ARGITALPENAK


2021eko uztailaren 27an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Ekidazu, lehoiek ez dakite biolina jotzen
Kirmen Uribe Oskorri
Kukubiltxo/ Elkar
88 orrialde + CDa
17,50 euro


«Ekidazu»ren musika banda eta ipuina

Kukubiltxo taldeak hogeita bost urte daramatza haurrentzako antzerkia eginez, eta hori ospatzeko modurik onena Kukubiltxoren lan eder bat eskaintzea zela iritzirik plazaratu dute «Ekidazu, lehoiek ez dakite biolina jotzen» antzezlanean oinarriturik Kirmen Uribek idatzitako ipuina eta ikuskizun horretarako Oskorri taldeak sortu zuen musika bandatik piezarik ederrenak biltzen dituen CDa. Abereta planetako ipar latitudeko 50 eta 51 graduen artean aurkitzen omen da Ekidazu, astoen herrialdea. Eta diotenez, arrantza egiten baino lehenago ikasten dute astoek han musika jotzen. Hala ere, musikajole apartak izateaz gain, badute ekidazuarrek beste afizio bat, txirrindularitza. Bizikletan ibiltzea baitute gogoko. Eta baita bidaiatzea ere.

Los hijos de Ogaiz
Toti Martínez de Lezea
Ttarttalo
350 orrialde
20,20 euro


Hamalaugarren mendeko Nafarroa

Toti Martínez de Lezea idazlearen «Los hijos de Ogaiz» XIV. mendeko Nafarroan dago kokaturik. 1328. urtean hasten da nobela, Nafarroa eta Frantziako errege zen Karlos Lehena Burusoila oinordekorik gabe hil zenean, nafarrak bere errege propioa aldarrikatzeko interregno horretaz baliatu zirenean. Lizarrako bi familien arteko borroka etengabea oinarri duen narrazio honetan, orduan eman ziren zenbait gertakizun historiko dakartza Toti Martínez de Lezeak kontura, hala nola Nafarroako judutegi garrantzitsuenetako baten suntsipena eta bertako bizilagun gehientsuenen heriotza, handik gutxira izandako lehorte luze bezain izugarria, haren ondorioz jasan behar izan zituzten gosea eta baliabide eza edota 1348. urtean eraso zien izurri beltza.

Agorregiko burdinola eta errotak (Aia, Gipuzkoa) I, II
Batzuen artean
Gipuzkoako Foru Aldundia
284 eta 193 orrialde 25 euro


Ikerketa luze baten emaitzak

Duela hilabete batzuk, Euskalerriaren Adiskideen Elkarteko Batzordeen «Metalurgiako Tratatua, 1765-1773» aurkezterakoan Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura, Euskara, Gazteria eta Kirol Departamentuak adierazi zuenez, Agorregiko burdinola eta errotari eskainitako hiruko bilduma baten lehendabizikoa zen huraxe. «Agorregiko burdinola eta errotak (Aia, Gipuzkoa) Zaharberritze baten historia» eta «Agorregiko burdinola eta errotak (Aia, Gipuzkoa). Arkeologia esperimentala» dira hurrengo bi lanak. Goi mailako zientzialariek taldean egindako lana dugu hauxe, eta lan honen bidez ikerketa luze baten emaitzak aurkeztu nahi dizkie adituei zein irakurle guztiei. Hau da, zaharberrikuntzaren alorrean eredu izan daitekeen proiektu baten datuak.

Bisoi europarra (Mustela utreola,L.)
Batzuen artean
Goierriko Euskal Eskola / Maizpide / Lazkaoko Udala
121 orrialde


Gerriko ikerlan beka irabazitako lana

Hamargarren Gerriko ikerlan beka irabazi zuen «Bisoi europarra (Mustela lutreola, L.), mundutik desagertzeko dagoen karniboroa Goierrin» ikerketak. Iñaki Irizarrek, Idoia Villatek, Jorge Gonzalezek eta Nere Amaia Laskurainek egina izan da. Egunetik egunera urritzen doan karniboro txiki hau Europako ibai eta erreketan bizi da, eta Euskal Herriko zenbait erreketan ere aurki daiteke oraindik, baina ez da batere ospetsua gure artean, eta horrek asko zailtzen du bere egoerak eskatzen dituen etenik gabeko zaintza, ikerketa, babesa eta era guztietako lanak era egokian justifikatzea. Hutsune hori betetzera dator «Bisoi europarra...» ikerketa, zeinean bisoi europarraren kontserbazioa bermatuko duen estrategia eraginkorra agertzen den.

Zientziaren Historia XX. mendeko lehen erdian
Luis Mari Bandres
Gaiak
280 orrialde
14 euro


Zientziaren Historiaren IV. alea

Zientziaren historia era erraz eta ulergarrian eskaintzeko asmo sendoarekin duela zenbait urte Gaiak argitaletxeak martxan jarritako proiektuaren laugarren alea dugu orain aurkezten duten «Zientziaren historia XX. mendeko lehen erdian (Zientziaren Historiografia IV)» liburua. Eta honako gai hauek aztertzen dira bertan, besteak beste: fisikaren krisia eta iraultza mikrokosmosean (fisika kuantikoarekin) eta makrokosmosean (erlatibitatearen teoriarekin); psikologia eta antropologia, Freud, Jung, Malinowski edota Levi-Straussen lanak gogoratuz; eta filosofia, Kant, Hegel, Engels edo Marxek materiaren kategoriaz eta eboluzioaz izandako eztabaidak azalduz.

Jakin
Batzuen artean
Jakin
168 orrialde / 8,40 euro


Euskara Nafarroan, gai nagusi

Erasoak eraso, aurrera egiteko asmo tinkoa agertzen du «Jakin» aldizkariak bere azkenengo zenbakiko editorialean, otsailaren 20an «Euskaldunon Egunkaria»ren aurka burututako eraso judizial-politikoa gogoratzerakoan -besteak beste, Joan Mari Torrealdai aldizkariko zuzendaria atxilotua eta «Jakin» bera ere zuzen-zuzenean ukitua izan ziren hartan-. Bestalde, «Nafarroa eta euskara» aukeratu du «Jakin»en 135. zenbakiak gai nagusitzat, Nafarroako Gobernuaren azken urteotako hizkuntz politikaren jarrera erasotzaileak ekarri duen hizkuntz gatazkaren inguruan bildutako hainbat artikuluren bitartez.

Bideko prosak: III, IV
Luis Mª Mujika
Hiria
106 orrialde
17 euro


Iparraldea, Araba eta Bizkaian zehar

Hiria argitaletxean plazaratu dituen «Bideko prosak: Iparraldea» eta «Bideko prosak: Araba eta Bizkaia» lanekin, amaitutzat eman du Luis Mari Mujika Ur- dangarinek 1999an kaleratu zuen «Bideko prosak: Nafarroa» eta 2002- an argitaratutako «Bideko prosak: Gipuzkoa» liburuekin batera egin duen Euskal Herriaren hausnarketa estetiko eta psikologikoa. Horrek ez du esan nahi 1986. urtean Irun saria eskuratu zuen «Poeta baten narrazio nagiak» saiakeran agertzen zuen ibilbide literarioa uzteko asmotan denik, ordea, baina hurrengo idazlanetan Turkia eta Gaztela izango ditu bere gogoeten oinarri. Begiak eta bihotza erabiltzen ditu Luis Mari Mujikak bere ibilbideetan aurkitutako paraje, jende, gorabehera eta gertaerak azaltzerakoan. Lapurdiko Biriatun ematen dio hasiera Ipar Euskal Herrian zehar eginiko prosa bidaiari, Zuberoako Santa Grazi herrian bukatzeko. Bizkaian, berriz, zentzu biografikoagoa dute bere adierazpenek, gaztaroa bertan eman zuelako eta orduko bizi kezkak eta jomugak dauzkalako gogoan idazleak. Arabako lautadan, berriz, gure mendietatik haratago begiratzen ikasten dute poetaren begiek.


Azkenak
5.000 ‘erlezain’ lortzeko kanpaina nazionala abiatu du Herri Urratsek

Otsailaren 28an Hendaian eman dio hasiera kanpainari Herri Urratsek. Euskararen transmisioa bermatzen duen Seaska babestea da helburua.


8 urteko ume bati biluzik argazkiak egiteagatik ikertzen ari dira gizon bat Ortuellan

Gizonak ustez Ortuellako Jendea futbol taldean zuen posizioa baliatu zuen umeari argazkiak egiteko. Ertzaintzak ikerketa abiatu du eta aurretik antzerako salaketak zituela jaso dute.


2025-03-03 | Leire Artola Arin
ANALISIA
Karbonoa ez da neutroa

Agintari gutxik aitortzen dute publikoki, disimulurik eta konplexurik gabe, multinazional kutsatzaileen alde daudela. Nahiago izaten dute enpresa horien aurpegi berdea babestu, “planetaren alde” lan egiten ari direla harro azpimarratu, eta kutsadura eta marroiz... [+]


PKK-k su-etena deklaratu du, buruzagiaren agindua onartuta

Abdullah Öcalan buruzagiak PKKri otsailaren 27an eskatu zion armak uzteko. Taldeak egin duen adierazpenean babes osoa agertu dio buruzagiari eta Öcalanek eskatutakoa betetzeko konpromisoa adierazi du.


Istilu handiak Grezian, 57 lagun hil ziren tren istripuaren bigarren urteurrenean

Poliziaren eta manifestarien arteko talkek atxilotu eta zauritu ugari utzi dituzte ostiralean herrialdeko hiri nagusietan. Herritarrek gertatukoaren erantzuleak zigortzea eskatu diote gobernuari, ez baita oraindik istripuaren inguruko epaiketarik ireki. Greba orokorra deitu... [+]


Frantziak eta Erresuma Batuak Ukrainarako su-eten plan bat aurkeztuko diete AEBei, Trump Zelenskiri oldartu ostean Etxe Zurian

Hala iragarri du Keir Starmer Erresuma Batuko lehen ministroak Londresen eginiko goi bileran. Etxe Zurian Trumpek Zelenskiren aurka egin ostean, izandako eztabaidaren aurrean, Europako buruzagiek babesa adierazi diote Ukrainako presidenteari.


Elizako sexu abusuen biktimei kalte-ordaina emango die Iruñeko Artzapezpikutzak, “laster”

Elizak 23 kasu ditu onarturik Nafarroa Garaian. Haiek "ekonomikoki, psikologikoki eta espiritualki laguntzeko" konpromisoa adierazi du Iruñeko artzapezpikuak.


Nafarroako armarri historikoaren erabilera debekatu du Castejoneko alkateak

Karbankulu pomelatua "garai batean gure bizilagun Francisco Casanova hil zutenen ideiak babesten dituztenek erabilitako ikurra" dela, adierazi du  Noelia Guerra UPNko Castejoneko alkateak, eta sinbolo "ez ofizialak" udalaren espazioetan erabiltzea... [+]


Larhunen dabilen otsoaren presentziaren “ondorio larriak” salatu ditu ELB sindikatuak

Mendizale batek asteburuan ikusi du animalia Lapurdiko Azkaine herrian, eta otsoa dela baieztatu du Pirinio Atlantikoetako Prefeturak. ELB lurraldean "harraparien presentziaren kontra" agertu da.


Pagolarren gainean eolikoak jartzearen aurkako aldarria, plazara

Elkarretaratzea egin zuen Aiaraldeko Mendiak Bizirik plataformak atzo Laudioko Lamuza plazan, Mugagabe Trail Lasterketaren testuinguruan. 


2025-03-03 | Ahotsa.info
Iruinkokoa, Iruñeko iñauteri euskaldunen bersignifikazioaren aurka

Martxoaren 2an igandea Iruinkokoak berriz ere Iruñeko karrikak hartu ditu.


Erabat doan izango da Hondarribian euskara ikastea

EH Bilduk sustatuta, Hondarribiako udalak euskara sustatzeko diru-laguntzetan aldaketak egin eta laguntza-lerro berri bat sortu du. Horri esker, erabat doakoak izango dira euskalduntze ikastaroak, besteak beste.


Martxoak 3tik 49 urte
“1976ko Gasteizko greben mugimendua eskola politikoa izan zen”

Martxoak 3ko sarraskiaren 49. urteurrena beteko da astelehenean. Grebetan eta asanblada irekietan oinarritutako hilabetetako borroka gero eta eraginkorragoa zenez, odoletan itotzea erabaki zuten garaiko botereek, Trantsizioaren hastapenetan. Martxoak 3 elkartea orduan... [+]


Memoria bala bat da buruan

1976ko martxoaren 3an, Gasteizen, Poliziak ehunka tiro egin zituen asanbladan bildutako jendetzaren aurka, zabalduz eta erradikalizatuz zihoan greba mugimendua odoletan ito nahian. Bost langile hil zituzten, baina “egun hartan hildakoak gehiago ez izatea ia miraria... [+]


Eguneraketa berriak daude