzen (hain zen nabarmena Eliza Katolikoa sistema burokratiko bat zela, espirituarekin zer ikusi gutxi zuena). Erlijioaren esentziara joaz, Kristautasunean babestu nintzen. Aurrerago, ordea, sistema kapitalista deskubritzen nindoan heinean, jabetu nintzen kristautasuna ere erabili egiten zuela sistemak, jendeak sistemaren aurka borrokatzea saihesteko (zoriontasuna beste bizitza baterako gordearaziz, eta halakoekin).
Gerra Zibilean zer gertatu zen jabetzen nindoan heinean, gerra galdu zutenen aldeko jarrera hartu nuen. «Manifiesto de Teatro de Agitación Social» idatzi nuen. 22 urterekin sortu nuen «Teatro de Agitación Social» deiturikoa («Gizartea Astintzeko Antzerkia»), eta jada sistemaren aurkako antzerkia zen.
Sistemaren aurkako posizio horretan, Europan garrantzia handia zuen filosofia batek asko lagundu zidan: existentzialismoak. Hain justu Bigarren Mundu Gerrako sufrimendu latzen ondorioz sortu zen existentzialismoa. Nigan historiaren erlatibitateari buruzko krisi ideologiko bat ere sortu zen, ikusita, esaterako, Bigarren Mundu Gerran «terroristatzat» jotzen zirenak (alegia, nazien aurka borrokatzen zutenak), gerraren ostean «abertzaletzat» hartzen zirela. Kezka hori «La mordaza» antzezlanean islatu nuen.
Giza sufrimenduan erreparatzen duzunean, ordea, desesperazioan erortzeko arriskua izaten duzu: badirudi ezin duzula inora iritsi, dena erlatiboa dela, badirudi ez daudela printzipio batzuk egonkortasun moral bat horietan oinarritzeko... Marxismoak lagundu zidan krisi horretatik ateratzen, eta mundu berri baten alde borrokatzea posible dela pentsatzen.
Familia katoliko batean jaio nintzen, baina katolizismotik azkar atera nintzen (hain zen nabarmena Eliza Katolikoa sistema burokratiko bat zela, espirituarekin zer ikusi gutxi zuena). Erlijioaren esentziara joaz, Kristautasunean babestu nintzen. Aurrerago, ordea, sistema kapitalista deskubritzen nindoan heinean, jabetu nintzen kristautasuna ere erabili egiten zuela sistemak, jendeak sistemaren aurka borrokatzea saihesteko (zoriontasuna beste bizitza baterako gordearaziz, eta halakoekin).
Gerra Zibilean zer gertatu zen jabetzen nindoan heinean, gerra galdu zutenen aldeko jarrera hartu nuen. «Manifiesto de Teatro de Agitación Social» idatzi nuen. 22 urterekin sortu nuen «Teatro de Agitación Social» deiturikoa («Gizartea Astintzeko Antzerkia»), eta jada sistemaren aurkako antzerkia zen.
Sistemaren aurkako posizio horretan, Europan garrantzia handia zuen filosofia batek asko lagundu zidan: existentzialismoak. Hain justu Bigarren Mundu Gerrako sufrimendu latzen ondorioz sortu zen existentzialismoa. Nigan historiaren erlatibitateari buruzko krisi ideologiko bat ere sortu zen, ikusita, esaterako, Bigarren Mundu Gerran «terroristatzat» jotzen zirenak (alegia, nazien aurka borrokatzen zutenak), gerraren ostean «abertzaletzat» hartzen zirela. Kezka hori «La mordaza» antzezlanean islatu nuen.
Giza sufrimenduan erreparatzen duzunean, ordea, desesperazioan erortzeko arriskua izaten duzu: badirudi ezin duzula inora iritsi, dena erlatiboa dela, badirudi ez daudela printzipio batzuk egonkortasun moral bat horietan oinarritzeko... Marxismoak lagundu zidan krisi horretatik ateratzen, eta mundu berri baten alde borrokatzea posible dela pentsatzen.
Zure obra asko zentsuratzen zituzten. Estreinatzera iristen zirenak, berriz, ikuslearengana ez zirela iristen sumatzen zenuen. Zergatik?
Nire hasierako urte haietan, opresioari erresistentzia egitearren, oso idazkera gogorra, oldarkorra egiten saiatzen nintzen, inongo lekurik utzi gabe nahastea sor zezakeen edozein konplexutasuni. Ikuslearengandik urrunduta gelditzen zen obra, ikusleak ez zuen parte hartze handirik. Obra ulertzen zuten, baina arteak berezkoa duen hori falta zen: sentimenduen konplexutasunak ematen duen emozio hori, egoeren anbiguotasunak ematen duen emozioa. Gizatasuna falta zen. Pertsonaiak eskematiko xamarrak ziren, agian ideien espresioa ziren gehiago, pertsonaiak baino. Erabiltzen nuen hizkera ere hiperliterarioa zen, ez nuen onartzen, esaterako, pertsonaiek kaleko hizkera arrunta edo jerga erabiltzea; sainete antzerki motan edo tradizionalean erortzeko beldur nintzen, eta antzerki mota horrengandik ihes egiterakoan hizkera herrikoia ere utzi egin nuen.
Miguel Serveti buruzko obran, «La sangre y la ceniza» izenekoan, gizatasun hori lortu zenuen...
Pertsonaia hori desafio bat zen niretzat. Miguel Servet Aragoiko mediku bat izan zen, XVI. mendekoa. Ia bizi osoa Europan eman zuen eta kalbinistek prozesatu egin zuten. Juizioan bere posizio ideologikoei eutsi zielako kondenatu zuten eta sutan erre, Genevan.
Pertsonaia tragiko konbentzional bat izan zitekeen lasai asko, alegia, ausardia izugarriko pertsonaia bat, heroikoa, zentzu klasikoenean. Biografiak irakurtzen hasi nintzenean, ordea, konturatu nintzen heriotzari beldur izugarria ziola. Bere bila zebiltzala, Servetek bere identitatea ere ezkutatu zuen. Fisikoki ere heroi konbentzionalaren aurkakoa zen: erdi herrena zen, hernia bat zuen eta mugitzea kosta egiten zitzaion. Exekutatu behar zutenean ezin zuten sua zegoen oholtzara igo, beldurraren beldurrez pausorik eman ezin zuelako. Enborrari lotzea ere asko kosta zitzaien, erori egiten zelako. Eta une horretan, kalbinisten buru batek halaxe esan zion: «jabetzen zara, orain, zure hanka sartzeez?». Eta Servetek, oihuka: «zer hanka sartze eta zer arraio? Zein hanka sartze diozu?». Heriotzari panikoa zionak, heroi itxurarik ere ez zuenak, une horretan barrutik atera zuen bere egia, modu heroikoan. Eta oihuka hil zen, baina oihuak ere ez ziren askatasun irrintziak edo egiaren kantuak. Jarri zioten egurra hezea zegoen, eta denbora asko behar izan zuen erretzeko. Servetek iraindu egiten zituen: «lapurtu didazuen diruarekin ez al duzue egur lehorra erosteko dirurik izan?».
Hori da nire tragediatan, tragedia konplexu deitzen diedanetan, bilatzen dudan heroia: gizakia dena, bere beldur eta arazo guztiekin. Denetik falta zaio, heriotzaraino eraman dezakeen espiritu bat ezik. Heroi hori askoz gehiago iristen zaio ikusleari.
Pertsonaia tragiko konbentzional bat izan zitekeen lasai asko, alegia, ausardia izugarriko pertsonaia bat, heroikoa, zentzu klasikoenean. Biografiak irakurtzen hasi nintzenean, ordea, konturatu nintzen heriotzari beldur izugarria ziola. Bere bila zebiltzala, Servetek bere identitatea ere ezkutatu zuen. Fisikoki ere heroi konbentzionalaren aurkakoa zen: erdi herrena zen, hernia bat zuen eta mugitzea kosta egiten zitzaion. Exekutatu behar zutenean ezin zuten sua zegoen oholtzara igo, beldurraren beldurrez pausorik eman ezin zuelako. Enborrari lotzea ere asko kosta zitzaien, erori egiten zelako. Eta une horretan, kalbinisten buru batek halaxe esan zion: «jabetzen zara, orain, zure hanka sartzeez?». Eta Servetek, oihuka: «zer hanka sartze eta zer arraio? Zein hanka sartze diozu?». Heriotzari panikoa zionak, heroi itxurarik ere ez zuenak, une horretan barrutik atera zuen bere egia, modu heroikoan. Eta oihuka hil zen, baina oihuak ere ez ziren askatasun irrintziak edo egiaren kantuak. Jarri zioten egurra hezea zegoen, eta denbora asko behar izan zuen erretzeko. Servetek iraindu egiten zituen: «lapurtu didazuen diruarekin ez al duzue egur lehorra erosteko dirurik izan?».
Hori da nire tragediatan, tragedia konplexu deitzen diedanetan, bilatzen dudan heroia: gizakia dena, bere beldur eta arazo guztiekin. Denetik falta zaio, heriotzaraino eraman dezakeen espiritu bat ezik. Heroi hori askoz gehiago iristen zaio ikusleari.
Zure obrek gizartea astintzea dute helburu. Zer alde dago antzerki horren eta propagandako antzerkiaren artean?
Ezberdinak dira. Hala ere ni ez nago propagandako antzerkiaren aurka. Gerra Zibilean propagandako antzerkia egin zen, faxismoaren aurka. «Teatro de Urgencia» («Urgentziazko antzerkia») ere deitu zitzaion eta «Guerrillas de Teatro» (antzerki gerrillak) deitzen zitzaien antzerki talde batzuei. Ikuskizun hauen helburua jendea faxismoaren aurrean defendatzeko akuilatzea zen. Rafael Alberti bera, esaterako, halako taldeetan zegoen.
Baina hain urgentziazkoak eta hain kritikoak ez diren garaietan, nik uste estetikoki jasoa den antzerkiaren helburua ez dela propaganda. Eta are gehiago: antzerkiak anbiguoa gerta daitekeena izan behar du, antzezlanaren esanahiaz duda ere egin daitekeena. Garrantzitsuena pentsamendu krisi bat piztea da, zalantza bat sortzea, eta ez hainbeste «hau da pentsatu behar genukeena, hau da egin behar genukeena» esatea ikusleari. Ikusleari adierazi behar dioguna da «honi buruz pentsatu behar genuke, eta ikusiko genuke zer egin».
Baina hain urgentziazkoak eta hain kritikoak ez diren garaietan, nik uste estetikoki jasoa den antzerkiaren helburua ez dela propaganda. Eta are gehiago: antzerkiak anbiguoa gerta daitekeena izan behar du, antzezlanaren esanahiaz duda ere egin daitekeena. Garrantzitsuena pentsamendu krisi bat piztea da, zalantza bat sortzea, eta ez hainbeste «hau da pentsatu behar genukeena, hau da egin behar genukeena» esatea ikusleari. Ikusleari adierazi behar dioguna da «honi buruz pentsatu behar genuke, eta ikusiko genuke zer egin».
Horrek eskatzen du autoreak antagonistaren argudioak ere onartzea.
Halaxe da. Antzerki autoreak, une horretan dauden gatazken aurrean jarri behar du, guztien ikuspegiak emateko intentzioarekin. Pertsonaiak utzi behar ditu hizketan, eta bereziki eskuzabala izan behar du bere bizitza pribatuan sustengatzen ez dituen ikuspegiekin. Antagonista isilarazten denean, zintzo eta gaiztoen obra da idazten dena, eta errealitatean gauzak ez dira hala. Bi ikuspegiren arteko antagonismoa erabat erradikala izanagatik, beti daude «baleko» arrazoiak bi aldeentzat.
Pertsonaia guztiei hizketan utzita mezuan sortzen den anbiguotasunak tripako minak ere ekarriko dizkio autoreari.
Jakina, hori oso arriskutsua ere bada! Nik sufritu izan dut. Prozesu hori kontrolatzen ez duzunez (zerorrek hala nahita gainera), pertsonaiak libre uztean mezu anbiguo bat atera daiteke, eta ikusleek obra uler dezakete justu autoreak pertsonalki duen ikuspegiaren kontrako zentzuan. Baina nik beti nahiago izan dut arazo horiek izatea, pertsonaia bat isilaraztea baino.
Alderdi Komunistatik oso gertu nengoen garaitan, komunistei buruzko obra bat egin nuen, «El pan de todos» izenekoa. Obra estreinatzear zela, zalantza piztu zitzaidan: ez ote zuen anbiguotasun gogorregia sorraraziko? Frankismoa bezalako sistema antikomunista batean, nola ausartuko nintzen antikomunistatzat ulertua izan zitekeen obra batekin! Klandestinitateko alderdiari eman nion antzezlana, ikuspegi ideologikotik zer efektu sortu zezakeen galdezka, eta txosten luze batekin erantzun zidaten, esanaz obra ez zela komenigarria, komunistei arazoak bakarrik ekarriko zizkielako. Hala ere gai horrekiko nire ikuspegi ondraduak beste ezerk baino gehiago balio zuela pentsatu, eta obrarekin aurrera egin nuen. Bartzelonan estreinatu zenean, ordea, oso efektu tristea, opresiozkoa eragiten zuela ikusi nuen. Ez nion jendea desmobilizatu zezakeen giro bati lagundu nahi! Neronek debekatu nuen obra, eta inoiz gehiago ez da antzeztu.
Alderdi Komunistatik oso gertu nengoen garaitan, komunistei buruzko obra bat egin nuen, «El pan de todos» izenekoa. Obra estreinatzear zela, zalantza piztu zitzaidan: ez ote zuen anbiguotasun gogorregia sorraraziko? Frankismoa bezalako sistema antikomunista batean, nola ausartuko nintzen antikomunistatzat ulertua izan zitekeen obra batekin! Klandestinitateko alderdiari eman nion antzezlana, ikuspegi ideologikotik zer efektu sortu zezakeen galdezka, eta txosten luze batekin erantzun zidaten, esanaz obra ez zela komenigarria, komunistei arazoak bakarrik ekarriko zizkielako. Hala ere gai horrekiko nire ikuspegi ondraduak beste ezerk baino gehiago balio zuela pentsatu, eta obrarekin aurrera egin nuen. Bartzelonan estreinatu zenean, ordea, oso efektu tristea, opresiozkoa eragiten zuela ikusi nuen. Ez nion jendea desmobilizatu zezakeen giro bati lagundu nahi! Neronek debekatu nuen obra, eta inoiz gehiago ez da antzeztu.
1960an, Madrildik Euskal Herriaren alde hasi zineten lanean, hemen gertatzen zenari buruzko informazioa zabaltzen. Garai hartan nola ulertzen zuten hemen gertatzen zena?
Lanak izaten genituen guk ulertzen genuena jendeari ulertarazteko. Komunistek ere (Madrilgo jenderik aurrerakoiena zena orduan) eta borondate oneneko jendeak ere ez zuten zipitzik ulertzen euskal aldarrikapen nazionala. Horrek kapitalismoaren aurkako borrokan langile klasearen zatiketa bat zekarrela ikusten zuten.
Niri ere kosta egin zitzaidan ulertzea zuen aldarrikapen nazionala. Leninen testu bat irakurtzea bereziki garrantzitsua izan zen niretzat, besteak beste, horrekin joan nintekeelako PCEko edozein bileratara eta esan: «Leninek dioenez...», eta hor ez zuten ezer esaterik! Testuan, Lenin eta Rosa Luxenburg-en arteko polemika ageri da. Rosa Luxenburg langile iraultzaren hain entusiasta zen, beretzat nazionalitatearen arazoa desagertu egiten zela: «ez dago naziorik, mundu mailako proletargoa dago». Leninen erantzuna zen: «bai, baina zu poloniarra zara! Eta iraultza egiten duzuenean, iraultza hori Poloniako markoan ulertu beharko duzue!».
Niri ere kosta egin zitzaidan ulertzea zuen aldarrikapen nazionala. Leninen testu bat irakurtzea bereziki garrantzitsua izan zen niretzat, besteak beste, horrekin joan nintekeelako PCEko edozein bileratara eta esan: «Leninek dioenez...», eta hor ez zuten ezer esaterik! Testuan, Lenin eta Rosa Luxenburg-en arteko polemika ageri da. Rosa Luxenburg langile iraultzaren hain entusiasta zen, beretzat nazionalitatearen arazoa desagertu egiten zela: «ez dago naziorik, mundu mailako proletargoa dago». Leninen erantzuna zen: «bai, baina zu poloniarra zara! Eta iraultza egiten duzuenean, iraultza hori Poloniako markoan ulertu beharko duzue!».
Eta egun nola ikusten gaituzte Madrildik?
Oso gaizki! Badira 25 urte ez naizela han bizi, baina jendeak kontatzen didanez ezinezkoa da Euskal Herriko errealitate elementalenak ere ulertaraztea. Espainiar nazionalismo bat dago, hala direnik ere jabetzen ez direnak eta nazionalistak euskaldunak bakarrik direla uste dutenak. Ez dira jabetzen eurek, azken finean, Errege Katolikoen Espainia ari direla defendatzen, baita espainiar komunista sutsuenak ere!
Madrilen gutxi batzuk badaude arazoa ulertzen dutenak, baina orokorrean ikuspegi itxi hori da nagusi. Gure garaian, diktaduraren aurkako borrokak gauza askotan adostasunak zekartzan Madrilgo eta Euskal Herriko jendearen artean, nahiz eta beste zenbait gauzatan oso ados ez egon. Baina orain jakintzat jotzen da delako «demokrazia» batean bizi garela eta beraz, espainiar nazionalismoaren irizpideak asko itxi dira.
Madrilen gutxi batzuk badaude arazoa ulertzen dutenak, baina orokorrean ikuspegi itxi hori da nagusi. Gure garaian, diktaduraren aurkako borrokak gauza askotan adostasunak zekartzan Madrilgo eta Euskal Herriko jendearen artean, nahiz eta beste zenbait gauzatan oso ados ez egon. Baina orain jakintzat jotzen da delako «demokrazia» batean bizi garela eta beraz, espainiar nazionalismoaren irizpideak asko itxi dira.
1977an erbestetik Madrilera itzuli zinen. Espainiar Estatuan erreformak konformismoa hedatu zuela ikusita, Euskal Herrira etorri zinen. Oraindik Euskal Herria «salba zitekeen» uharte gisa ikusten duzu ala «konformismoan» ez ote gara erori?
Aspalditik ziurgabetasun handiko garai luze batean bizi gara, baina ez gaude «ez goaz inora» esaten dugun egoeran ere. Esperantza handia dut. Hemen ziurrenik daukaguna herri handi bat da, eta zerbait falta bazaigu, intelektualak eta artistak dira. Beste lekutan ezkerreko intelektual eta artistak dauden bezala baina herria falta, hemen herri zoragarri bat dago baina ezkerreko intelektual eta artistarik ez. Ezer antolatzerakoan edo sustatzerakoan, esku bateko hatzekin kontatu behar prest egon daitezkeen intelektualak.
Bestetik, antzerkia atzeratua dago herri honen kezkekiko (eta ez da gauza berria, Espainian ere garai askotan kultura mailan antzerkia izan da elementu mantsoena). Herri honek hemen eta orain dituen kezkak ez ditu islatzen antzerkiak. Ikusi besterik ez dago egin berri duten Euskal Aktoreen Batasunak antolatutako Jokulari Sarien banaketa eguna: oso festa ludikoa izan zen, gauza barregarriak esanez asko dibertitu ziren... Gertatu direnak eta gero, pentsa zitekeen aktore horiek aldarrikapenik egingo zutela herri honen edo humanitatearen arazoen inguruan, baina bai zera, ditugun arazoekin zerikusirik zuen ezer ere ez zen egon. Ez dakit jende horrek zertan pentsatzen duen.
Bestetik, antzerkia atzeratua dago herri honen kezkekiko (eta ez da gauza berria, Espainian ere garai askotan kultura mailan antzerkia izan da elementu mantsoena). Herri honek hemen eta orain dituen kezkak ez ditu islatzen antzerkiak. Ikusi besterik ez dago egin berri duten Euskal Aktoreen Batasunak antolatutako Jokulari Sarien banaketa eguna: oso festa ludikoa izan zen, gauza barregarriak esanez asko dibertitu ziren... Gertatu direnak eta gero, pentsa zitekeen aktore horiek aldarrikapenik egingo zutela herri honen edo humanitatearen arazoen inguruan, baina bai zera, ditugun arazoekin zerikusirik zuen ezer ere ez zen egon. Ez dakit jende horrek zertan pentsatzen duen.
Gerraostean eta egun, diskurtso iraultzailea duen askok, lehen aukeran funtzionario sartzen da edo aginte postuetara gerturatzen da...
Ez da gaurko fenomenoa, beti egon izan dira gorteko intelektualak. Gaur botereranzko norabide aldaketa hori, lotsa gutxikoa ere bada ordea. PP boterera iritsiko zela ikusten zenean, zenbait intelektual eta artistak PPrantz jo zuen, eta Prestige eta Irakeko gerrarena bezalako saltsak etorri zirenean, boterea laster sozialistek izango zutela ikusita, jada sozialismorantz mugitzen hasi ziren. Oportunismoa izugarria da!
Zure printzipioekin koherente izateak, berriz, zer ondorio dakartza eguneroko bizitzan?
Arazoak dakartza, bai. Gaizki pasatzen duzu, edo erdipurdi behintzat, zentsurak existitzen jarraitzen duelako, nahiz eta egungoa ez den Frankismo garaikoa bezalakoa. Laguntza publikoak behar dira argitalpen eta ikuskizunetarako, eta botere publikoek euren zentsura sistema horren bidez ezartzen dute, obra batzuei dirua emanez eta beste batzuei ez emanez. Euren eskutan gaude.
Zure ibilbidea ikusita eta Max saria jasoko zenuela-eta sortu zen giroa ikusita, zertan sentitzen zara identifikatua «Filoctetes» pertsonaiarekin?
Filoctetes tragedia grekoko pertsonaia bat da. Baina nik egin nuen bertsioan, Filoctetes Frankismoaren aurka borrokatu zuen norbait da, eta behin Frankismoa bukatuta egoera berri horretan ez da kokatua sentitzen. Lehen bezain tokiz kanpo sentitzen da gizarte horretan.
Pertsonaia hori neurri batean badago nigan edo beste edozein intelektual eta artistarengan, posizio kritikoek toki oso marjinaletara garamatzatelako.
Baina bestetik neure burua ez dut Filoctetesekin identifikatua ikusten, inolaz ere, tokiz kanpo egote hori sekula ez dudalako desesperatuki bizi izan.
Pertsonaia hori neurri batean badago nigan edo beste edozein intelektual eta artistarengan, posizio kritikoek toki oso marjinaletara garamatzatelako.
Baina bestetik neure burua ez dut Filoctetesekin identifikatua ikusten, inolaz ere, tokiz kanpo egote hori sekula ez dudalako desesperatuki bizi izan.
Curriculuma
Jaio: Madrilen, 1926an.
Bizi: Hondarribian, 1978az geroztik.
Ikasketak: Filosofia eta Letrak.
Bizi: Hondarribian, 1978az geroztik.
Ikasketak: Filosofia eta Letrak.
Ibilbidea
- 17 urterekin antzerkira dedikatzea erabakia zuen. 20 urterekin «Ha sonado la muerte» eta «Uranio 235» estreinatuak zituen.
- Frankismo garaian antzerki taldeak sortu zituen.
- 1949an Jose Maria Quintorekin batera «Manifiesto de Teatro de Agitación Social» idatzi zuen.
- 1953an Teatro Popular Universitario-rekin «Escuadra hacia la muerte» estreinatu zuen.
- Bere obra asko zentsuratu zituzten: «Escuadra hacia la muerte» (1953), «Prólogo patético» eta «El pan de todos» (1954) eta «Guillermo Tell tiene los ojos tristes» (1955) besteak beste.
- 1956an «Drama y sociedad» bere lehen saiakera argitaratu zuen. UNESCOren beka batekin Parisera joan zen ikastera.
- 1961ean Grupo de Teatro Realista sortu zuen.
- 1962an PCEn sartu zen.
- 1974an Eva Forest bere emaztea atxilotu zuten eta Alfonso Sastrek bere burua aurkeztu zuen Gobernu Militarrean. Zortzi hilabeteko kartzelalditik sortua da «Balada de Carabanchel» obra.
- 1976an Bordelen jarri zen bizitzen.
- 1977an Ziburun atxilotu eta Frantziatik bidali zuten. Madrilen auziperatu eta baldintzapeko askatasunean jarri zuten «El Pais»era bidali zuen gutun batengatik.
- 1978an Euskal Herrira etorri zen bizitzera.
- Ondoren idatzitako beste obra askoren artean daude: «Crítica de la imaginación», «Dónde estás Ulalume, dónde estás?» edo «Escrito en Euskadi».
- Frankismo garaian antzerki taldeak sortu zituen.
- 1949an Jose Maria Quintorekin batera «Manifiesto de Teatro de Agitación Social» idatzi zuen.
- 1953an Teatro Popular Universitario-rekin «Escuadra hacia la muerte» estreinatu zuen.
- Bere obra asko zentsuratu zituzten: «Escuadra hacia la muerte» (1953), «Prólogo patético» eta «El pan de todos» (1954) eta «Guillermo Tell tiene los ojos tristes» (1955) besteak beste.
- 1956an «Drama y sociedad» bere lehen saiakera argitaratu zuen. UNESCOren beka batekin Parisera joan zen ikastera.
- 1961ean Grupo de Teatro Realista sortu zuen.
- 1962an PCEn sartu zen.
- 1974an Eva Forest bere emaztea atxilotu zuten eta Alfonso Sastrek bere burua aurkeztu zuen Gobernu Militarrean. Zortzi hilabeteko kartzelalditik sortua da «Balada de Carabanchel» obra.
- 1976an Bordelen jarri zen bizitzen.
- 1977an Ziburun atxilotu eta Frantziatik bidali zuten. Madrilen auziperatu eta baldintzapeko askatasunean jarri zuten «El Pais»era bidali zuen gutun batengatik.
- 1978an Euskal Herrira etorri zen bizitzera.
- Ondoren idatzitako beste obra askoren artean daude: «Crítica de la imaginación», «Dónde estás Ulalume, dónde estás?» edo «Escrito en Euskadi».
Sari nagusiak
- 1986an Espainiako Antzerki Saria irabazi zuen «La taberna fantástica» obrarekin.
- 1991n gaztelerazko literaturan Euskadi saria jaso zuen «Demasiado tarde para Filoctetes» obrak.
- 1993an «Jenofa Juncal» obrak Espainiako Literatura Saria jaso zuen Antzerki sailean.
- Max saria jaso berri du.
- 1991n gaztelerazko literaturan Euskadi saria jaso zuen «Demasiado tarde para Filoctetes» obrak.
- 1993an «Jenofa Juncal» obrak Espainiako Literatura Saria jaso zuen Antzerki sailean.
- Max saria jaso berri du.
Kubako ministro
Kuban bira bat egiten ari ginela, Ann Philipe-ekin gurutzatu ginen behin kalean. Ann, Gerard Philipe aktore garrantzitsua zenaren alarguna zen. Elkar aurkeztu gintuzten:»Ann, hau da Alfonso Sastre». Eta berak, segituan, halaxe galdetu zidan:
-»Zer moduz doa nekazaritza Kuban?».
Nik, orduan, arrituta:
-«Ez dakit ezer Kubako nekazaritzaz!».
-»A zer umorea duzun!» esan, eta barrez joan zen.
Nonbait, Nekazaritza Ministroaren antza handia nuen, Carlos Rafael Rodriguezen antza, eta ministroak «ez dakit ezer nekazaritzaz» esan ziolakoan zegoen Ann...
-»Zer moduz doa nekazaritza Kuban?».
Nik, orduan, arrituta:
-«Ez dakit ezer Kubako nekazaritzaz!».
-»A zer umorea duzun!» esan, eta barrez joan zen.
Nonbait, Nekazaritza Ministroaren antza handia nuen, Carlos Rafael Rodriguezen antza, eta ministroak «ez dakit ezer nekazaritzaz» esan ziolakoan zegoen Ann...
Bertsoa
Doinua: habanera
Ideien panorama da
ezkorra eta tristea,
mamiak ez du inporta,
haizea da albistea.
Pentsatzea beharra da,
zilegi da iriztea,
nahia markatu gabeko
kontzientziak piztea.
Horrek esan nahiko luke
aldatzera iristea,
malko faltsuak lehortu,
ahaztu minen txistea,
beti zabalik daukagun
leiho itsua ixtea,
telebistaren aurkako
antzerkian sinistea.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Lander Arbelaitz Mitxelena
#2
#3
Ane Ablanedo Larrion
#4
Urko Apaolaza Avila
#5
Mikel Garcia Idiakez
#6
Zigor Olabarria Oleaga
Azkenak
2024-11-21
Jenofa Berhokoirigoin
Nazioarteko Zigor Auzitegiak Netanyahu eta Israelgo Defentsa ministro ohi Gallant atxilotzeko agindu du
Gizateriaren aurkako krimenak eta gerra krimenak egotzi dizkie Hagako auzitegiak bi sionistei. Erabakia "antisemitismotzat" jo du Netanyahuk, eta Hamasek, aldiz, "Justiziarako urrats garrantzitsutzat".
2024-11-21
Iñaki Jauregialtzo Beitia “Jaltzo”
Umandi izena eta izana
Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]
2024-11-21
Iñaki Idigoras Igartua
Memoriadun euskara
Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]
2024-11-21
Iulen Lizaso Aldalur
Etorkizuneko apustua
Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.
Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]
2024-11-21
Zigor Olabarria Oleaga
Gelditu dute emakume baten eta bere alaba adingabearen etxegabetzea Gasteizen
Polizia etxegabetzea geratu nahi zituzten herritarren aurka oldartu da eta hainbat lagun zauritu ditu. Azkenean, etxegabetzea atzeratu duela jakinarazi du epaitegiak.
X-etik irten nahi? Nor dago Mastodonen eta Blueskyren atzean? Nola finantzatzen da bakoitza?
Gaur, azaroak 21, Mastodon.eus komunitateak sei urte bete ditu. Urteurrena ospatzeko Gure aukera, sare libreak kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Izan ere, azken asteetan “eXodoa” ematen ari da: erabiltzaile asko X-tik ihes egiten ari dira, sare... [+]
2024-11-21
Urko Apaolaza Avila
Iruñeko Erorien Monumentua
Maravillas Lambertoren izena ez erabiltzeko eskatu dute fusilatuen senideek
Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]
.jpg)
2024-11-21
Julene Flamarique
933 nobedade eta 200 ekitaldi Durangoko Azokaren 59. edizioan
Abenduaren 5ean Ikasle Goizarekin hasiko dute azoka. Hurrengo egunean Gazte Eztanda eguna egingo dute, eta gazteei zuzendutako hamaika jarduera egongo da. Egun berean, iazko Sormen Beka irabazi zuen Argizagi. Zubiak adiskidetasunerantz telesailaren aurkezpena egingo du Marramiau... [+]
2024-11-21
Asier Iturralde Sarasola
Mastodon.eus-en “Gure aukera, sare libreak” kanpainarekin bat egin du ARGIAk
ARGIAko lantaldeak bat egin du Mastodon.eus-ek bere seigarren urtemugan abiatutako Gure aukera, sare libreak atxikimendu kanpainarekin.
2024-11-21
Sustatu
Sei urte bete ditu gaur Mastodon.eus-ek
Mastodon.eus euskal fedibertsoko instantzia agian nagusiak sei urte bete ditu gaur. Urteurrena ospatzeko "Gure aukera, sare libreak" kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Efemeridea une interesgarri batean dator: Elon Musk-ek, X/Twitterren jabeak,... [+]
2024-11-21
Urko Apaolaza Avila
Ertzaintzak zaurituriko Realeko zalearen kasua berriz irekitzeko agindu du epaileak
Gipuzkoako Lurralde Auzitegiaren ustez, bideo bateko irudietan ikusten denak "talka" egiten du Ertzaintzaren atestatuarekin, eta Amaia Zabarte foam bala batekin zauritua izan zenaren "ebidentzia erakusten" du, Noticias de Gipuzkoa-k jaso duenez.
2024-11-21
Jenofa Berhokoirigoin
Arma nuklearrarekin erantzuteko bidea ireki du Putinek, Ukrainak AEBek eta Ingalaterrak emandako misilekin eraso egin eta gero
Arma nuklearrarekin erantzuteko aukera dakarren dekretua izenpetu du Vladimir Putin presidenteak. Hegazkinekin, gurutzaldi misilekin zein droneekin "eraso masibo bat" pairatzeak ondorioztatu dezake arma horren erabilpena.
2024-11-21
Gedar
Mobilizazioak bertan behera utzi ditu ‘Lo que no te cuentan de Donosti’-k
Bere Telegram kanalaren bidez jakinarazi du ez dituela deialdi erreakzionario gehiago egingo oraingoz. Aurreko larunbatean, nabarmen egin zuen porrot Eason antolatu zuen kontzentrazioak, eta agerian geratu da kontramobilizazioen eraginkortasuna.
2024-11-21
Julene Flamarique
Feministak eta artista emergenteak eskutik eskura: Feministaldia eta Inmersiones jaialdiak ahizpatu dira
Azaroaren 20an Donostiako Le Bukowski tabernan abiatuko dute elkarlanean egindako jaialdia. 40 artista, aktibista, pentsalari eta kolektibok hartuko dute parte. Amaiera Gasteizen izango da, ZAS espazioan.
Eguneraketa berriak daude