BARRASKILOAK BEZALA
Autokarabanen zenbait ibilbide ia mitikoak dira, batzuetan aukera turistikorik ez dagoen lekuetan barna. Ur eta gas erreserbak begiratu beharra, Europako ibilbide klasiko askotan ez da arazo bat, gaua pasatzeko eta atseden hartzeko prestatutako lekuak baitaude, autokarabanentzat bereziki pentsatuak. Euskal Herrian eta Espainian ez dago halakorik, eta edozein lekutan edo ahal den lekuan pasa ohi da gaua. Toki jakin batzuetan espreski debekatua dago, beste askotan, nahiz eta libre lo egitea orokorrean debekatua egon, toleratua izan ohi da. Kanpinetatik libre ibiltzen den edonork, jakina, oharkabe pasaz ingurua aurkitu duen bezala edo garbiago utzi behar du, are gehiago etxetxoa naturaren erdian paratu badu.
Europako beste herrietan, Kanadan eta Estatu Batuetan bidaiatzeko modu hau ia legendarioa da. 2001ean, Europan ia 60.000 autokarabana saldu ziren; gure mugetatik kanpo, aisialdirako aukera honen inguruko merkatua, baita bigarren eskukoa ere, oso zabala da eta erabat finkatua dago.
Gurpildun etxetxoa kokatuko duzun leku batera iristean, lehenengo lana horizontala bilatzea izaten da, furgoneta maldan dagoela egotea nahiko deserosoa baita. Horretan laguntzen dute gurpilentzako takoek. Lo egiteko leku ona bilatzea erraza edo zailagoa izan daiteke zonaren arabera. Guretik gertu, Frantzia oso egokia da furgonetan bidaiatzeko, aparkaleku asko baitago, herrixketan ere bai, iturri eta komun publikoekin. Gurean apenas dago komun publikorik. Askotan furgonetazaleak aparkaleku berean elkartzen dira gaua pasatzeko. Denetariko jendea izaten da; autokarabana handietan jubilatu asko edo familiak haurrekin ibiltzen dira, "camper"etan jende gazteagoa, askotan zaletasunen bat duena, mendizaleak, eskiatzaileak, piraguistak, surfistak... Aparkalekura bizilagunen bat iristen bada, gauza berak egingo ditu, horizontala bilatu eta gurpildun etxea ondo paratu. Honela, furgonetazaleen artean erraz sortzen da elkarrizketa: «nondik zatoz, nora zoaz, nola daukazu furgoneta barruan montatua, nolako motorra duzu», bakoitza bere "makinaz" hitz egiten... Gero, etxetxoko kortinak itxi eta norberak bere bizimodua egingo du. Ondoko furgonetakoak gau baterako bizilagunak izango ditugu.
Autokarabana estandar berri batek 24.000 euro inguru balio ditzake (gama altukoek 50.000), eta nahiko ongi ekipatua dator fabrikatik: espazioa izugarri aprobetxatua, insonorizatua eta isolamendu termiko onarekin; dutxadun komuna du eta hozkailudun sukaldea. 80 bat litroko erregai depositoa izan ohi dute, 100 bat litroko ur garbi depositoa eta ur zikinentzako beste deposito bat, eta sukalderako eta ur beroa lortzeko, gas bonbona bat.
"Kaputxina" motako autokarabanak (ezagunena) gidatze-kabinaren gainean ganbaratxo bat dauka. Hor bi lagunentzako ohe bat dago, eta gainerako espazioan gehienez beste bost lagunek lo egin dezakete. Hauek dira arruntenak, baina aerodinamika txarrena daukatenak ere bai. Beste batzuek ez dute kabinaren gaineko ganbararik, honela altuera txikiagoa dute eta kanpoko itxura gainera dotoreagoa da. "Camper" delako furgoneta mota, kontzeptu desberdin samarra da. Berez garraiorako furgonetak dira, karga-konpartimendua bizileku gisa egokitua dutenak.
Kanpotik apenas nabaritzen da furgoneta hauen barruko erabilera eta horrexegatik askok eguneroko ibilgailu gisa ere erabiltzen dute. Barruan leku gutxi eduki arren, beste autokarabana handiagoek bezalako zerbitzuak izan ditzakete eta bi pertsona oso ondo molda daitezke bertan. Merkatuko aitzindari den Volkswagen etxeko California Coach modeloa da ezagunena, baita Mercedes etxeko Vito Marco Polo modeloa ere, azken hau oraindik ez da hemengo merkatuan sartu. Biak fabrikatik Westfalia-ren barruko ekipamenduarekin datoz. Garraio-furgoneta industrialak ere erabiltzen dira, Ford Transit, Renault Traffic, Citroën Jumper eta tankerakoak. Gero eta handiago, barruko erosotasunean irabazten da, baina eguneroko erabilerarako maneiukortasuna eta gidatzean estabilitatea galtzen dira. Motor motaren arabera, autobideetan edozein auto arrunten abiaduran ibiltzen dira, soilik bide txikiagoetan bihurguneak hartzen ohitura hartu beharra dago, orduan furgonetaren neurriak eta zama nabaritzen baitira. Diesel batek 100 kilometroko bederatzi litro inguru kontsumitzen du. Furgoneta industrial oinarrizko batek 12.000 eurotik aurrera balio du.
Honelako batean hiru eta lau pertsonak ere luze-luze lo egin dezakete, batzuei jartzen zaien sabai handituari esker bi ohe bikoitz lortzen baitira. Zenbait lekutan, altuerak badu garrantzia: furgoneta-turismo asko egiten den inguruetan, bi metrotik beherakoak bakarrik sar daitezkeen aparkaleku asko izaten da. Bi metrora artekoek ere, autobideetan kotxeek bezala ordaindu ohi dute.
California kategoria honetako furgoneten artean ia mitikoa da. Volkswagen furgonetak tradizio handikoak dira bidaiarien artean; horrelako ibilgailu txiki batean gustura bidaiatzeko imajina daitezkeen detaile guztiak ditu, bidaiatzeko sortua baita. Atentzioa gehien deitzen duena, sabai altxagarria da. Bi aukera ematen ditu gorantz altxa daitekeen sabaiak: batetik, furgoneta barruan zutik kabitzea (sukaldean aritzeko edo janzteko...); bestetik, goiko ohe bat edukitzea, non bi pertsona nagusik eroso lo egin dezaketen. Umeen gozamena izaten da goiko "logela" honetan lo egitea... Alde txarra zera da, hotz egiten duenean oihalak ez duela askorik isolatzen, ezta zaratetatik ere. Gainera, euria denean, oihala lehortu egin behar da gero.
Gidari eta kopilotoaren eserlekuak biratu egiten dira furgonetan espazio handia irabaziz, honela atzeko eserlekuarekin eta tartean mahaiarekin lau pertsonentzako "jangela" eratzen da. Sukaldea gas bonbona batekin dabil. Bonbona furgonetaren atzealdean dago eta ihesen bat izatekotan gasa furgonetatik kanpora atera dadin segurtasun-sistema bat du. Sutegiaren ondoan ur garbien depositotik ponpa txiki baten laguntzaz ura hartzen duen arraska dago eta erabilitakoa ur zikinen depositora bideratzen da. Bestalde, bateriatik elikatzen den hozkailu bat dago. Furgoneta industrialak fabrikatik bateria bakarrarekin etortzen badira ere, autokarabanek eta bidaiarako furgoneta txikiek ere, bi bateria independiente izaten dituzte, bata motorrarentzat, eta bestea argi, hozkailu eta berogailuaren beharretarako. 12v-ko instalazio elektrikoa denez, 220v-rako bihurgailuak erabiltzen dira bateriara bestelako aparailu txikiak entxufatu ahal izateko. Honek hainbat egunetan autonomia osoz ibiltzeko aukera ematen du.
Furgonetazale asko udaz gainera neguan ere bidaian ibiltzen direnez (eski garaian adibidez), ibilgailuaren motorretik independientea den berogailua instalatu ohi dute. Ibilgailuaren erregaiarekin eta bateria auxiliarrarekin funtzionatzen du, eta noski, ibilgailua erregairik gabe ez geratzeko sistema bat dauka. Furgoneta barrua (eta motorraren zirkuitua) ongi berotu arren, berogailu hauek oso gutxi kontsumitzen dute (litro bat gasoil zortzi ordutan gutxi gora behera). 600 eta 1.000 euro artean kostatzen da.
California eta Vito Marco Poloren antzeko ekipamendua neurri egokiko edozein furgonetari egokitu ahal zaio. Horretara dedikatutako enpresaren batera joz, garraio-furgoneta arrunt bat, lau gurpildun etxetxo mugikor batean bihurtzen dizute. Ibilgailuaren neurri eta formek ahalbidetzen badute, ohe tolesgarri bat, armairuak eta sukaldea egokitzen dituzte barruan, eta furgoneta handienetan, komuna eta dutxa ere bai; ur eta gas instalazioak jarri eta nahi izanez gero, sabai altxagarriak egin ere bai. Karga-konpartimendua hutsik duen furgoneta baten ekipamendu oinarrizkoena (1,90 x 1,60 m-ko ohea eta mahaia) 2.500-3.000 euro kostatzen da; sabaia altxagarri bihurtzea, beste 3.000 euro inguru. Askok, hala ere, furgoneta hutsa erosi eta beraiek egokitzen dute: kortinak josi, ohea egiteko plataforma jarri, tapizatu...
Ekimena abenduaren 28an egingo da Iruñeko Baluarte plazan. Goizeko 11:00etan ipuin irakurketa antolatu du Yalak La diverxa Cris ipuin kontalariarekin eta, ondoren, 12:00etatik aurrera, BDZ (Boikota, Desinbertsioa eta Zigorra) ekimenak antolatuta egingo da irakurketa.
Teslaren aurkako lehen greba –eta bakarra– da munduan, Suedian 2023ko urritik aurrera egiten ari direna. Duela mende batetik hona Suedian egindako grebarik luzeena bihurtu da. IF Metall sindikatua bultzatu du protesta, Elon Musken autogintza enpresak hitzarmen... [+]
PLEIBAK
Miren Amuriza Plaza
Susa, 2024
--------------------------------------------------
Miren Amurizaren bigarren eleberria argitaratu du Susak Durangoko azokaren atarian: Pleibak. Aurretik egindako grabazio baten gainean kantatzen ari zarelako antzerkia egitea da... [+]
Xabier Badiola
Xabier Badiola
Gaztelupeko Hotsak, 2023
-------------------------------------------------
Ea, ba. “Gaur egungo musika” musika deitzen zaio erritmo kutxa elektroniko bat duen edozeri, eta, klaro, horrela ezin da. Lerro hauetan saiatu izan gara... [+]
Ztandap
Nork: Mirari Martiarenak eta Idoia Torrealdaik.
Noiz: abenduaren 6an.
Non: Durangoko San Agustin kultur gunean.
------------------------------------------------------
Laugarren pareta hautsi eta zuzenean, zutik eta beldurrik gabe interpelatzen du publikoa stand... [+]
Sistema kolonial kapitalista heteropatriarkala auzitan jartzen eta borrokatzen denean, gupidarik gabe erasotzen du bueltan. Eskura dituen tresna guztiak erabiliz, instituzioak, medioak, justizia, hizkuntza, kultura, indarkeria... boterea berrindartzeko, sendotzeko eta... [+]
Askok, Gabonetan, ilusioa baino alferkeria handiagoa sentitzen dugu familia-otordu eta -topaketetan pentsatzean. Baina aurreratzen dizuegu ez dela otordua bera kolektiboki deseroso sentiarazten gaituena, familia tradizionala definitzen duen normatibitatea baizik. Are gehiago,... [+]
Betidanik begitandu zait esanguratsuagoa han-hemenka topa daitezkeen guruztokiei gazteleraz esaten zaien modua: humilladero. Ez al da guruztoki edo santutxo izen nahiko light, zuri edo haragoko konnotaziorik gabekoa? Azken batez, bertatik pasatzen zen oro umiliatu behar zen... [+]
Siriako Arabiar Errepublikaren amaierak harridura handia sortu du, gertatu den moduagatik: azkar eta ia erresistentziarik gabe. Halere, ez da hain arraroa herrialdea suntsituta, pobretuta eta zatitua zegoela kontutan hartzen badugu. Aspalditik siriar gehienen ardura ez zen nor... [+]
Centre Tricontinental erakundeak kongoarren erresistentzia historikoa deskribatu du The Congolese Fight for Their Own Wealth (Kongoko herriak bere aberastasunaren alde borrokan dihardu) dosierrean (2024ko uztaila, 77. zk). Kolonialismo garaian, Belgikako Force Publique-k... [+]
Balio digu ilunabarrarekin azken erretratu hori ateratzeko. Edo istant batean ordaintzeko barrako zerbitzariari eskatu berri diogun marianitoa. Eta ze arraio, Levi’sak imitatu nahi dituzten praken atzealdeko poltsikoan ezin hobeto datoz. Horretarako ere balio du... [+]
Master Amaierako lan sendoa aurkeztu berri du Peio Berterretxek. Urte luzetan antzerkian ikasia eta aritua, plaza antzerkien jatorriaz eta gaur egun dituzten funtzioez aritu gara harekin, Lekorneko Kabalkadan oinarrituta egin duen ikerketaren aitzakian.